Loading...
ChorobyJedzenie

Osteoporoza a dieta

Zgromadzono pokaźną ilość danych dotyczących składników odżywczych, m.in. antyoksydantów, witamin, substancji mineralnych oraz zmian, jakie mogą nastąpić w stanie zdrowia pod wpływem ich nadmiernej lub zbyt niskiej konsumpcji. Jeden z najważniejszych dla zdrowia składników odżywczych jest znany od wielu już lat i szeroko dostępny w pożywieniu. Mimo to wielu ludzi nie dostrzega jego znaczenia i wartości, doprowadzając swoim sposobem odżywiania się do jego ujemnego bilansu.

Tym składnikiem odżywczym jest wapń, który zyskuje coraz większe uznanie nie tylko środowisk lekarskich, lecz także planistów służby zdrowia i ekonomistów, nie ma bowiem chyba innego tak taniego składnika, którego spożywanie byłoby do tego stopnia opłacalne. I nie chodzi tu tylko o pieniądze, lecz także o poprawę jakości życia coraz większej liczby ludzi w wieku starszym.

Dzienna zalecana norma spożycia wapnia na osobę w Polsce

dziewczęta 10-18 lat

1200 mg

kobiety 19-25 lat

1200 mg

kobiety 26-60 lat

900 mg

kobiety powyżej 60 lat

1100 mg

kobiety ciężarne i karmiące

1200 mg

chłopcy 10-18 lat

1200 mg

mężczyźni 19-25 lat

1200 mg

mężczyźni 26-60 lat

900 mg

mężczyźni powyżej 60 roku życia

900 mg

 

wg Norm Żywienia dla Ludności w Polsce (Ziemiański wsp. 1995)

Dziś jest jasne, że ujemny bilans wapniowy, niezależnie od przyczyny jego powstawania, prowadzi do obniżenia zawartości substancji mineralnych w układzie kostnym. Osteoporoza jest chorobą, która polega na utracie powstałej we wcześniejszym stadium życia masy kostnej, a jej przebieg zależy od tempa tych ubytków oraz od wieku. Może ona dotknąć każdego. Osteoporozy nie uważa się już za nieuniknione następstwo starości, lecz za schorzenie, które dotyka setki milionów ludzi i któremu można zapobiec. W Stanach Zjednoczonych, Europie i Japonii, na osteoporozę cierpi około 75 min osób. Szacuje się, że w USA osteoporoza jest przyczyną około 1.3 min złamań rocznie, co pociąga za sobą wydatki rzędu 15 mld USDJ. Ocenia się, że w Polsce 3-5 min osób cierpi na zanik kostny.

Nie wolno nie doceniać roli diety w zapobieganiu osteoporozie. Aby utrzymać właściwy stan zdrowia i zachować sprawność przez całe życie, nie powinny o tym decydować metody farmakologiczne, lecz właściwy styl codziennego odżywiania, w połączeniu z odpowiednimi ćwiczeniami fizycznymi.

Najpowszechniejsza jest osteoporoza typu I, ujawniająca się kilka lat po menopauzie u około 20% kobiet. Inny rodzaj tego schorzenia nazywany jest osteoporoza typu II lub osteoporoza starczą – dotyka ona mężczyzn i kobiet zwłaszcza po 75 roku życia, źle odżywionych, o niskiej aktywności fizycznej. Ten typ osteoporozy cechują głównie złamania główki szyjki kości udowej i kości przedramienia. W obu przypadkach dla uzupełniania składu tkanki kostnej nieodzowny jest wapń pochodzenia dietetycznego. Mimo, że postać kliniczna osteoporozy dotyka zarówno mężczyzn jak i kobiety, o wiele częściej występuje ona u kobiet. Oprócz wiadomego czynnika genetycznego należy uwzględnić fakt, że kobiety żyją dłużej niż mężczyźni i są -przynajmniej w wieku starszym – mniej aktywne fizycznie. Na kobiety znaczący wpływ wywiera menopauza i poród oraz fakt, że spożywają zwykle mniej wapnia,niż potrzebne jest to do utrzymania zdrowej tkanki kostnej. Choć w przypadku obu płci rozmiary kości osiągają maksimum pod koniec wieku nastoletniego, to gęstość masy kostnej osiąga swoje maksimum dopiero po upływie czwartej dekady życia. Roczna skala demineralizacji kości po 40. roku życia wynosi 0,3-0,5 % masy całego kośćca2. Dość dużo dyskutuje się, czy ubytek ten jest nieunikniony i wielu argumentuje, że za pomocą odpowiedniej diety i stylu życia demineralizację kości można spowolnić, a wręcz można jej zapobiec. Podatność ludzi na kliniczną osteoporozę i jej następstwa może być różna w zależności od gęstości kośćca w jego maksymalnym stanie. Wszyscy są zgodni, że po menopauzie, gdy spada ilość estrogenu, kobiety zaczynają tracić masę kostną w szybszym niż dotąd tempie, tj. do 7-9 % rocznie3. Z biegiem czasu tempo demineralizacji stopniowo się zmniejsza i w wieku 70 lat kobiety tracą swoją masę kostną w tym samym tempie co mężczyźni. Choć zmniejszenie się zawartości substancji mineralnych kości zależy od wielu czynników, jednak decydującą rolę odgrywają dieta i ćwiczenia fizyczne. Są to czynniki na tyle ważne, że powinny stanowić integralną część każdego programu zapobiegawczego i leczniczego.

Zapotrzebowanie na wapń

Istnieje poważna różnica zdań, co do ilości wapnia, której powinna dostarczać dieta. Zalecana dawka dzienna (RDA) wapnia jest zróżnicowana w różnych krajach. Np. w Stanach Zjednoczonych wartość ta została ustalona na poziomie 800 mg dla dorosłych kobiet, nie ciężarnych i nie karmiących piersią. W Anglii wartość ta wynosi 500 mg, w Japonii 600 mg,, Kanadzie 700 mg. Zalecona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wartość RDA waha się w granicach 400-500 mg, niezależnie od poszczególnych krajów.

Badania nad równowagą metaboliczną wskazują, że w większości przypadków 800 mg wapnia zapobiega powstawaniu ujemnego bilansu wapniowego. Ponieważ ciąża i karmienie piersią zwiększają zapotrzebowanie na ten pierwiastek, dla tych okresów wartość RDA wynosi 1500 mg. Wydaje się, że po siódmej dekadzie życia, z powodu zmniejszonego wchłaniania w jelitach, dawka dzienna wapnia również powinna być większa. Wszystkie dotychczasowe badania mające na celu określenie zapotrzebowania na wapń były prowadzone z udziałem ludzi młodych. Szacowane wartości mieściły się w granicach 200 – 800 mg. Ponieważ masa kostna przyrasta aż do ok. 35 roku, w tym okresie życia nawet zerowy bilans wapniowy może być mylący. Z badań przeprowadzonych na kobietach w wieku średnim lub starszych wynika, że dzienne zapotrzebowanie na wapń mieści się w granicach 830 -1700 mg. Oczywiście należy brać tu pod uwagę wiele czynników, w tym wiek, poziom aktywności fizycznej i podaż suplementów żywieniowych. W przypadku, gdy rzeczywista konsumpcja wapnia jest niższa od zapotrzebowania organizmu, wówczas występuje ujemny bilans wapniowy. Oznacza to, że uzyskanie potencjalnej masy kostnej będzie niemożliwe lub już istniejąca ulegnie zmniejszeniu. Jakkolwiek badania nad większymi populacjami wykazały pozytywną zależność pomiędzy konsumpcją wapnia a masą kostną4, jednak nie wszystkie prace są co do tego zgodne; niektóre wskazały na bardzo małą zależność5, inne z kolei nie były w stanie wykazać żadnego związku.

Skala demineralizacji kostnej zębodołu ma bezpośredni związek z zawartością wapnia w diecie. Wykazano ponad to, że suplementacja wapnia wpływa na zmniejszenie ubytku masy kostnej.

Czynniki wpływające na zapotrzebowanie na wapń

Czynniki wpływające na zapotrzebowanie na wapń

Właściwości genetyczne: Interakcje pomiędzy składnikami odżywczymi

Stan hormonalny

Spożycie fosforu

Estrogen

Spożycie błonnika

Hormon wzrostu

Spożycie białka

Testosteron

Spożycie sodu

Ciąża

Spożycie tłuszczu

Poziom witaminy D

Czynniki różnego rodzaju:

Pozostałe interakcje

Aktywność fizyczna

Kofeina

Siły antygrawitacyjne

Alkohol
Środki neutralizujące
Kwas żołądkowy
Zawierające glin Diuretyki tiazydowe

 

One comment
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.