Loading...
Choroby

Biochemia krwi (badanie biochemiczne) – czym jest, kiedy zrobić i jak właściwie interpretować wyniki biochemiczne?

Krew w próbce do przeprowadzenia badania biochemicznego

Wybierając się na badania krwi, z reguły ukierunkowani jesteśmy na morfologię. Typowy kompleks podstawowych badań, najczęściej przeprowadzanych na zlecenie lekarza lub kiedy po prostu sami z siebie chcemy sprawdzić czy z naszym zdrowiem wszystko jest w porządku. Rzadziej myślimy o badaniach określanych jako badania biochemiczne krwi.Dlatego też, w poniższym artykule, poruszymy kwestie dotyczące biochemii krwi, badanie biochemicznego oraz omówimy normy i wyniki badania krwi biochemia.

Badania biochemiczne, a morfologia krwi

Biochemia krwi to równie popularne badanie co morfologia, pozwalające na ocenę podstawowych, ale bardzo istotnych parametrów. Czym zatem badania biochemiczne różnią się od morfologii?

Gdybyśmy chcieli ogólnie przedstawić składowe krwi, podzielilibyśmy ją na dwie części. Częścią pierwszą określamy składniki komórkowe krwi, a więc krwinki czerwone, białe i płytki krwi, czyli komórki odpowiedzialne za jej krzepliwość tzw. trombocyty. Jako drugą część wymienia się osocze.

Osocze to w ponad 90 procentach woda, pozostałą część stanowią enzymy, hormony, białka, a także lipidy w tym trójglicerydy, lipidy czy  kwasy tłuszczowe. Dodatkowo elementami osocza są elektrolity, jak np. sód, potas, magnez. Badanie biochemiczne krwi pozwala także na zbadanie poziomu glukozy czy soli mineralnych, które także należą do elementów zawieszonych w osoczu. Zbędne produkty przemiany materii, takie jak mocznik czy dwutlenek węgla także są charakterystyczne dla biochemii krwi. Badanie biochemiczne pozwala na ocenę szerokiego pasma związków występujących w naszej krwi, dzięki czemu, na jego podstawie, łatwo jest wyłapać nawet najmniejsze zmiany, jakie zachodzą w naszym ciele.

Wiedząc już z czego składa się krew i jaki podział stosuje się w przypadku rozdziału morfologii od badania biochemicznego krwi, można wysnuć prosty wniosek, że ogólne nazywanie podstawowych badań laboratoryjnych morfologią nie jest do końca prawidłowe. Morfologia to jedno, a biochemia to nieco odrębny rodzaj kontroli naszego zdrowia.

Biochemia badanie: Wskazania do biochemii krwi

Ze względu na to, co chcemy osiągnąć wykorzystując badania biochemiczne krwi, zostały one podzielone na kilka profili, określających charakterystykę oznaczanych parametrów. Ponieważ wyniki biochemii mogą szczegółowo wskazać wszelkie nieprawidłowości, lekarze często zlecają konkretne profile badania biochemicznego, celując w swoje podejrzenia bądź przypuszczenia. Dla ogólnej kontroli zdrowia pacjenta zleca się profil ogólny, bądź wszystkie dostępne, aby uzyskać całościowy przekrój przez profil osoby badanej.

Badania krwi biochemia: Podział na profile

Podział na profile obejmuje siedem podtematów biochemii, w tym wymieniony wyżej profil ogólny, zwany także kontrolnym, będący najczęściej wykonywanym z badań biochemicznych. Należą do niego wartości, które wyznaczają poziom elektrolitów, soli mineralnych, ale także białek i związków będących zbędnymi produktami przemiany materii, jak kwas moczowy, mocznik, kreatynina – służąca do oceny kondycji nerek, ale także bilirubinę, fosfatazę i ASAT oraz ALAT – wartości wskazujące na prawidłową bądź nieprawidłową pracę wątroby i serca.

Dodatkowo, wyniki biochemii profilu ogólnego, umożliwiają ocenę zawartości białka całkowitego w osoczu krwi.

Wyniki biochemia i normy w profilu ogólnym

Kobieta opisująca próbki krwi pobrane do badania biochemicznego
Źródło: Pixabay.com

Normy dla profilu ogólnego:

  • Mocznik – 2,5-6,4 mmol/l (15-39 mg/dl),
  • Kwas moczowy – 0,15-0,45 mmol/l (2,5-8,0 mg/dl),
  • Białko całkowite (B.c.; T.p.) – 60-80 g/l,
  • Albuminy – 3,5-5,0 g/dl,
  • Kreatynina – 62-124 mmol/l (0,7-1,4 mg/dl),
  • AlAT – 5-40 U/l (85-680 nmol/l),
  • AspAT – 5-40 U/l (85-680 nmol/l),
  • Fosfataza alkaliczna (ALP) – 0,1-0,63 U/l,
  • Gamma-glutamylotransferaza GGT,
    •    mężczyźni 18-100 U/l
    •     kobiety 10-66 U/l
  • Potas (K) – 3,5-5,0 mmol/l,
  • Sód (Na) – 135-145 mmol/l,
  • Chlor (Cl) – 95-105 mmol/l,
  • Fosfor (P) – 0,81-1,62 mmol/l,
  • Wapń (Ca) – 2,2-2,6 mmol/l,
  • Żelazo (Fe) – 50-175 mikrogramów/dl.

Badanie biochemiczne krwi – profile

Kolejne profile podziału badania morfologicznego krwi to:

  1. Profil lipidowy, w którym oznacza się cholesterol (całkowity, ale także HDL i LDL). HDL to forma cholesterolu o wysokiej gęstości, tzw. dobry cholesterol, oraz LDL, cholesterol niskiej gęstości zwany złym cholesterolem. W profilu lipidowym sprawdza się także poziom trójglicerydów. Profil ten pozwala na ocenę stanu zdrowia pacjenta, związanego bezpośrednio z dietą i trybem życia, ale także pracy hormonów i metabolizmu.
  2. Profil sercowy, zlecany zazwyczaj w podejrzeniu zaburzeń pracy układu krwionośnego, pozwala na ocenę stanu zdrowia serca i naczyń krwionośnych. Do wartości oznaczanych w tym profilu, należą głównie transaminaza alaninowa (AlAT) i asparaginowa (AspAT). Dodatkowo badaniu podlega potas, związany bezpośrednio z pracą mięśni serca oraz kinaza kreatynowa czy dehydrogenazę mleczanową.
  3. Podobne wartości biochemii oznaczane są w profilu wątrobowym, gdzie jak już powyżej wspomniano ocenia się wartości enzymów AlAT i AspAT.
  4. W profilu nerkowym oznaczeniu poddaje się dwa główne pierwiastki: sód (Na) i potas(K), oraz mocznik i kreatyninę, dzięki czemu lekarz ma możliwość wykluczenia bądź dalszej diagnozy schorzeń układu moczowego, a dokładniej mówiąc pracy nerek odpowiedzialnych za filtrację i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
  5. Przedostatni ze zlecanych profili badania biochemii krwi to profil tarczycowy, który szczególnie w ostatnich kilku latach stał się bardzo popularny, ze względu na wzrost zainteresowania i niestety wzrost diagnozowanych schorzeń tarczycy. W profilu tym sprawdzane są parametry trzech hormonów: TSH, T3 i T4. Najważniejszy z nich TSH jako podstawowa wartość przy ocenie pracy tarczycy może sam wskazać czy organ pracuje w prawidłowy sposób.
  6. Ostatnim z wyznaczonych profili jest profil kostny. W nim badaniu poddaje się zawartość białka całkowitego, poziom wapnia i fosforu, ale także fosfatazy alkalicznej – enzymu, czy poszczególnych białek jak np. albuminy.

Dlaczego badania i wyniki biochemii krwi są tak wartościowe?

Badania biochemii krwi są dość powszechne, popularne wśród lekarzy i pacjentów, ale także bezbolesne, szybkie i niedrogie! Badania biochemiczne są jednymi z najlepszych badań diagnostycznych. Prostota badania i jasne parametry oznaczeń, a także szczegółowość wyników i ogromne możliwości dla lekarzy na dalszą diagnostykę sugerują wykorzystywanie tych technik jak najczęściej, w szczególności jeśli dopiero podejrzewamy jakiekolwiek nieprawidłowości. Niewiele potrzeba, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i wewnętrzy spokój, lub rozpocząć szybkie leczenie, jeśli tylko okaże się to konieczne.

Źródła:

  • Chemia Medyczna, Patrick Graham L., 2019, wydawnictwo: PWN,
  • Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski, B. Solnica, wyd. IV, 2017.
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.