Badanie moczu jest podstawowym badaniem, które powinniśmy wykonać przynajmniej raz do roku. Oczywiście w wypadku, gdy zauważymy u siebie jakieś niepokojące objawy, powinniśmy bezwzględnie jak najszybciej udać się do lekarza po skierowanie lub samodzielnie udać się i prywatnie oddać próbkę moczu do analizy. Parametry, które analizowane są przez laboratorium to podstawy podstaw, ale właśnie dzięki temu jesteśmy w stanie szybko zorientować się czy coś dzieje się z naszym organizmem.
Najbardziej charakterystycznym i właśnie jednym z podstawowych parametrów, testowanych na podstawie próbki moczu jest obecność w niej glukozy. Glukoza w moczu jest wskaźnikiem stanu zdrowia. Aby mieć całkowitą świadomość powagi tego badania, warto odpowiedzieć sobie na konkretne pytania – jakie są normy glukozy w moczu? Kiedy należy wykonać badanie ogólne moczu? O czym świadczą wyniki tego badania?
Glukoza w moczu
Glukoza w moczu to inaczej zwany cukromocz. Jej pojawienie się w moczu wiąże się bezpośrednio z podwyższonym jej poziomem we krwi. Tzw. progiem nerkowym jest poziom powyżej 180 mg/dL. Wtedy też glukoza nie zostaje już dłużej zwracana przez nerki do krwioobiegu i zostaje wydalona poza organizm wraz z moczem. Należy jednak zapamiętać, że glukozuria (czyli właśnie obecność glukozy w moczu) odzwierciedla tylko średnie stężenie glukozy. Stężenie to dotyczy okresu procesu tworzenia moczu, więc nie wyznacza ono wartości w chwili wykonywania oznaczenia parametru obecnej glukozy w moczu.
Dawniej, kiedy niedostępne jeszcze były glukometry, bądź po prostu było ich niewiele, wspomagano się badaniem moczu, a właściwie to obecnością glukozy w moczu. Słodki posmak, lub zapach moczu w połączeniu z owocowym zapachem, świadczącym o obecności w moczu ciał ketonowych, powstających na skutek rozpadu związków tłuszczowych, bezpośrednio pozwalały na zdiagnozowanie cukrzycy.
Glukoza w moczu – badanie
Ponieważ wszelkie nieprawidłowości można wykryć już przy pomocy podstawowego badania moczu. Pozwala ono, poza obecnością w próbce moczu glukozy, przeanalizować także jego barwę, ciężar pH, składniki.
Wśród składników, które zdecydowanie nie powinny pojawić się w moczu, poza glukozą znajdują się:
- bakterie;
- kryształy;
- wałeczki (tłuszczu, nabłonka, krwinek);
- białko;
- erytrocyty;
- leukocyty.
Samo badanie jest niezwykle proste, powszechnie wykonywane i całkowicie nieinwazyjne. Ze względu na to, że próbka nie jest pobierana z żyły osoba poddająca się badaniu nie musi być na czczo, aczkolwiek najlepiej gdyby tak było i przed oddaniem moczu nastąpiła 8-godzinna przerwa w jedzeniu i piciu (poza wodą). Ważne przy badaniu moczu jest natomiast to, aby oddawana do badania próbka moczu została przez nas odpowiednio przygotowana. W przypadku gdy tak się nie stanie, wynik badania może być zaburzony.
Aby w jak najlepszy sposób przygotować próbkę, dobrze zacząć od zakupu pojemnika na mocz, który jest sterylny (chociaż sterylność wymagana jest tylko w przypadku badania posiewowego). Przed samym oddaniem próbki pojawia się silne wskazanie do zadbania o higienę i przemycie miejsc intymnych wodą z mydłem.
Samo pobranie moczu do sterylnego pojemnika jest oczywiście bardzo proste. Niemniej jednak tu także istnieje kilka zasad, które pozwolą na uzyskanie rzetelnych wyników, przy najbardziej zbliżonych do idealnych warunków oddania próbki do badania.
Jak odpowiednio oddać mocz do badania?
Po pierwsze mocz do pojemnika powinien zostać oddany ze środkowego strumienia, a nie z początkowego. Związane jest to z możliwością pojawienia się w próbce zanieczyszczeń czy bakterii. Pierwszy strumień moczu skutecznie powinien oczyścić drogi moczowe.
Po drugie mocz należy przekazać do laboratorium w ciągu pierwszych dwóch godzin po jego oddaniu. Jeśli nie jest to możliwe, czas można przedłużyć o kolejne 2 godziny. Jednak w czasie tych czterech godzin oczekiwania mocz powinien znajdować się w zamkniętym pojemniku w lodówce.
Po trzecie, przy oddawaniu próbki do laboratorium, warto poinformować osobę przyjmującą naszą próbkę o wszystkich możliwych powodach zaburzonego wyniku analiz. Przyjmowanie leków, szczególnie sterydowych i moczopędnych może mieć tu znaczący wpływ.
Ważną informacją odnośnie badania jest informacja dla kobiet, u których regularnie występują comiesięczne krwawienia menstruacyjne. Badanie wymagające od nich oddawania próbki moczu nie powinno odbywać się w okresie miesiączki, ale także 2 – 3 dni przed i kilka dni po zakończeniu okresu. Jest to istotne ze względu na to, że możliwe jest zanieczyszczenie próbki nabłonkiem lub krwinkami pochodzącymi z krwawienia menstruacyjnego.
Kto powinien wykonać badanie glukozy w moczu?
Badanie ogólne moczu, nastawione głównie na kontrolę tego czy obecna jest w nim glukoza powinny wykonać przede wszystkim osoby, które w ostatnim czasie zaobserwowały u siebie objawy cukrzycy.
Do głównych objawów świadczących o możliwości wystąpienia tego schorzenia należą:
- zwiększone pragnienie;
- wzmożony apetyt;
- znaczna utrata masy ciała bez zmian w diecie i trybie życia;
- częste oddawanie moczu;
- zawroty głowy;
- osłabienie
- omdlenia;
- suchość w ustach;
- pojawiające się nasilenie infekcji;
- pogorszenie tolerancji wysiłku.
Do silnych i bezwzględnie wymagających szybkiej analizy objawów cukrzycy należą objawy świadczące o cukrzycowej kwasicy ketonowej. Do symptomów tych należą:
- wymioty;
- ból brzucha;
- oddech o słodkawym owocowym zapachu;
- zaburzenia świadomości.
Ponadto analiza moczu powinna być regularnie wykonywane przez osoby, obserwujące u siebie i regularnie doświadczające nieprzyjemnych dolegliwości, związanych z zaburzoną pracą układu moczowego i nerek. Charakterystyczne, dla chorób układu wydalniczego należą zmiany takie jak zmiana:
- częstości oddawania moczu (zwiększona lub zmniejszona częstotliwość);
- ilości oddawanego moczu (zmniejszenie lub zwiększona ilość);
- wyglądu moczu (barwa, przejrzystość);
- zapachu.
Normy dla glukozy w moczu
Zarówno ciężar, jak i pH moczu, mają konkretne wartości i zakres referencyjny, który pozwala na ocenę prawidłowych parametrów badanego moczu. Należy sobie jednak jasno powiedzieć, że w przypadku parametru badanego, jakim jest glukoza w moczu nie mówimy do końca o żadnych sprecyzowanych i liczbowych normach. Na wynikach najczęściej pojawia się określenie „nie/obecna” lub „+/-„. Analiza moczu w badaniu ogólnym nie uwzględnia więc żadnego konkretnego zakresu jeśli chodzi o ilość glukozy w próbce.
U osoby zdrowej w moczu nie powinna zostać wykryta absolutnie żadna, nawet najmniejsza ilość glukozy. W tym wypadku obok parametru glukoza powinna pojawić się wspomniana już adnotacja o nieobecności glukozy w badanej próbie.
Czym należy się martwić?
Wykrycie cukru w moczu może być zwykłym błędem wynikającym z samego badania. Najczęściej jednak wynika to z poważnych schorzeń związanych chociażby z uszkodzenia nerek, lub choroby metabolicznej jaką jest cukrzyca.
W przypadku obecności glukozy w moczu, podwyższonego poziomu ketonów i podwyższonej glikemii we krwi mamy jasną sytuację świadczącą o tym, że przyczyną jest właśnie cukrzyca. Może to być choroba przewlekła, czyli typu 1, ale także wynikająca z nieprawidłowego trybu życia typu 2 lub pojawiająca się w okresie ciąży cukrzyca ciążowa. Problemy z nerkami, a dokładniej mówiąc – zaburzenia wchłaniania cukru w cewkach nerkowych, to również problem z wchłanianiem innych substancji takich, jak chociażby białko i kwas moczowy. Zaburzenie tego typu nazywane jest zespołem Fanconiego.
Innymi przyczynami pojawienia się glukozy w moczu może być:
- przyjmowanie niektórych leków;
- nadmierne spożywanie alkoholu;
- wysoki poziom stresu;
- spożywanie zbyt dużych ilości węglowodanów;
- zaburzone funkcjonowanie przysadki mózgowej;
- zatrucie;
- choroby nadnerczy;
- choroby wątroby.
Podsumowanie
Obecność glukozy w moczu, zawsze wymaga dokładnej i wnikliwej analizy oraz diagnozy ze strony lekarza. Może to być zarówno lekarz rodzinny jak i specjalista. Zazwyczaj po sprawdzeniu podstawowych parametrów z moczu, lekarz skieruje nas na dodatkowe badania. Potwierdzą one lub obalą jego podejrzenia. Zdarza się bowiem, że wynik analizy może być wynikiem błędu lub tylko niewielkich zaburzeń w funkcjonowaniu układu moczowego. Właśnie dlatego wykonuje się dodatkowe badania. Gdy wyniki innych testów jednoznacznie wskażą jednak na choroby, tj. chociażby cukrzyca, należy jak najszybciej rozpocząć odpowiednie leczenie i terapię. Choroba ta nieleczona prowadzi do poważnych powikłań, a w konsekwencji nawet do śmierci.