Z pewnością, w okresie zwiększonej aktywności bądź stresu, każdemu z nas zdarzyło się zaobserwować, bądź po prostu wyczuć, lekkie drganie powieki lub obu powiek. Z pewnością też większość z nas, po prostu zignorowała tę, co prawda nieprzyjemną, ale szybko przemijającą dolegliwość. Pojawia się jednak pytanie, czy drgająca powieka to tylko i wyłącznie wynik stresu lub zmęczenia? Co jeśli za tym niepozornym objawem stoi coś znacznie poważniejszego?
Drżenie powiek, czyli skaczące oko
Skaczące oko, zabawna nazwa, ale tak właśnie mówi się o drgającej powiece. Zjawisko to polega na samoczynnym, zupełnie mimowolnym, szybkim i powtarzającym się ruchu powiek. Ruch ten jest niezależny od woli człowieka i wywołują go skurcze okrężnych mięśni oka.
Mięsień okrężny oka, pracując prawidłowo, odpowiada za zaciskanie się powiek, co stanowi mechanizm obronny gałki ocznej. W przypadku pewnych zaburzeń, jego praca zostaje także zachwiana i mięsień ten, wykonując niekontrolowane skurcze, wywołuje drgania powiek. Najczęściej spotykaną przypadłością jest drganie powieki górnej, jednakże spotyka się również przypadki drgań jej dolnej połowy.
Drganie powiek – objawy
Alarmujące powinny być dla nas głównie, dokuczliwe i utrzymujące się przez dłuższy czas objawy, obejmujące:
- Mimowolne drganie dolnej lub górnej powieki
- niekontrolowane skurcze innych mięśni twarzy, okolic szyi czy pozostałych mięśni zlokalizowanych w górnych częściach ciała
- powieki opadające bez kontroli
- niemożliwość utrzymania otwartego oka – przymusowe zamknięcie
- podrażnienie gałki ocznej
Drganie powiek – główne przyczyny
W większości przypadków, skaczące oko nie jest wywołane żadnymi poważnymi chorobami. Ich przyczyna zwykle jest mało istotna i szybko przemija. Jeżeli jednak dolegliwości nie ustępują, trwają kilka dni, a nawet tygodni i towarzyszą im inne podejrzane objawy, warto rozpocząć poszukiwania przyczyny, zaczynając od wizyty u lekarza i diagnostyki.
Do najczęstszych przyczyn, wywołujących drganie powiek należą:
- Znaczne niedobory magnezu;
- zmęczenie organizmu (zazwyczaj po znacznym wysiłku fizycznym);
- rozdrażnienie;
- stresujący tryb życia;
- nadmiar używek (w szczególności kofeiny, alkoholu i nikotyny);
- stosowanie pewnych leków.
Dodatkowo na pracę mięśni oka, powodujących mimowolne skurcze powiek i skaczące oko, wpływ mogą mieć choroby i schorzenia bezpośrednio związane z gałką oczną. Nie są to może częste przyczyny drgania powiek, jednak ich występowanie może powodować tego typu objawy. Do przyczyn tych należą schorzenia, takie jak:
- Podrażnienie rogówki oka – wywołane nadmiernym narażeniem jej na światło niebieskie ekranów komputerów, telefonów czy telewizora;
- podrażnienie spojówek – zwykle w wyniku podrażnienia alergenem, np. kurzem, pyłkami;
- zapalenie powiek – stan zapalny jest przewlekły i często obejmuje zarówno brzegi powiek jak i całą ich powierzchnię, ale także mieszki rzęs i gruczoły tarczowe. W efekcie powoduje to pieczenie i ból oka, oraz obrzęk, na który poza świądem skarżą się pacjenci. Powszechnym zjawiskiem jest występowanie wydzieliny na mieszkach rzęs i uczucie pojawiania się piasku pod powiekami;
- erozja rogówki – zjawisko to świadczy o ubytkach w nabłonku rogówki. Poza drżeniem powiek, powszechnymi objawami są zaczerwienienie w obrębie gałki ocznej, ból oczu i słabsze, niewyraźne widzenie;
- jaskra wrodzona – jaskra jest poważnym schorzeniem, mogącym powodować także drżenie powiek. To nie jest jednak jedyny objaw tego schorzenia. Poza drżeniem i zaciskaniem powieki, oczy są wrażliwe na światło i często łzawią;
- zespół suchego oka – wywołany podrażnieniem oka, najczęściej przez długą pracą przy monitorze. Zaczerwienione oczy bolą, szczególnie przy patrzeniu na źródło światła.
Drganie powiek – inne, złożone przyczyny
Większość wymienionych powyżej schorzeń jest raczej takimi, z którymi stosunkowo łatwo sobie poradzić, zwalczając przy okazji kłopotliwy problem drgającej powieki. Są jednak choroby, w których drżenie powiek jest jednym z wielu objawów i niestety jest to uciążliwy, ale praktycznie niemożliwy do wyeliminowania problem.
Jednym ze schorzeń jest połowiczny skurcz twarzy. Jak sama nazwa wskazuje mięśnie twarzy kurczą się tylko po jednej stronie. Wraz z jej pojawieniem się, objawy narastają i stopniowo obejmują każdy obszar, od czoła aż po szyję. Pierwszym objawem są właśnie skurcze powiek, a zauważalnym objawem jest charakterystycznie skrzywiona mina chorego. Połowiczny skurcz twarzy wiąże się z:
- Silnymi mrugnięciami jednego oka;
- rozciągnięciem ust, tylko po jednej stronie;
- skurczami czoła;
- uniesioną, jedną brwią.
Schorzenie to może także zaburzać słuch, ze względu na skurcze mięśni ucha, oczywiście tylko po jednej stronie.
Innymi chorobami, w których można spotkać drżenie powiek, jako jeden z głównych objawów, są porażenie Bella, zespół Tourette’a oraz stwardnienie rozsiane.
Drżenie powieki a porażenie Bella
Pierwsze z tych schorzeń, czyli porażenie Bella to porażenie nerwu twarzowego, które ma charakter samoistny. Porażenie dotyczy VII nerwu twarzowego. W przebiegu choroby wyróżnia się nagłe i szybko postępujące osłabienia, ale także sparaliżowanie mięśni twarzy występujące podobnie jak w porażeniu jednostronnym, tylko po jednej stronie ciała. Do głównych objawów, charakterystycznych dla tego schorzenia należą:
- Wyraźna asymetria pojawiających się przy ruchu twarzą (tzw. ruchy mimiczne), wpływa to na zaburzone uczucie chorego, że jedna strona jest sztywniejsza od drugiej i stale przekrzywiona w jednym kierunku, a więc niesymetryczna z drugą stroną;
- problem z zamykaniem, a dokładniej z pełnym domknięciem powiek – osłabione mięśnie nie pozwalają na poprawne zaciśnięcie powieki na gałce ocznej;
- zaburzona praca mięśni twarzy, szczególnie czoła, co nie pozwala choremu na jego zmarszczenie – czoło jest nienaturalnie wygładzone;
- obniżony poziom kącika ust po sparaliżowanej stronie, w porównaniu ze zdrową stroną twarzy;
- spłycona bruzda nosowo-wargowa.
Drżenie powieki a stwardnienie rozsiane
Kolejnym z wymienionych schorzeń jest stwardnienie rozsiane. Choroba, w której dochodzi do licznych uszkodzeń układu nerwowego, a dokładniej mówiąc jego struktur. Głównymi objawami postępujących zmian i uszkodzeń są problemy czysto neurologiczne, w tym między innymi:
- Skurcze mięśni i ich osłabienie (w tym właśnie osłabienie mięśni okrężnych oka);
- zaburzone widzenie, ostrość obrazu;
- zaburzenia czucia tzw. parestezje;
- problemy z utrzymaniem równowagi ciała;
- problemy z poruszaniem się, chodzeniem;
- dolegliwości bólowe powiązane z uszkodzeniem nerwów;
- drżenie mięśniowe i nienaturalnie silne napięcia mięśni;
- problemy z popędem seksualnym.
Drżenie powieki a zespół Tourette’a
Ostatnim zaburzeniem, dla którego charakterystycznym objawem bywa drżenie powiek i problem napięcia mięśniowego, ale przede wszystkim niekontrolowane tiki nerwowe, jest zespół Tourette’a. Jednostka chorobowa określana tą nazwą powoduje występowanie, wspomnianych przed momentem, bardzo charakterystycznych i ciężkich do pomylenia z inną chorobą, nie podlegających kontroli czynności, tzw. tików, zarówno ruchowych jak i werbalnych, związanych z wypowiadanymi słowami. Pierwsze objawy mogą pojawiać się już u dwulatków, a choroba zazwyczaj rozwija się pomiędzy 2., a 15. rokiem życia, z czego najwięcej zachorowań występuje w okolicy siedmiu lat.
Zaspół Gillesa de la Tourette’a to charakterystyczne objawy, w tym także mruganie i mimowolne skurcze powiek. Ruchy są proste lub złożone, w pełni niezależne od chorego. Mogą obejmować mięśnie i elementy twarzy, ale także całego ciała. Złożone ruchy obejmują całe grupy mięśni, przez co chory może wykonywać pełne czynności jak np. plucie czy szturchanie drugiej osoby. Bywa tak, że odruchy mimo, że mimowolne, to uznawane za agresywne i obsceniczne, bywają komentowane i krytykowane.
Należy pamiętać, że jest to choroba i chory niezależnie od chęci, nie ma kontroli nad tikami. Zarówno mruganie powieką czy wypowiadanie pewnych określonych słów, nie sprawia mu przyjemności, ale nie umie on nad tym zapanować
Drganie powieki, a sposoby leczenia
Leczenie jak zawsze dobiera się w zależności od przyczyny wywołującej objaw. Nie inaczej jest w przypadku drgania powiek.
Podstawowe przyczyny, jak niedobór magnezu, zmęczenie czy stres łatwo wykluczyć i uregulować. Magnez można suplementować lub zwiększyć jego spożycie poprzez włączenie do diety większą ilość bogatych w ten składnik produktów – bananów, orzechów czy gorzkiej czekolady.
Suplementacja produktami leczniczymi powinna odbywać się także po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, a nawet dietetykiem, który pomoże nam także w doborze odpowiednich składników diety, dzięki czemu będziemy mogli dodatkowo podnieść poziom przyswajalności magnezu, niezależnie od tego czy przyjmowanego z suplementu, czy jego naturalnych źródeł z pożywienia.
Jeśli chodzi o zmęczenie czy stresujący tryb życia, to tak naprawdę wystarczy porządny odpoczynek. Sen jest bardzo istotnym elementem odpoczynku i powinien trwać od 7-9 godzin w ciągu doby. Po dobrze przespanej nocy wszelkie dolegliwości wywołane zmęczeniem, w tym także drgająca powieka powinny ustąpić. Relaks dla ciała i umysłu, ale także trwałe zmiany w życiu codziennym, jak np. zwiększona aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, aromaterapia i relaksujące hobby zdecydowanie pomogą uporać się ze zmęczeniem wywołanym stresem. Warto pamiętać o sobie i swoim komforcie psychicznym, ponieważ jak widać, to co męczy nas w strefie naszej psychiki, potrafi potem odbić się bezpośrednio na fizyczności i być realnym i namacalnym problemem.
Przyczyna leżąca po stronie chorób oczu wiąże się z leczeniem okulistycznym, nieraz odpowiednimi zabiegami, a niekiedy wyłącznie odpowiednim antybiotykiem. Szczególnie uciążliwe drżenie powiek, które związane jest bezpośrednio, oraz tylko i wyłącznie z pracą mięśni można regulować poprzez podanie toksyny botulinowej. Botoks paraliżuje mięsień, co pomaga powstrzymać jego nadmierne kurczenie się.
W zależności od problemu jaki objawia się drganiem powiek, warto skonsultować nasze objawy z lekarzem, ponieważ on, zdecydowanie lepiej niż my, będzie potrafił ocenić stopień zaawansowania problemu i podpowiedzieć nam, czy i jak powinniśmy sobie z nim poradzić.
Źródła:
- Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna; Janusz Moryś, Olgierd Narkiewicz, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2001,
- Żywienie człowieka. Tom 1. Podstawy nauki o żywieniu; Gawęcki Jan, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.