Cheat meal z angielskiego oszukany posiłek, to najczęściej jedzenie wysoko energetyczne, niskiej wartości odżywczej typu frytki, pizza, lody, ciastka czy smażone w głębokim tłuszczu mięso z panierką. Pojawiający raz czy dwa razy w tygodniu jako odskocznia od restrykcyjnego planu dietetycznego.
Oszukany posiłek
Ze strategią „oszukanego posiłku”, czyli z wyjściem poza ramy restrykcyjnej diety, spotkała się chyba większość osób próbujących obniżyć masę ciała. Według analizowanej strategii „cheat meal” to typ jedzenia w myśl „niezdrowe”, które na pewno nie powinno się pojawiać na diecie.
Ale czy aby na pewno to produkty, na które nie ma miejsca w żywieniu i jakie skutki strategia cheat meal niesie ze sobą?
Z punktu widzenia psychodietetyka …
Cheat meal to błędne koło w procesie dbania o zdrowie i zgrabną sylwetkę. Założenie oszukanego posiłku, mija się z rozsądnym podejściem do prawidłowego stylu życia oraz pielęgnacji organizmu zarówno zdrowia psychicznego jak i fizycznego.
Nasuwają się pytania: kogo oszukiwać? Trenera, swojego dietetyka? Swoją dietę czy siebie? Nikt nie zabrania zjedzenia co jakiś czas pizzy czy frytek. W zdrowej relacji z jedzeniem jest miejsce na tego typu produkty.
Jednak zacznijmy od początku
Co się dzieje w naszej głowie w trakcie restrykcyjnych diet i wprowadzenia cheat meal?
- W trakcie tygodnia poczucie restrykcji, reżim diety, Podczas weekendu odpuszczenie, poczucie „wolności”.
- Podporządkowanie życia „byciu na diecie”, wpływ na życie towarzyskie.
- Częste myślenie o jedzeniu.
- Życie kręci się wokół diety: przez pięć dni napięcie, stres w dni wolne odpuszczenie, folgowanie.
- Postrzeganie diety w czarno – białych kolorach, produkty zakazane – pizza, ciastka i dozwolone – warzywa, owoce, kasze.
W perspektywie czasu skutkami mogą być:
- pogorszenie nastroju,
- poczucie frustracji,
- obniżenie poczucia sprawczości,
- podejście do jedzenia „tego nie mogę, tamtego nie mogę”,
- zdenerwowanie,
- rozregulowaniem pracy układu pokarmowego – śmieciowym jedzeniem, nadmierną jego ilością oraz produktami tłustymi ciężkostrawnymi.
Skutkami długoterminowymi może być:
- negatywne podejście do zdrowego odżywiania,
- zła relacja z sobą i jedzeniem,
- zaburzenia odżywania m.in. napadowe objadanie się.
Czy tak powinno wyglądać odpowiednie podejście do swojego zdrowia?
Czy cheat meal sprzyja zaburzeniom odżywiania?
W badaniu z 2018 roku naukowcy zbadali częstość występowania i cechy charakterystyczne oszukanego posiłku. W tym jego związek z patologią zaburzeń odżywiania, zaburzeniami psychicznymi. W badaniu wzięło 248 osób, 138 stanowiły kobiety, 110 mężczyźni, w wieku 18-32.
Dodatkowo analizowano powód sięgania po cheat meal:
- poprawa metabolizmu,
- jako cześć planu treningowego i planu żywienia,
- jako część reżimu dietetycznego,
- jako pomoc w psychologicznym odczuwaniu głodu. Apetytu,
- jako pomoc w fizycznym odczuwaniu głodu,
- jako pomoc w utrzymaniu restrykcyjną dietę,
- brak konkretnego powodu/przyczyny, po prostu wystąpił.
Każdy powód oceniano na 7 punktowej skali, gdzie 1 oznaczał w ogóle nie ważne, a 7 bardzo ważne. Dodatkowo poproszono uczestników aby określili swoje odczucia, emocje, czynności kompensacyjne po spożyciu oszukanego posiłku.
Co zostało uwzględnione w badaniu?
Badacze uwzględnili:
- podejmowanie intensywnych i/lub energicznych ćwiczeń,
- zmniejszenie ilości spożywanego jedzenia,
- zachowania prowadzące do przeczyszczenia tj. wymioty, przyjmowanie środków przeczyszczających/ moczopędnych.
Zastosowano kwestionariusz badania zaburzeń odżywiania (EDE-Q- The Eating Disorder Examination Questionnaire). Ankieta była zastosowana w celu analizy zaburzeń odżywiania, które wystąpiły w ciągu ostatnich 28 dni.
Jaki był wynik badania?
Badacze zaobserwowali, że oszukany posiłek był u większości badanych nieplanowany i występował w celu zaspokojenia głodu. Zanotowano, że częstość występowania cheat meal, zarówno u kobiet jak i mężczyzn była wysoka (mężczyźni: 85,6%; kobiety: 76,8%).
Uczestnicy określili przyczynę występowania oszukanego posiłku, odpowiednio w kolejności:
- aspekt psychologiczny, lepsze radzenie sobie z apetytem,
- aby pomóc poradzić sobie z fizycznym odczuwaniem głodu,
- brak konkretnego powodu, po prostu wystąpił,
- aby pomóc trzymać się rygorystycznego planu odżywiania,
- jako integralna część treningu i diety,
- w celu poprawy metabolizmu,
- jako część planu diety.
Naukowcy ocenili jako umiarkowane, podejmowanie zachowań kompensacyjnych po posiłku. W tym:
- intensywne ćwiczenia (mężczyźni: 84,1%; kobiety: 83,5%),
- zmniejszenie przyjmowanie pokarmu (mężczyźni: 63,6%; kobiety: 74,8%)
- oraz wymioty / przyjmowanie środków przeczyszczających (mężczyźni: 21,7%; kobiety: 16,5%).
Nie pojawiły się różnice płciowe w odniesieniu do ocen zachowań kompensacyjnych po posiłku. Wykazano natomiast zależność między sięganiem po cheat meal a epizodami objadania się w grupie mężczyzn.
Działanie strategii cheat meal
Badana grupa była mała. Jednak biorąc pod uwagę obserwacje badaczy strategia cheat meal może wiązać się z patologią i zaburzeniami odżywiania.
W badaniu opublikowanym w czasopiśmie International Journal of Eating Disorders, analizowano fotografie związane z tagiem #cheatmeal, opublikowane w mediach społecznościowych oraz charakterystykę tego trendu żywieniowego.
Badacze zastosowali analizę treści fotograficznych i tekstowych elementów. 600 zdjęć zostało wyodrębnionych z ponad 1,6 miliona obrazów oznaczonych tagiem #cheatmeal w serwisie społecznościowym Instagram.
Analiza zdjęć żywności przedstawiała obecność bardzo dużych ilości pokarmu (54,5%) o wysokiej gęstości energetycznej (71,3%), które naukowcy ocenili jako epizody objadania się. Fotografie przedstawiały osoby z wyeksponowanymi wyrzeźbionymi mięśniami, gdzie prezentacja ciała była celowa (40,0%). Treść w postach #cheatmeal stanowiła przykład idealizacji nadmiernego jedzenia, propagowanie sportu, aktywności fizycznej oraz nagradzanie jedzeniem wytrwania w restrykcyjnej diecie i w schemacie treningów.
Dokonana obserwacja ukazuje cheat meal, jako celowe zabiegi dietetyczne w dążeniu do idealnej budowy ciała, podkreślając tym samym brak wykształtowanych prawidłowych nawyków żywieniowych.
Podsumowanie
W świecie szybkich rezultatów, przyjemności łatwo zatracić rozsądne podejście. Jeśli cel np. redukcja kilogramów jest odroczona w czasie, część osób nie podejmie próby. Próby, która da znacznie lepsze rezultaty – zarówno w komforcie psychicznym jak fizycznym i nie będzie kolejną wymagającą dietą a sposobem na dobre życie. Czy to nie brzmi jak dobry pomysł?
Artykuł napisała:
mgr Agnieszka Łaniewska
Dietetyk, psychodietetyk
“Świadome odżywianie”
Piśmiennictwo:
- Cheat meals: A benign or ominous variant of binge eating behavior? Stuart B. Murraya, Eva Pilab, Jonathan M. Mondc, Deborah Mitchisond, Aaron J. Blashille,f, Catherine M. Sabistonb, Scott Griffith. Appetite, 2018, 274–278, 130
- A thematic content analysis of #cheatmeal images on social media: Characterizing an emerging dietary trend. Eva Pila, Jonathan M. Mond, Scott Griffiths. International Journal of Eating Disorders, 2017
- Assessment of eating disorders: Interview or selfreport questionnaire? Fairburn C. G. Beglin, S. J. International Journal of Eating Disorders, 1994, 16, 363–370.