Bóle zlokalizowane w okolicy naszych barków, zwane najczęściej bólami ramion, są obok bólu dolnego odcinka kręgosłupa, jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do lekarza czy fizjoterapeuty oraz stosowania leków przeciwbólowych. Każdy mechanizm bólowy, zachodzący w naszym ciele, jest skutkiem występującej dysfunkcji, której przyczynę należy poznać, by jak skutecznie wyeliminować to co dla pacjenta jest najbardziej dokuczliwe – mianowicie ból.
Skąd pochodzi ból ramion?
Bardzo częstą przyczyną pojawienia się dolegliwości ramion są najzwyklejsze bóle przeciążeniowe. Zbyt intensywna praca fizyczna, którą wielu z nas wykonuje lub nadmierna aktywność fizyczna, najczęściej skutkują pojawieniem się objawów w konkretnym miejscu. Łatwo bowiem połączyć ból lewego barku, który pojawił się nagle po wczorajszej wizycie na siłowni czy graniu w tenisa ze znajomymi. Takie bóle ramion łatwo jest różnicować i najczęściej sam pacjent jest w stanie wskazać przyczynę pojawienia się dyskomfortu. Osoby praworęczne grające w siatkówkę częściej skarżą się na bóle prawego barku.
Inaczej ma się sytuacja wtedy kiedy bóle ramion nie pochodzą z jednego konkretnego wydarzenia, lecz są wynikiem zmian, które nastąpiły w naszych tkankach i mają charakter utrwalony. Wynikają one najczęściej ze złej postawy ciała, która przyjmuje przez wiele godzin w ciągu doby albo powtarzającego się ruchu wykonywanego w pracy. W takich sytuacjach dolegliwości dotyczą nieoczywistych miejsc, jak bóle lewego ramienia i osoby z dominującą prawą ręką.
Stosowanie najprostszych leków przeciwbólowych daje ulgę tylko na chwilę. Nic dziwnego, gdyż przyczyna tego problemu nie zostaje wyeliminowana. Jeśli taka sytuacja powtarza się przez wiele tygodni, miesięcy a nawet i lat, problem staje się dla pacjenta codziennością i traktuje go jako coś co po prostu jest i nic nie da się z tym zrobić.
Dodatkowo, nadmierne stosowanie łatwo dostępnych wszędzie leków na bazie paracetamolu, grozi często łatwym uzależnieniem się, a w konsekwencji chęcią stosowania przez pacjentów mocniejszych preparatów.
Bóle ramion – charakterystyka i przyczyny
Tak jak staw ramienny jest złożoną i skomplikowaną strukturą, tak samo przyczyn wystąpienia takich dolegliwości jest wiele.
Dla uogólnienia przyczyny bólu ramion można podzielić na:
- przyczyny kostno-stawowe,
- przyczyny mięśniowe.
Oczywiście jest to podział umowny, gdyż staw ramienny tworzy całą jedną strukturę.
Do przyczyn kostno-stawowych możemy zaliczyć wszystkie choroby wynikające z nieprawidłowej budowy stawu ramienno-łopatkowego, uszkodzeń chrząstki lub torebki stawowej, która otacza staw.
Choroba zwyrodnieniowa stawów, która w XXI wieku stała się niemal czymś powszechnym, ze względu na swoją częstość występowania, dotyka w większości przypadków stawów kolanowych i biodrowych. Spowodowane jest to głównie budową anatomiczną tych struktur, w których następuje większy nacisk osiowy ciężaru naszego ciała, a co za tym idzie rozwinięcie się zmian zwyrodnieniowych. Jednakże ból ramion również może wynikać z tej samej przyczyny, gdyż do takich samych procesów może dojść w stawie ramienno-łopatkowym. Charakterystyka takich dolegliwości będzie wskazywała na konkretną lokalizację, np. ból prawego barku nasilający się podczas wysiłku a ustępujący przy odpoczynku.
Bóle ramion i ból kości ramiennej – przyczyny
Inną przyczyną może być nadmierna zwartość lub nadmierna wiotkość całego stawu. Problemy te wynikają z budowy i właściwości biomchnicznych tkanek, z których staw ramienno-łopatkowy jest złożony. Częste jest występowanie konfliktu podbarkowego, który charakteryzuje się uciskiem kaletki podbarkowej. W takich przypadkach możemy lokalizować ból barku z przodu.
Z drugiej strony, jeśli mamy do czynienia z nadmierną wiotkością stawową i zbyt małym napięciem torebki stawowej dochodzi do bolesnych podwichnięć, czyli wypadnięciu głowy kości ramiennej z panewki. U takich pacjentów występuje tendencja do powtarzania się takich urazów bardzo często, nawet do kilkunastu razy w ciągu dnia. Zgłaszają oni również dolegliwości bólu kości ramiennej i uczucia ogólnej niestabilności.
Przyczyny, mięśniowe związane z patologią stawu barkowego, związane są często z uszkodzeniem i nieprawidłowym funkcjonowaniem struktury zwanej stożkiem rotatorów. Tworzą ją ścięgna kilku mięśni, przyczepiających się w okolicy głowy kości ramiennej – z tego też powodu jednym z zgłaszanych objawów jest ból kości ramiennej.
Zapalenie mięśni ramienia dotyczy najczęściej mięśnia dwugłowego ramienia, zwanego potoczenie bicepsem. Mięsień ten posiada dwie głowy, z czego jedna często ulega zmianom przeciążeniowym i pojawieniem się w jej obrębie stanu zapalnego. Dochodzi w takim wypadku do zapalenia głowy długiej bicepsa, które sprawia że pacjenci zgłaszają objawy np. bólu prawej ręki od ramienia do łokcia, gdyż właśnie na tym odcinku cały mięsień przebiega. Do przyczyn bólu barku pochodzenia mięśniowego możemy zaliczyć osłabienie i bóle mięśni ramienia oraz okolicy łopatki, powodujące ból kości ramiennej. Jednym z nich jest mięsień nadgrzebieniowy (musculus supraspinatus), który ze względu na naszą często utrwaloną nieprawidłową postawę ciała, polegającym na wysunięciu barków do przodu ulega nadmiernemu rozciągnięciu i osłabieniu siły mięśniowej. Gdy dochodzi do procesu zapalnego w obrębie jego ścięgna, mamy również z sytuacją pojawienia się zapalenia mięśni ramienia. Pojawienie się bólów mięśni ramienia, może świadczyć o problemie funkcjonalnym, wynikającym z ruchu u danego pacjenta.
Jak postępować z bólem barków? Co, gdy doskwiera ból lewego barku lub ból prawego barku?
Samo określenie, czy mamy do czynienia z bólem lewego barku czy bólem lewej ręki od ramienia do łokcia, nie wystarczy by dobrać odpowiednie metody leczenia. Diagnostyka pozwalająca określić w sposób dokładny, skąd się bierze konkretnie ból barku z przodu jest złożona i wymaga podjęcia odpowiednich kroków. Niezbędna jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który wskaże odpowiednią drogę, którą podąży pacjent. Odpowiednie skierowanie do lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty, daje możliwość poznania przyczyny bólu ramion. Należy wykonać odpowiednie badania funkcjonalne i kliniczne, które określi istotę problemu. Ułatwieniem będzie również zlecenie i wykonanie badań dodatkowych. Dzięki nim, możliwa będzie wizualizacja problemu i sprawdzenia przyczyn bólu ramion. Do takich badań, pomagających określić przyczynę bólu ramion zaliczymy USG i tomografię komputerową.
Niezwykle ważne jest by podczas wizyty u specjalisty nie stosować leków na bóle mięśni ramienia. Występowanie takich dolegliwości jest ważnym wskaźnikiem, gdzie konkretnie leży problem – dzięki temu możemy osiągnąć jak największą obiektywizację całego badania.
Ból ramion może mieć również podłoże psychogenne, ponieważ u niektórych pacjentów, bóle ramion, występują w sposób niezależny od kondycji tkanek miękkich naszego ciała. W jednostce chorobowej zwanej fibromialgią, stosuje się również odpowiednią opieką psychologiczną.
Pamiętać należy również, o możliwości pochodzenia dolegliwości z innego miejsca niż występują objawy i dla przykładu bóle lewego ramienia, mogą powodować występowanie nieprzyjemnych odczuć i bólu lewej ręki od ramienia do łokcia. Natomiast patologia w obrębie mięśni szyi, czasem skutkuje bólem prawej ręki od ramienia do łokcia.
Bóle ramion – leczenie
Sposób postępowania terapeutycznego jest uzależniony od postawionej diagnozy. W inny sposób leczony będzie pacjent ze zdiagnozowaną chorobą zwyrodnieniową stawów, pacjent cierpiący się na ból ramion pochodzenia psychogennego a inaczej pacjent skarżący się na bóle mięśni ramienia.
Przyczyna bólu barku może zależeć bowiem od wielu rzeczy. W niektórych przypadkach wdraża się leczenie farmakologiczne. Tacy pacjenci koniecznie muszą udać się na konsultację z lekarzem odpowiedniej specjalizacji, który zastosuje odpowiednie preparaty lub w razie konieczności użyje leczenia operacyjnego. Wizyty u fizjoterapeuty są zalecane dla pacjentów skarżących się na dolegliwości konkretnej okolicy np. bólu lewego ramienia. Odpowiednio dobrana i poprowadzona fizjoterapia, pozwala ciału pacjenta stymulować odpowiednie procesy naprawcze. Dzięki temu nie jest konieczne stosowanie leczenia inwazyjnego, które często jest powodem obaw dla zgłaszających się pacjentów. Specjalista z zakresu fizjoterapii zagwarantuje pozbycie się konkretnie, np. bólu prawego barku.
Przed wizytą u fizjoterapeuty, warto pamiętać o odpowiednim przedstawieniu dolegliwości. To czy to jest ból kości ramiennej, ból barku z przodu czy pochodzenia mięśniowego jest niezwykle istotne. Inne jednostki chorobowe będą dawać dolegliwości i odczucia mrowienia, sztywności czy właśnie zogniskowania bólu barku z przodu.
Jak zapobiegać bólom barków?
Jeśli mamy tendencję do powracających bólów ramion, warto zapewnić sobie odpowiednią prewencję, która uchroni nas przed pojawieniem się kolejnych kontuzji czy dolegliwości w przyszłości. W tym celu warto obserwować swoje ciało, zachowania i sylwetkę, którą przybieramy na co dzień. Jeśli w pracy znacząco obciążamy jedną kończynę górną, warto dzięki profilaktyce uniknąć problemów i bólów lewego ramienia, dzięki ćwiczeniom rozciągającym i rozluźniającym nasze tkanki miękkie. Pojawienie się tendencji do nawracających bólu lewego barku powinno nas skłonić do częstszego używania (oczywiście w miarę możliwości) prawej kończyny górnej. I odwrotnie, jeśli pojawia się ból prawego barku, powinniśmy postarać się obciążyć drugą rękę. Odpowiednie rolowanie i rozciąganie mięśni, które przeciążamy każdego dnia, natomiast wzmacnianie mięśni osłabionych zabezpiecza przed pojawianiem się dolegliwości. Dołożenie do tego różnorodnej diety i odpowiedniej postawy ciała może zapewnić nam lata bez bólu.
Warto dbać o kondycję, w jakiej znajdują się nasze stawy ramienne, ponieważ każda czynność dnia codziennego wykonywana jest z ich użyciem i jedynie pełnia ich sprawności, gwarantuje wykonanie wszelkich ruchów w sposób najbardziej ergonomiczny i efektywniejszy, co daje również znaczącą poprawę wytrzymałości w obrębie tej okolicy ciała. Zapewnienie odpowiednich proporcji wysiłku fizycznego, odpoczynku i dbania o nasze ciało mogą nam zapewnić dobrą formę ramion na lata.
Autor:
Paweł Kumięga – student Uniwersytetu Medycznego.
Główne zainteresowania to fizjoterapia, medycyna
Źródła:
- Diagnostyka funkcjonalna i leczenie uszkodzeń tkanek miękkich stawu barkowego w wybranych metodach fizjoterapii, Magdalena Majdan, Krzysztof Metera, 2013,
- Zarys anatomii człowieka, Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński.