Bazofile (BASO, granulocyty zasadochłonne) to ważne komórki układu odpornościowego, które zaliczane są do leukocytów, czyli tzw. białych krwinek.W poniższym artykule poruszymy, między innymi takie zagadnienia, jak: BASO morfologia, bazofile co to, bazofile poniżej normy, bazofile podwyższone, bazofile norma, granulocyty zasadochłonne.
Bazofile BASO – czym jest i jaka jest rola granulocytów?
W wynikach badań laboratoryjnych krwi wyróżniona jest między innymi ilość krwinek białych i czerwonych. Elementy morfotyczne krwi (komórki krwi) można podzielić na:
- krwinki czerwone (erytrocyty),
- krwinki białe (leukocyty),
- granulocyty obojętnochłonne (neutrofile),
- granulocyty zasadochłonne (bazofile),
- granulocyty kwasochłonne (eozynofile),
- monocyty,
- limfocyty,
- krwinki płytkowe (trombocyty).
Bazofile (BASO), inaczej granulocyty zasadochłonne, to rodzaj białych krwinek (leukocytów). Jest to najmniej liczna frakcja składników krwi. Wartość referencyjna bazofili, we krwi obwodowej, wynosi do 1% leukocytów. Pochodzą z hematopoetycznych komórek w szpiku kostnym.
Bazofile co to, jaką rolę odgrywają? Rola granulocytów zasadochłonnych to przede wszystkim aktywność przeciwko patogenom, a także wydzielanie dużych ilości interleukiny IL-4. Interleukina -4, która pochodzi z bazofili, pobudza różnicowanie monocytów do makrofag typu 2, które mają zmniejszone wydzielanie cytokin prozapalnych, a to przekłada się na hamowanie procesu zapalnego.
Jaka jeszcze jest rola granulocytów zasadochłonnych? Otóż biorą udział w reakcjach nadwrażliwości i reakcjach anafilaktycznych. Są one w stanie:
- promować przewlekłe zapalenie alergiczne,
- regulować funkcję komórek Th2 (Limfocyty Th2 pobudzają odpowiedź humoralną, w szczególności syntezę IgE) i pamięć komórek odpornościowych,
- zachowywać się jak komórki prezentujące antygen.
Po aktywacji bazofile degranulują, uwalniając:
- histaminę,
- proteoglikany,
- kilka enzymów proteolitycznych.
Wydzielają również mediatory lipidowe, takie jak leukotrieny i prostaglandyny, oraz wytwarzają kilka ważnych cytokin i chemokiny. Każda z tych substancji przyczynia się do powstania stanu zapalnego. Bazofile są komórkami ruchliwymi, które wraz z postępem reakcji alergicznych migrują z krwiobiegu do tkanek objętych stanem zapalnym i działają jako komórki alergiczne, zapalne. Komórki tuczne i bazofile współpracują w zaostrzaniu i/lub modulowaniu stanu zapalnego, a także w pośredniczeniu w późniejszej naprawie tkanek. Podczas zapalenia komórki tuczne uwalniają szereg silnych cząsteczek proangiogennych, które stymulują tworzenie nowych naczyń.
Granulocyty zasadochłonne odgrywają istotną rolę w reakcjach alergicznych IgE. Na swojej powierzchni posiadają receptor dla IgE i po przyłączeniu odpowiedniego przeciwciała dochodzi do uwolnienia histaminy. Modulacja uwalniania bazofili, histaminy, mediatorów lipidowych lub cytokin, jest sposobem, w jaki komórki zmniejszają reakcję nadwrażliwości, co może prowadzić do zapalenia wywoływanego przez alergię. Trwająca prowokacja alergenem, naturalna lub sprowokowana, powinna rekrutować bazofile jako główne komórki zdolne do modulowania alergii lub, alternatywnie, tłumić je przez wrodzoną odporność. Podstawową rolę może odgrywać IL-4, która w przypadku bazofilów powinna aktywować i wzmacniać odpowiedź Th2 tylko w czasie alergii.
Bazofile a odporność wrodzona
Granulocyty zasadochłonne uczestniczą w procesach odporności nieswoiste. Ich udział bazuje na:
- rozpoznawaniu cząsteczek, które pochodzą od patogenów, dzięki receptorom toll-like (TLR),
- rozpoznawaniu białka strukturalnego, należącego głównie do bakterii Gram-ujemnych,
- wydzielaniu peptydów działających antybakteryjnie i tworzeniu struktur, które niszczą bakterie.
Udział granulocytów zasadochłonnych w reakcjach odporności nabytej jest prezentowany:
- przez syntezę oraz szybkie wydzielanie dużych ilości interleukin IL-4 i IL-13,
- w działaniu jako komórek prezentujących antygen (APC, antigen presenting cells),
- poprzez uczestnictwo w regulacji procesów odporności nabytej.
Bazofile a choroby autoimmunologiczne u dziecka i osoby dorosłej
Bazofile wpływają na okład odpornościowy, co może wpływać na choroby autoimmunologiczne, tak u dziecka jak i dorosłej osoby. Aktywacja bazofili przez kompleksy immunologiczne, które zawierają IgE, prowadzi do zwiększenia wytwarzanie autoprzeciwciał, co sprzyja rozwojowi choroby. W badaniu na osobach z RZS (reumatoidalnym zapaleniem stawów) stwierdzono, że liczba krążących w krwi bazofili była obniżona, natomiast obecne tam granulocyty zasadochłonne wykazywały cechy aktywności. Zostało to wyjaśnione jako zaangażowanie bazofili w proces zapalny. Obniżenie liczby bazofili mogło wiązać się z ich migracją do ognisk zapalnych i/lub węzłów chłonnych. Odwrotna sytuacja została zaobserwowana w młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniu stawów, gdzie w początkowym okresie rozwoju choroby zauważono wzrost liczby bazofili. W reumatoidalnym zapaleniu stawów dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy limfocytami Th1 i Th2. Na początku choroby, w młodym wieku, występująca przewaga liczebności limfocytów Th2 nad Th1 jest spowodowana zwiększeniem liczby bazofili pobudzających różnicowanie limfocytów Th2.
Bazofile naciekają zmiany skórne w chorobach skóry u ludzi, takich jak przewlekła pokrzywka idiopatyczna (CIU), alergiczne kontaktowe zapalenie skóry i atopowe zapalenie skóry (AZS). Krążące autoprzeciwciała IgG przeciwko IgE lub FcεRIα występują u około 40% pacjentów przewlekłą pokrzywką idiopatyczną. Bazopenia krwi jest częsta u pacjentów z CIU, prawdopodobnie z powodu transportu bazofili do skóry. Warto zauważyć, że liczba krążących bazofili jest odwrotnie skorelowana z ciężkością pokrzywki, im więcej bazofili w krwi tym lżejsza pokrzywka, a im mniej bazofili tym nasilenie pokrzywki jest większe. w 1976 roku Lichtenstein i współpracownicy wykazali, że uwalnianie histaminy, przez bazofile, zależne od IgE jest zmniejszone u pacjentów przewlekłą pokrzywką idiopatyczną.
W miejscach testowanych plastrowo, na alergeny roztoczy kurzu domowego, obserwowano znaczny naciek bazofili u uczulonych pacjentów z atopowym zapaleniem skóry. Bazofile naciekają przewlekłe zmiany skórne około 60% pacjentów z AZS, aczkolwiek przy małej gęstości komórek. Jest możliwe, że przewlekłe zmiany skórne u pacjentów z AZS charakteryzują się bardziej rozpowszechnionym środowiskiem Th1, a zatem rzadkim naciekiem bazofili. Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) jest układowym zaburzeniem autoimmunologicznym charakteryzującym się wczesnym zajęciem skóry i schyłkową niewydolnością nerek. Donoszono, że bazofile krwi obwodowej myszy mogą być aktywowane przez kompleksy immunologiczne zawierające IgE. W tym modelu bazofile migrują do węzłów chłonnych i śledziony i aktywują limfocyty B, wzmacniając w ten sposób wytwarzanie samoreaktywnych IgE, które powodują toczniowe zapalenie nerek. Jednak ludzkie bazofile nie zostały wykryte w zmianach skórnych w układowym toczniu rumieniowatym, a ich udział w patogenezie SLE jest kontrowersyjny.
Bazofile (BASO) – norma. Jaki jest prawidłowy poziom bazofili?
Badaniem określającym poziom bazofili jest morfologia BASO z rozmazem. Norma na bazofile najczęściej jest podawana w postaci procentowej. Wynosi ona od 0 do 1 procenta wszystkich leukocytów. Inną wartością referencyjną bazofili jest ich ilość na μl, która powinna wynosić od 20 do 150/μl (0,02-0,15 tys/μl).
Morfologia BASO: Poziom bazofili powyżej normy
Wzrost ilości granulocytów zasadochłonnych powyżej 150/μl, nazywany jest bazofilią. Można go zaobserwować w przypadku:
- gruźlicy,
- choroby Crohna,
- choroby Hodgkina,
- zespołów mieloproliferacyjnych (czerwienica prawdziwa, przewlekła białaczka szpikowa, osteomielofibroza),
- niektórych niedokrwistości hemolitycznych,
- po splenektomii,
- niektórych chorób nowotworowych,
- niedoczynności tarczycy,
- stanów alergicznych, przy nadwrażliwości na leki.
Spośród nowotworów bazofilia występuje ona w ostrej białaczce bazofilowej (ABL, acute basophilic leukemia) i przewlekłej białaczce bazofilowej (CBL, chronic basophilic leukemia). Oba rodzaje nowotworów są niezwykle rzadkie. Bazofilię można zaobserwować także w fazie przyspieszenia przebiegu przewlekłej białaczki szpikowej. Ostra białaczka bazofiliowa jest zespołem chorobowym, w którym występuje wysoki odsetek blastów i bazofili. U 15-letniej chorej stwierdzono odsetek bazofili osiągający 53% leukocytów krwi i 17% blastów. Przewlekłej białaczce bazofiliowej, poza zwiększeniem liczebności granulocytów zasadochłonnych towarzyszyła zmieniona morfologia mastocytów oraz wzrost stężenia białka ostrej fazy CRP (C-reactive protein) i interleukiny IL-6. Jest to jednak bardzo rzadka choroba, której opisane zostało jedynie 10 przypadków.
Morfologia BASO: Bazofile poniżej normy. Co oznacza niski poziom bazofili?
Zmniejszona ilość bazofili (BASO), nazywa się bazopenią. Niski poziom bazofili obserwujemy w przypadku:
- ostrych infekcji,
- stresu,
- nadczynności tarczycy.
W świetle badań
Rola bazofili jest stopniowo odkrywana, dzięki mysim modelom bazofili, nowym technikom otrzymywania wysoce oczyszczonych preparatów bazofili oraz przeciwciałom monoklonalnym, które specyficznie wykrywają mysie i ludzkie bazofile w tkankach. Nowatorskie i przekonujące dowody z badań ostatnich czasów, wskazują, w jaki sposób te komórki odpornościowe, pomimo ich niedoboru, odgrywają rolę w obronie gospodarza przed pasożytami oraz w chorobach alergicznych i autoimmunologicznych.
W praktyce klinicznej często zaburzenia bazofili nie mają większego zastosowania, z powodu ich fizjologicznie niskiego poziomu we krwi obwodowej oraz technicznych ograniczeń w metodach ich pomiaru.
Autorka artykułu:
Monika Słowikowska – Dietetyk kliniczny, specjalizujący się w chorobach jelit.
Źródła:
- Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofili) w świetle badań z ostatnich lat. Joanna Kopeć-Szlęzak. J. Transf. Med. 2016, 9, 45–53.
- State-of-the-art review about basophil research in immunology and allergy: is the time right to treat these cells with the respect they deserve?. Salvatore Chirumbolo. Blood Transfus. 2012, 10(2), 148-164.
- Basophils and Skin Disorders. Francesco Borriello, Francescopaolo Granata, Gianni Marone. Review, 2014; 134, 5, 1202-1210.
- Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Praca zbiorowa pod redakcja Aldony Dembińskiej-Kmieć i Jerzego W. Naskalskiego. Wydawnictwo Urban & Partner, 2002, Wrocław.
- Diagnostyka laboratoryjna. Tom I. Pod redakcją Andrzeja Szutowicza i Anny Raszei-Specht. Gdański Uniwersytet Medyczny, 2009, Gdańsk.
- The role of basophils as innate immune regulatory cells in allergy and immunotherapy. Salvatore Chirumbolo, Geir Bjørklund, Andrea Sboarina, Antonio Vella. Hum Vaccin Immunother. 2018, 14(4), 815-831.