Ból pięt przy chodzeniu może mieć źródło w wielu schorzeniach. Dyskomfortu pięty nie powinno się lekceważyć. Dziś słów kilka o tym, jakie mogą być przyczyny bólu pięty i jak sobie z nim radzić?
Jakie są przyczyny bólu pięt po nocy i podczas chodzenia?
Boląca pięta to objaw, którego pojawienie się znacząco utrudniania funkcjonowanie i wykonywanie codziennych aktywności. Dolegliwości często nasilają się podczas chodu, czyli czynności nierozerwalnie związanej z aktywnością człowieka, bez której ciężko wyobrazić sobie życie zawodowe i prywatne. Jakie są przyczyny bolących pięt przy chodzeniu? Czy zawsze jest to alarmujący objaw, świadczący o poważniejszych dolegliwościach? Co zrobić, gdy doświadczymy bólu pięty po nocy lub podczas obciążania stopy?
Przyczyny bolącej pięty, niewymagające pogłębionej diagnostyki
Niektóre z powodów pojawienia się tego rodzaju dolegliwości mają charakter tymczasowy i nie powinny przyczyniać się do niepokoju i uczucia paniki. Bolące pięty po nocy są często spowodowane aktywnością w dniu poprzednim. Jeśli doszło do lekkiego stłuczenia lub do przebywania przez dłuższy czas w niewygodnych butach (na przykład w szpilkach w przypadku kobiet), to pojawienie się dolegliwości jest spowodowane tymczasowym przeciążeniem. Zalecane jest w takich wypadkach odciążenie i odpoczynek, a dolegliwości ustępują w przeciągu kilkunastu godzin.
Oczywiście, jeśli ból nasila się lub dochodzą do tego inne niepokojące objawy, jak obrzęk, niestabilność i całkowity brak możliwości obciążenia stopy, należy dokładniej sprawdzić przyczynę takiego stanu i udać się na konsultację z lekarzem ortopedą. Wizyta u lekarza oraz wykonanie badań dodatkowych, takich jak RTG, są konieczne do wykluczenia wszelkiego rodzaju złamań w tym obrębie. W większości innych sytuacji, kiedy mamy do czynienia z bolącą piętą, na przykład po dłuższej wędrówce w górach, dolegliwości ustępują samoistnie.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego i ostroga piętowa – najczęstsza przyczyna bólu pięt po nocy
Jednym z najczęściej występujących dolegliwości, dotyczących struktur anatomicznych wchodzących w skład pięty, jest długotrwały proces zapalny w obrębie rozcięgna podeszwowego, który prowokuje powstanie ostrogi piętowej. Jest to jedna z przyczyn bólów pięt po nocy lub podczas chodzenia, które są bardziej złożone i wymagają leczenia. Rozcięgno podeszwowe (aponeurosis plantaris) to miękka tkanka, która przyczepia się z jednej strony do guza kości piętowej, a z drugiej do torebek stawów śródstopno-palcowych.
Jego funkcja to utrzymanie sklepienia podłużnego stopy, a osłabienie tej struktury powoduje płaskostopie. Zapalenie rozcięgna podeszwowego, które skutkuje często bolącymi piętami przy chodzeniu, spowodowane jest przez źle dobrany rozmiar obuwia, który może uciskać lub za słabo utrzymywać stopę, a także nieodpowiedni dobór butów do nawierzchni (żwir, piasek, asfalt). Pojawienie się zapalenia rozcięgna podeszwowego, spowodowane jest również przez nadmierne przeciążanie stopy, długotrwałą pozycję stojącą oraz nadmierną masę ciała. Noszenie butów na wysokim obcasie również predysponuje do rozwoju dolegliwości.
Co się właściwie dzieje, kiedy mówimy o stanie zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy?
Stan ten, objawiający się w wielu przypadkach bólem pięt po nocy, nie polega na toczącym się stanie zapalnym tej struktury, jak mogłaby wskazywać nazwa. Głównym problemem są procesy zwyrodnieniowe, którym komórki rozcięgna ulegają. Dzieje się tak, przez mikrouszkodzenia i zerwania włókien tkanki łącznej, spowodowane przez masę ciała lub nadmierne obciążenie. Charakterystycznym objawem zgłaszanym przez pacjentów są bóle pięt po nocy. Chorzy cierpiący na zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy, zgłaszają największe dolegliwości właśnie po przebudzeniu i wykonaniu pierwszych kroków danego dnia. Ból zlokalizowany jest w okolicy jednego z końców rozcięgna – najczęściej dotyczy pięty.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest ściśle związane z inną jednostką chorobową, znaną jako ostroga piętowa. Jest ona często kontynuacją nieleczonego zapalenia rozcięgna podeszwowego i manifestuje się podobnymi objawami, które obejmują:
- ból przy uniesieniu palców stopy,
- ból pięty po nocy,
- promieniowanie do struktur położnych w pobliżu,
- upośledzenie dynamiki i płynności chodu.
W ostrodze piętowej dochodzi do pojawienia się na powierzchni kości piętowej narośli kostnych – osteofitów. Powstają one poprzez postępujące procesy zwyrodnieniowe, które skutkują zwapnieniami włókien rozcięgna, położonych w najbliższym sąsiedztwie kości, a następnie ich postępującym kostnieniem.
Obie jednostki chorobowe są o tyle dokuczliwe, że dotyczą objawu bolących pięt przy chodzeniu. Każdy krok nasila dolegliwości i nie sposób uniknąć nieprzyjemnych doznań, gdyż struktura zmieniona chorobowo ma cały czas kontakt z podłożem i nawierzchnią, po której się poruszamy. Leczenie ostrogi piętowej obejmuje zabieg operacyjny lub fizjoterapię. Inwazyjna operacja przecięcia fragmentu rozcięgna jest stosowana rzadko, ze względu na możliwe powikłania. Bóle pięt po nocy, na które skarżą się pacjenci to istotny objaw, utrudniający normalne funkcjonowanie, natomiast operacja może doprowadzić do obniżenia łuku podłużnego stopy. Prowadzi to do powstania wtórnego płaskostopia. Fizjoterapia stosowana w jednostkach chorobowych dotyczących rozcięgna podeszwowego, obejmuje falę uderzeniową i ultradźwięki oraz terapie rozciągającą i rozluźniającą struktury w stopie oraz podudziu.
Choroba Haglunda a bolące pięty z tyłu
Bolące pięty przy chodzeniu to częsty objaw jałowej martwicy kości piętowej, zwanej również chorobą Haglunda. Choroba ta, dla której charakterystycznym objawem jest boląca pięta, polega na rozwijającym się procesie martwiczym w obrębie tylnej części pięty. Zmiany te, spowodowane są niedokrwieniem tej okolicy i często mylone z ostrogą piętową. Choroba ta, dla której charakterystyczne są bolące pięty przy chodzeniu może występować wraz z podrażnieniem przyczepu ścięgna Achillesa, czyli mięśnia trójgłowego łydki na guzie piętowym. W takim przypadku do objawów, może dołączyć ograniczenie i ból podczas zgięcia podeszwowego stopy. Pozostałe objawy pięty Haglunda to pojawienie się narośli kostnej, opuchlizna okolicy chorobowej i ból pięty po nocy, który pojawia się po przebudzeniu.
Dna moczanowa a ból pięty z boku od wewnętrznej strony i ból pięt rano
Zupełnie innym rodzajem schorzenia, który manifestuje się podobnym zestawem objawów, obejmujących ból pięt po nocy, obrzęk i tkliwość jest podagra, zwana też dną moczanową. Polega ona na odkładaniu się kryształów kwasu moczowego i skutkuje bolesnymi zapaleniami stawów obejmujących palce u stóp. U pacjentów z dną moczanową, pojawiają się również zaczerwienienia i podwyższona ciepłota okolic zajętych stawów. Dna moczanowa objawia się bolącymi piętami po nocy, ze względu na obniżenie o tej porze dnia temperatury ciała, co skutkuje zwiększeniem poziomu dolegliwości bólowych. Odpowiednie badania dodatkowe i konsultacja z lekarzem specjalistą jest niezbędna, ponieważ początkowe objawy zgłaszane przez pacjenta, mogą być bardzo podobne do pierwotnych patologii pięt, które powodują ich ból.
Stopa cukrzycowa a ból pięt
Niezwykle niebezpiecznym schorzeniem, które w swoim przebiegu daje objawy bólu w okolicy pięty jest cukrzyca i związana z nią stopa cukrzycowa. Jest to powikłanie towarzyszące cukrzycy, polegające na niedostatecznym ukrwieniu tkanek w obrębie stopy. Ból w przebiegu stopy cukrzycowej, pojawia się głównie w nocy i towarzyszy mu mrowienie, skurcze mięśni, wysuszenie skóry i upośledzone zdolności odczuwania czucia oraz dotyku. Leczenie stopy cukrzycowej polega na terapii owrzodzeń, przeprowadzaniu zabiegów naczyniowych i rehabilitacji. Szacuje się, że stopa cukrzycowa jest przyczyną większości amputacji kończyn przeprowadzanych w Polsce. Zabieg ten wiąże się z szeregiem powikłań, obniżeniem jakości i komfortu życia pacjenta oraz długotrwałym powrotem do pełni sprawności.
Mniej charakterystyczne schorzenia, które objawiają się bolącymi piętami po nocy
Bóle pięty po nocy pojawiają się czasem w przebiegu zespołu kanału stępu, czyli neuropatii nerwu piszczelowego. Do tego schorzenia dochodzi w wyniku drażnienia nerwu promieniowego przez elementy kostne albo w przebiegu stanu zapalnego pochowek ścięgnistych znajdujących się w obrębie kanału. Zespół objawów kanału stępu rozwija się również w przypadku poważniejszych kontuzji, takich jak skręcenia, złamania i zwichnięcia. Leczenie polega na odbarczeniu nerwu, przy zastosowaniu wkładek ortopedycznych, operacji lub korekcji ustawienia stopy. Oprócz bólu pięty pojawiającego się po nocy, typowymi objawami są mrowienia i drętwienia w obrębie kończyny, promieniowanie bólu do podudzia oraz osłabienie mięśni zginaczy grzbietowych stopy.
Bardziej typowym urazem, który może powodować pojawiający się rano ból pięty po nocy, jest uszkodzenie ścięgna Achillesa spowodowane nadmiernym obciążeniem lub aktywnością fizyczną. Pojawienie się dolegliwości rano jest często spowodowane nagromadzeniem chłonki i obniżoną ogólną ciepłotą ciała, która przekłada się na zwiększenie subiektywnych odczuć bólowych.
Lekarz ortopeda powinien zwrócić również uwagę na bolące pięty po nocy, pochodzenia odkręgosłupowego. Tego rodzaju dolegliwości mogą być spowodowane dysfunkcją stawów biodrowo-krzyżowych lub patologią kręgosłupa, na przykład skoliozą.
Bóle pięty po nocy i podczas chodzenia – objawy wymagające konsultacji lekarskiej
Długo utrzymujące się i progresujące objawy zawsze powinny być sygnałem alarmowym do dokładniejszego badania i wizyty u lekarza. Niektóre dolegliwości, pochodzące z jednego obszaru, świadczą o istniejącym problemie lub zaawansowanej chorobie innych struktur. Ból pięt po nocy, który pojawia się bez wcześniejszej ekspozycji stóp na niekorzystne podłoże, długotrwałą pozycję stojącą lub stłuczenie to niepokojący objaw, który manifestuje kilka schorzeń.
Odpowiednia obserwacja swojego ciała, rozsądny rodzaj noszonego obuwia i unikanie urazów tej okolicy, pozwalają na utrzymywanie stóp i stawów skokowych w dobrej kondycji. Struktury te są szczególnie ważne w chodzie i poruszaniu się, dlatego zdecydowanie warto o nie zadbać.
Źródła:
- Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja, Jacek Kruczyński,
- Fizjoterapia w dysfunkcjach stopy i stawu skokowo-goleniowego, Aneta Bac, Agnieszka Jankowicz-Szymańska, Henryk Liszka, Sabina Kaczor.