Ból sutków można określić jako tkliwość, pulsowanie, ostry, kłujący, palący ból lub ucisk w tkance piersi. Ból może być stały lub sporadyczny i może pojawić się u mężczyzn, kobiet i osób trans płciowych. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny bólu sutków i jak można sobie poradzić z tym uporczywym problemem.
Ból sutków – charakterystyka dolegliwości
Ból sutków może mieć nasilenie od łagodnego do silnego. Dolegliwość ta może mieć miejsce:
- Tylko kilka dni w miesiącu, w ciągu dwóch do trzech dni poprzedzających miesiączkę. Ten normalny, łagodny do umiarkowanego ból dotyczy obu piersi.
- Tydzień lub dłużej każdego miesiąca, zaczynając przed miesiączką, a czasem podczas cyklu menstruacyjnego. Ból może być umiarkowany lub silny i może obejmować obie piersi.
- Przez cały miesiąc, niezwiązane z cyklem miesiączkowym.
W przypadku mężczyzn bolące sutki są najczęściej spowodowane stanem zwanym ginekomastią. Odnosi się to do wzrostu ilości tkanki gruczołu piersiowego spowodowanego brakiem równowagi hormonów estrogenu i testosteronu. Ginekomastia może wpływać na jedną lub obie piersi, często nierównomiernie. U kobiet trans płciowych terapia hormonalna może wywoływać ból sutków. U mężczyzn trans płciowych ból sutków może być spowodowany niewielką ilością tkanki piersi, która może pozostać po zabiegu mastektomii. W większości przypadków ból sutków sygnalizuje niezłośliwy (łagodny) stan piersi i rzadko wskazuje na raka piersi. Należy ocenić niezidentyfikowany ból sutków, który nie ustępuje po jednym lub dwóch cyklach miesiączkowych lub utrzymuje się po menopauzie, lub ból sutków, który nie jest związany z zachodzącymi w organizmie zmianami hormonalnymi.
Przyczyny bolących sutków
Można wyróżnić wiele przyczyn bolących sutków, niektóre są tak podstawowe, jak alergia na detergent do prania lub źle dopasowany stanik. Ból sutków jest również częstym zjawiskiem u kobiet w okresie menstruacji, w ciąży lub karmiących piersią.
Istnieją poważniejsze przyczyny bólu sutków, takie jak infekcje i rak, więc wizyta u lekarza w celu postawienia odpowiedniej diagnozy i leczenia jest niezwykle istotna. Do przyczyn bolących sutków można zaliczyć:
- Tarcie, czyli ingerencja mechaniczna.
- Infekcja.
- Alergia lub atopowe zapalenie skóry.
- Kontakt seksualny.
- Zmiany hormonalne.
- Rak i choroba Pageta.
- Ból sutków w ciąży.
- Karmienie piersią.
Ból sutków przed okresem
Obrzęk przedmiesiączkowy i tkliwość sutków pojawiają się w drugiej połowie cyklu miesiączkowego. Przyczynami bolących sutków i ich tkliwości przed okresem mogą być zaburzenia hormonalne podczas cyklu miesiączkowego, które prawdopodobnie prowadzą do obrzęku piersi. Więcej estrogenu jest produkowane na początku cyklu i osiąga szczyt tuż przed jego połową. To sprawia, że kanały piersiowe zwiększają swoje rozmiary. Poziom progesteronu uzyskuje szczyt w okolicy 21 dnia (w przypadku cyklu 28-dniowego). Skutkuje to wzrostem zrazików piersi (gruczołów mlecznych).
Obrzęk przedmiesiączkowy piersi często związany jest z:
- Zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS).
- Łagodnymi zmianami piersi.
Tkliwość sutków przed okresem i obrzęk prawdopodobnie występują w pewnym stopniu u prawie wszystkich kobiet. W tym czasie sutki są wrażliwe na dotyk. Poważniejsze objawy mogą wystąpić u wielu kobiet w wieku rozrodczym. Objawy mogą być mniejsze u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne.
Czynniki ryzyka mogą obejmować:
- Historia rodzinna.
- Wysokotłuszczowa dieta.
- Zbyt duże ilości kofeiny.
Bolące sutki a ciąża
Ciąża to czas zmian w organizmie. Podczas ciąży można zaobserwować kilka znaczących zmian, od bolących sutków po opuchnięte kostki, gdy zmienia się skład hormonów w organizmie kobiety, aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać i rosnąć. Powiększenie i bolące sutki przy dotyku to jedne z najwcześniejszych objawów ciąży. Można również zaobserwować małe guzki pojawiające się wokół sutków. Bolące sutki w ciąży powinny ulec złagodzeniu, ale piersi prawdopodobnie będą rosły wraz z postępem ciąży.
Bolące sutki w okresie karmienia piersią
Mleko matki stanowi dobry i bardzo cenny pokarm dla niemowląt, zawierający prawie wszystkie składniki odżywcze potrzebne do ich wzrostu i prawidłowego rozwoju. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) zalecają jedynie karmienie piersią w pierwszych 4-6 miesiącach życia niemowlęcia i kontynuowanie do 2 lat wraz z dokarmianiem. Według ostatnich szacunków WHO, w przybliżeniu 98% kobiet na świecie jest fizjologicznie zdolnych do karmienia piersią, ale tylko 35% dzieci na świecie jest karmionych piersią między urodzeniem a piątym miesiącem życia.
Rana i bolesność brodawki sutkowej to najczęstsze przyczyny zgłaszane przez kobiety do przedwczesnego zaprzestania karmienia piersią, co może wywoływać nieprzyjemne doznania związane z karmieniem piersią i w konsekwencji jego zaprzestaniem. Większość matek dotkniętych zapaleniem gruczołu mlekowego i mlekiem zatrzymującym się w piersi kontynuuje karmienie do 3 miesięcy po porodzie. Kolejnym problemem, który się pojawia, jest szczelina piersiowa, która jest makroskopową zmianą skórną na czubku i otoczce piersi, która manifestuje się w postaci rozszczepu, utraty skóry, rany lub objawów klinicznych rumienia, obrzęku i pęcherza.
Ból i pękanie sutków odczuwa 80–90% kobiet karmiących. Nieprawidłowe karmienie piersią i niewłaściwe ssanie sutków to najczęstsze przyczyny pęknięcia piersi. Inne możliwe przyczyny urazu i bólu brodawki to zakażenie brodawki gronkowcem złocistym i Candida albicans, silne lub słabe ssanie niemowlęcia, krótkie wędzidełko oraz przemywanie brodawki mydłem.
Nieleczone pęknięcia piersi mogą doprowadzić do takich objawów jak silny ból, krwawienie z brodawki i zaburzone wydzielanie mleka, zapalenie sutka i ropień piersi. Ból, który wywołuje pęknięcie piersi, zaburza produkcję i wydzielanie mleka, a w konsekwencji powoduje stres u matki i zaprzestanie karmienia piersią ze względu na hamujący wpływ na produkcję oksytocyny. Połknięcie krwi ze szczeliny brodawki sutkowej może spowodować krwawe wymioty u niemowlęcia.
Szybkie i skuteczne leczenie tego problemu jest istotnym elementem warunkującym powodzenie karmienia piersią oraz profilaktykę zapalenia gruczołu mlekowego i ropnia piersi. Środki działające miejscowo takie jak, maści, roztwory lub spray, ograniczenie czasu karmienia piersią, wystawienie brodawki na powietrze i światło, nauka prawidłowych metod karmienia piersią, wcieranie mleka w sutek, hydrożel, kompres z gorącej wody, ekstrakt z mięty, torebka herbaty, maść z kolagenazą, dekspantenol i lanoliny są metodami stosowanymi w zapobieganiu i leczeniu bólu brodawek sutkowych i bruzd.
Bolące sutki – podział i objawy
Ból sutków może mieć charakter cykliczny lub niecykliczny. Cykliczny oznacza, że ból pojawia się regularnie. Niecykliczny wskazuje na to, że ból sutka jest stały lub nie ma regularnego wzorca. Każdy rodzaj bólu sutka ma różne cechy.
Charakterystyka bólu sutka:
a) Cykliczny ból sutków
- Wyraźnie związane z cyklem miesiączkowym i zmieniającym się poziomem hormonów,
- Opisywany jako tępy, ciężki lub bolesny,
- Często towarzyszy mu obrzęk i zgrubienie piersi,
- Zwykle dotyczy obu piersi, zwłaszcza górnej, zewnętrznej części i może promieniować do pach,
- Nasila się w ciągu dwóch tygodni poprzedzających rozpoczęcie miesiączki, a następnie łagodzi,
- Bardziej prawdopodobne, że dotknie ludzi w wieku 20 i 30 lat, a także osoby po 40. roku życia, które zbliżają się do menopauzy.
b) Niecykliczny ból sutków
- Brak związku z cyklem miesiączkowym,
- Opisywany jako uczucie napięcia, pieczenia, kłucia lub bólu,
- Ciągłe lub przerywane,
- Zwykle atakuje jedną pierś w zlokalizowanym obszarze, ale może rozprzestrzeniać się w większym stopniu na piersi,
- U kobiet najczęściej pojawia się po menopauzie.
Leczenie bolących sutków
Większość przebadanych leków ziołowych zawiera takie składniki, jak saponiny, flawonoidy i terpenoidy, które wykazują dobry wpływ na szczelinę sutków i leczenie bólu ze względu na ich właściwości przeciwbólowe i lecznicze.
Nagietek lekarski (łac. Calendula officinalis) jest ziołem jednorocznym i zielnym zawierającym skuteczne składniki, takie jak glikozydy flawonowe, niezbędne kwasy tłuszczowe, saponiny i flawonoidy. Wymienione flawonoidy zapobiegają uwalnianiu histaminy i produkcji prostaglandyn, a także łagodzą stan zapalny i ból. Saponiny zmniejszają ruch białych krwinek do miejsca objętego stanem zapalnym, zmniejszając przepuszczalność naczyń włosowatych i ograniczając działanie histaminy, a następnie zapobiegają uwalnianiu osocza do tkanki, a także mają właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne.
Inną z możliwości leczenia bólu sutka jest opatrunek hydrożelowy, który wykonany został z hydrofilowego polimeru, który pomaga wyhodować nową tkankę, tworząc wilgotne środowisko w miejscu rany. Hydrożel zmniejszy ból, tworząc zimną powierzchnię rany. Opatrunek hydrożelowy można łatwo usunąć z miejsca rany bez odczuwania bólu. Kolejną metodą leczenia bolących sutków jest fototerapia w zakresie od 630 do 1000 nm, która jest skutecznym narzędziem w regeneracji tkanek. Przyspieszy gojenie się ran poprzez zwiększenie proliferacji fibroblastów, syntezę kolagenu i jego progenitora oraz stymuluje angiogenezę i produkcję czynnika wzrostu.
Następna z dostępnych metod leczenia bolących sutków jest laseroterapia niskiego poziomu (LLLT). Lasery te są również nazywane laserami biostymulującymi lub laserami o niskiej intensywności. Jako zalety tego podejścia terapeutycznego wymieniono gojenie się ran, stymulację procesów komórkowych, redukcję bólu, miejscowe przyspieszenie przepływu krwi i osłabienie stanu zapalnego.
Jako biologiczne skutki laseroterapii można wymienić:
- Zwiększenie szybkości przepływu krwi poprzez rozszerzenie naczyń,
- Zmiana ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach,
- Pobudzenie procesów odpornościowych,
- Stymulowanie wzrostu fibroblastów,
- Zwiększenie syntezy kolagenu,
- Generowanie nowych naczyń i naczyń włosowatych,
- Obniżenie poziomu prostaglandyn, co prowadzi do przyspieszenia gojenia się ran oraz zmniejszenia bólu i stanu zapalnego.
Kolejną możliwością leczenia bolących sutków jest aloes. Dzięki zawartości składników, takich jak polisacharyd glukomannanu, karboksypeptydazy, glukozy i wszelkiego rodzaju witamin, ujawniają się właściwości przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i lecznicze. Działanie przeciwzapalne aloesu przypisuje się flawonoidom, witaminom A i C, kwasowi salicylowemu (skutecznie hamuje powstawanie bradykininy i histaminy) oraz zawartemu w nim kwasowi arachidonowemu (skutecznie hamuje syntezę prostaglandyn).
Ból sutków przed okresem a ciąża
PMS: Podczas PMS w drugiej połowie cyklu miesiączkowego może pojawić się obrzęk i tkliwość sutków. Tkliwość waha się od łagodnej do ciężkiej i zwykle jest najsilniejsza tuż przed miesiączką. Kobiety w wieku rozrodczym mają zwykle cięższe symptomy. Sutki są wrażliwe na dotyk. Tkanka piersi może być nierówna i gęsta, szczególnie w zewnętrznych obszarach. Może wystąpić uczucie pełności piersi z tkliwością i ciężkim, tępym bólem. Ból często ustępuje podczas miesiączki lub zaraz po niej, gdy spada poziom progesteronu.
Ciąża: Sutki we wczesnej ciąży mogą być obolałe lub wrażliwe na dotykanie. Piersi mogą również sprawiać wrażenie pełniejszych i cięższych. Ta tkliwość i obrzęk zwykle pojawiają się od jednego do dwóch tygodni po poczęciu i mogą trwać przez chwilę, gdy poziom progesteronu wzrośnie z powodu ciąży.
Bolące sutki zwiastunem poważnych problemów?
a) Rak piersi
Komórki raka piersi zwykle tworzą bezbolesny guz, który zazwyczaj przypomina twardy guzek o nieregularnych krawędziach. Jednak w niektórych przypadkach guzek może być również miękki i okrągły. Chociaż jest to rzadkie zjawisko, niektóre osoby mogą odczuwać tkliwość w dotyku lub nawet ból sutków przy dotyku. Większość guzów piersi ma postać łagodną, co oznacza, że nie mają cech raka. Jednak ważne jest, aby udać się do lekarza, jeśli pojawią się jakiekolwiek nowe guzki. Pomimo że ból piersi i wrażliwość sutków zwykle nie są objawami raka piersi, w pewnych okolicznościach mogą być ze sobą powiązane.
Inne objawy raka piersi to:
- guzek lub guz w piersi,
- obrzęk piersi,
- wgłębienia skóry,
- sucha, zaczerwieniona, łuszcząca się lub zgrubiała skóra sutków lub piersi,
- wydzielina z brodawki.
Możliwe jest również rozprzestrzenienie się raka do węzłów chłonnych pod ramieniem lub w pobliżu obojczyka. Leczenie raka piersi różni się w zależności od rodzaju i stadium raka, a także wieku i ogólnego stanu zdrowia danego pacjenta.
Główne metody leczenia raka piersi to:
- operacja,
- radioterapia,
- terapia hormonalna,
- chemioterapia,
- terapia celowana,
- immunoterapia.
b) Choroba Pageta
Choroba Pageta to rzadki rodzaj raka piersi, który obejmuje skórę sutka i otoczki. Zazwyczaj dotyczy tylko jednej piersi. Aby zdiagnozować chorobę Pageta, lekarz może wykonać biopsję. Procedura ta polega na usunięciu części tkanki piersi i wysłaniu jej do laboratorium w celu zbadania.
Oznaki i objawy choroby Pageta obejmują:
- chrupiąca, łuszcząca się lub przebarwiona skóra na brodawce sutkowej i otoczce,
- krew lub żółty płyn wydostający się z brodawki,
- sutek płaski lub wklęsły,
- wrażliwy sutek,
- uczucie pieczenia i swędzenia.
Leczenie
Chirurg może usunąć tylko komórki rakowe z piersi podczas operacji. Jednak osoba może czasem wymagać mastektomii, czyli usunięcia całej piersi. Po operacji osoba z chorobą Pageta zostanie poddana radioterapii.
Autor artykułu:
Budziosz – studentka 5 roku farmacji
Źródła:
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/breast-pain/symptoms-causes/syc-20350423.
- https://medlineplus.gov/ency/article/003153.htm.