Ból pleców w odcinku lędźwiowym jest dolegliwością, która istotnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i wykonywanie nawet najprostszych czynności. W niektórych przypadkach nieprzyjemne doznania mają charakter miejscowy i są zlokalizowane wyłącznie w tylnej części pleców, natomiast w innych sytuacjach ból „rozlewa” się po całym ciele i może promieniować do jednej z kończyn dolnych.
Od czego zależy charakter bólu? W jaki sposób go zidentyfikować? Które metody leczenia zachowawczego cechują się największą skutecznością? Oto podstawowe informacje dotyczące bólu dolnej części pleców, które pozwolą Ci zapoznać się dokładniej z tym problemem!
Jakie są najczęstsze przyczyny dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa?
Ból lędźwi może być spowodowany przez szereg czynników i schorzeń, które decydują o odbieraniu dokuczliwych wrażeń czuciowych, pochodzących z tej okolicy ciała. Niektóre sytuacje są związane z niedawno przebytym urazem lub kontuzją, inne wynikają natomiast z przewlekłego stanu chorobowego, którego objawy odczuwane są jako dokuczliwy ból odcinka lędźwiowego. W jaki sposób je rozpoznać? Co przyczynia się do pojawienia się dolegliwości tej okolicy ciała?
Zespoły przeciążeniowe kręgosłupa
Jedną z najczęstszych przyczyn objawów manifestujących się jako ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa są zmiany przeciążeniowe. Rodzaj wykonywanej pracy, intensywne treningi lub długotrwała ekspozycja na szkodliwe czynniki środowiskowe skutkują powstawaniem mikrouszkodzeń mięśni, ścięgien i więzadeł tej okolicy ciała. W efekcie tego odczuwane są dolegliwości bólowe, które nasilają się pod wpływem wykonywania aktywności, która spowodowała bezpośrednie uszkodzenie.
Warto pamiętać o tym, że ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa jest silnie skorelowany z schorzeniem zespołu przeciążeniowego ze względu na budowę anatomiczną struktur ją tworzących. Ustawienie lędźwi w pozycji lordotycznej sprawia, że kręgosłup pełni funkcję amortyzatora sił wywieranych na układ szkieletowy podczas chodzenia.
Okazuje się jednak bowiem, że naturalne krzywizny kręgosłupa, wliczając w to dolną część pleców, decydują o tym, że okolica ta jest podatna na siły mechaniczne wywierane na mięśnie pleców podczas konkretnych czynności. Osłabienie siły mięśniowej prostownika kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i obniżone napięcie mięśniowe pozostałych struktur, skutkuje częstym występowaniem przeciążeń w tej okolicy ciała.
Postawienie dokładnej diagnozy, dotyczącej zespołu przeciążeniowego tej okolicy ciała, wymaga dokładnego przeanalizowania rodzaju wykonywanej pracy, okoliczności pojawienia się dolegliwości bólowych i rodzaju uprawianej aktywności fizycznej. Ból przeciążeniowy lędźwi ma najczęściej charakter miejscowy oraz manifestuje się nagle, bez jednoznacznej i oczywistej przyczyny.
Dyskopatia
Innym powodem dolegliwości bólowych dolnego odcinka pleców jest dyskopatia. Schorzenie to polega na zmianie położenia krążka międzykręgowego i jego wysunięciu, najczęściej w kierunku tylnym. Struktura ta zbudowana jest z tkanki łącznej i do jej naturalnych funkcji zalicza się przenoszenie sił nacisku osiowego, działających na kolumnę kręgosłupa. W przypadku znacznego przesunięcia krążka dochodzi do ucisku na korzeń nerwowy. Jest to przyczyną pojawienia się objawów neurologicznych u danej osoby.
Ból dolnego odcinka kręgosłupa w przypadku dyskopatii może być zatem jedynie poboczną dolegliwością. W większości przypadków w pierwszej kolejności pacjenci zgłaszają promieniowanie i drętwienie do części dystalnej kończyny dolnej. Bardzo często występują również zaburzenia czucia pośladków oraz ud.
Dyskopatia jest poważnym schorzeniem, które w najbardziej zaawansowanych przypadkach wymaga leczenia operacyjnego. Diagnostyka różnicowa przesunięcia krążka miedzykręgowego oparta jest na lokalizacji odczuwanych dolegliwości i wykonaniu serii odpowiednich badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny i zdjęcie rentgenowskie.
Postrzał, czyli lumbago
Inną możliwą przyczyną bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa jest lumbago, zwane również postrzałem. Moment pojawienia się dolegliwości jest zazwyczaj nagły i ma miejsce podczas wykonywania nagłego ruchu lub podnoszenia znacznego ciężaru.
Dokładna etiopatogeneza postrzału nie jest dokładnie poznana. Jednak uważa się, że w wyniku zadziałania dużych obciążeń, dochodzi do nagłego skurczu mięśni i incydentalnego przesunięcia się krążka międzykręgowego. Osoby ze zdiagnozowanym postrzałem opisują najczęściej ból jako „silne ciągnięcie i ucisk”.
W przebiegu postrzału dolegliwości mają najczęściej charakter miejscowy, jednak w przypadku intensywnego skurczu okolicznych tkanek, dolegliwości mogą być odczuwane również jako nieprzyjemne doznania pochodzące z kończyny dolnej lub znajdujących się wyżej odcinków kręgosłupa.
Upadki i inne urazy
Dolegliwości dolnej części pleców mogą mieć również charakter urazowy. Zazwyczaj jest to ściśle powiązane z upadkiem lub kontuzją. W wyniku takich zdarzeń dochodzi często do silnego stłuczenia struktur stabilizujących kręgosłup lędźwiowy, przez co osoba taka odczuwa silny ból w tej okolicy ciała. W przypadkach tego typu wskazanie momentu wystąpienia bólu najczęściej nie stanowi problemu, zwłaszcza jeśli skóra w miejscu urazowym jest silnie zaczerwieniona lub pojawił się krwawy wysięk.
Leczenie bólu dolnego odcinka kręgosłupa
Sposoby leczenia bólu odcinka lędźwiowego zależą w dużej mierze o przyczyny i poziomu nasilenia dolegliwości. W większości przypadków zostaje wdrożone leczenie zachowawcze. Polega ono na stosowaniu odpowiednich ćwiczeń, wykonywaniu masażu oraz innych technik fizjoterapeutycznych.
W zaawansowanych przypadkach dyskopatii lekarz podejmuje czasem decyzję o przeprowadzeniu operacji, która ma uwolnić pacjenta od uciążliwego bólu i rozwiązać problem. Warto jednak pamiętać o tym, że podobnie jak każda inna technika inwazyjna, zabieg chirurgiczny obarczony jest pewnym ryzykiem. Dlatego większość pacjentów zgłaszająca się do lekarza z dolegliwościami bólowymi dolnego odcinka pleców, kierowana jest w pierwszej kolejności do fizjoterapeuty.
Jakie metody fizjoterapii są stosowane w leczeniu bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa?
Masaż leczniczy i głęboki
Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa jest masaż. Mechaniczne odziaływanie na receptory znajdujące się w skórze bolesnej okolicy ciała skutkuje podwyższeniem progu odczuwalnego bólu, a więc i zmniejszeniem nieprzyjemnych doznań. Masaż głęboki znajduje zastosowanie w terapii postrzału, ze względu na obecność przykurczonych i spiętych mięśni.
Rozluźnienie struktur wchodzących w skład odcinka lędźwiowego pozwala odczuć ulgę i przyspieszyć całkowity proces rekonwalescencji. Techniki masażu są również zalecane w przypadku bólu o charakterze urazowym, ze względu na stymulowanie odprowadzenia chłonki i zmniejszenie wysięku.
Kinezyterapia
Mianem kinezyterapii nazywa się klasyczne ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i relaksacyjne. Terapia tego typu znajduje zastosowanie w przebiegu zespołu przeciążeniowego odcinka lędźwiowego oraz jako element towarzyszący leczeniu dyskopatii. Okazuje się bowiem, że wzmocnienie siły mięśniowej prostownika kręgosłupa tej okolicy jest pierwszym krokiem do całkowitego wyeliminowania bólu.
Terapia manualna
Trakcje i ślizgi wykonywane w ramach terapii manualnej pozwalają zwiększyć elastyczność więzadeł kręgosłupa lędźwiowego. Działanie tego typu ma istotne znaczenie w redukcji bólu, a także w prewencji przyszłych nawrotów choroby. Stosowana w leczeniu dyskopatii metoda McKenziego również wykorzystuje elementy terapii manualnej, co świadczy o tym, że skuteczność tej metody pozwala na stosowanie jej w przebiegu wielu różnych schorzeń kręgosłupa.
Sport
Regularna aktywność fizyczna również wchodzi w skład całościowego działania fizjoterapeutycznego. Zachęcenie pacjenta do uprawiania ulubionego rodzaju sportu oddziałuje nie tylko na samopoczucie osoby odczuwającej dolegliwości bólowe, ale też pomaga wzmocnić osłabione struktury dolnej części pleców.