W krwiobiegu zdrowego człowieka krąży zazwyczaj od pięciu do siedmiu litrów krwi. Jej ilość jest zależna od wielu czynników, między innymi płci, rasy czy wagi. Nie zmienia się za to jej skład. Krew zawsze złożona jest z tych samych elementów: osocza, czyli tkanki płynnej oraz składników komórkowych, do których zaliczamy czerwone i białe krwinki, a także płytki krwi.
Białe krwinki stanowią około 1 procenta całej krwi, ale ich funkcja jest nie do przecenienia. Jako elementy układu odpornościowego wspomagają organizm w walce z infekcjami oraz drobnoustrojami. Istnieje pięć różnych rodzajów białych krwinek, a każdy z nich ma swoje określone zadania.
Białe krwinki – podział
Białe krwinki inaczej nazywane są leukocytami i chociaż jest ich w krwi około 600 razy mniej niż tych czerwonych, to ich rola jest równie ważna. Krwinki białe są bowiem odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną organizmu. Oznacza to, że ich zadaniem jest rozpoznanie, a potem próba zlikwidowania patogenów, które mogą zaatakować człowieka.
Leukocyty są kulistymi komórkami z jednym jądrem komórkowym. We krwi przebywają przez kilkadziesiąt godzin. Po tym czasie przez ścianę naczyń włosowatych i małych żył przenoszą się do tkanek w obrębie różnych narządów. Tam realizują swoje zadania lub są magazynowane. Ich liczba zmienia się z wraz z wiekiem, a u dzieci jest trochę większa niż u osób dorosłych.
Białe krwinki pod względem budowy i funkcji można podzielić na wiele podtypów, a podstawowy podział dzieli leukocyty na granulocyty i agranulocyty.
Granulocyty – podział:
- Neutrofile – to inaczej granulocyty obojętnochłonne. Występują we krwi w największej liczbie. U zdrowego człowieka stanowią około 70 procent wszystkich leukocytów i są trzonem odpowiedzi immunologicznej organizmu. Neutrofile mają zdolność fagocytozy, czyli pochłaniania i trawienia drobnoustrojów powodujących choroby. Neutrofile jako pierwsze migrują do tkanek zakażonych lub zmienionych zapalnie i tam zaczynają „pożerać” chorobotwórcze związki. A dzięki wydzielanym przez siebie enzymom, prowadzą później także do ich rozkładu i upłynnienia tkanek. Efektem tego zjawiska jest między innymi żółtawa ropa, która czasem wydobywa się z ran. Jej głównym składnikiem są właśnie neutrofile. Niska liczba neutrofili we krwi może mieć różne podłoże i może prowadzić do rozwoju śmiertelnego zakażenia. Organizm w takiej sytuacji nie będzie w stanie umiejętnie się przed nim bronić. Stan taki nazywany jest fachowo agranulocytozą.
- Eozynofile – czyli granulocyty kwasochłonne, stanowią około 1 do nawet 8 procent wszystkich leukocytów w organizmie. Odgrywają ważną rolę w przypadku reakcji alergicznych, dzięki temu, że biorą udział w procesie rozkładu histaminy. Eozynofile pomagają również w walce z pasożytami. Ich wysoki poziom we krwi najczęściej jest oznaką wystąpienia reakcji alergicznej lub właśnie zakażenia pasożytniczego (np. glistą ludzką)
- Bazofile – nazywane są także granulocytami zasadochłonnymi. Stanowią najczęściej maksymalnie do 2 procent wszystkich białych krwinek. Powstają w szpiku kostnym, a ich głównym zadaniem jest wspomaganie pracy układu immunologicznego przed atakami bakterii, wirusów i grzybów. Bazofile biorą także udział w procesach wytwarzania i magazynowania heparyny, czyli substancji odpowiedzialnej za krzepliwość krwi. Wspomagają, także procesty wytwarzania serotoniny, która wpływa na przesyłanie sygnałów między komórkami mózgowymi oraz histaminy, której zadaniem jest rozszerzanie naczyń krwionośnych i ułatwianie przepływu krwi. W ostatnich latach bazofile były także przedmiotem licznych badań, dotyczących ich udziału w reakcjach alergicznych i ustalono, że są one aktywne nie tylko w procesach uczuleniowych, ale także w reakcjach na pasożyty jelitowe.
Agranulocyty – podział:
- Limfocyty – są drugimi co do liczebności białymi krwinkami i najważniejszym elementem układu odpornościowego. Gdyby nie limfocyty, każda infekcja, nawet ta teoretycznie niegroźna, mogłaby okazać się dla człowieka śmiertelna. Limfocyty są obecne we krwi, limfie, a także we wszystkich tkankach, poza ośrodkowym układem nerwowym. Żyją najczęściej krótko – średnio od tygodnia do co najwyżej kilku miesięcy. Pewna ich część żyje jednak znacznie dłużej i to ona stanowi tzw. pamięć immunologiczną organizmu, dzięki której możliwa jest szybsza odpowiedź na kolejne spotkania z tym samym antygenem. Dlatego przechorowanie niektórych schorzeń daje odporność na resztę życia. To limfocytom zawdzięczamy także ochronę po szczepieniach. Podanie szczepionki, która zawiera fragmenty wirusa lub bakterii powoduje wytworzenie przeciwciał przeciwko antygenom zawartym w szczepionce. W ten sposób organizm ludzki nabywa odporność.
- Monocyty – ich funkcją jest regulowanie reakcji przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych, przeciwpasożytniczych i przeciwgrzybiczych. Odpowiadają również za usuwanie uszkodzonej tkanki.
Czym są monocyty?
Teraz nadszedł czas na zrozumienie czym tak naprawdę są monocyty. Słyszeliście kiedyś takie określenie? Cóż, wielu z nas słyszało o krwinkach białych i krwinkach czerwonych lecz określenie „monocyty” nie pada tak często. Tutaj przedstawimy Wam czym tak naprawdę są monocyty i czym one się zajmują.
Pod względem rozmiaru, monocyty to największe ze wszystkich komórek krwi. Stanowią od 3 do 8 procent całej ilości krwi krążącej w krwiobiegu. Ich głównym zadaniem jest regulowanie pracy układu immunologicznego.
Monocyty uczestniczą także w produkcji substancji pobudzających pracę układu odpornościowego. Chodzi między innymi o interferon, który hamuje namnażanie się wirusów w organizmie.
Na powierzchni monocytów mieszczą się specjalne receptory. Wychwytują one informację o obecności stanów zapalnych w organizmie, które należy zwalczyć.
Monocyty mogą tam dotrzeć dzięki dużej zdolności do migracji. Potrafią także przekraczać ściany błon komórkowych i wydostawać się poza światło naczyń układu krwionośnego. Mają również zdolność fagocytozy, czyli pochłaniania chorobotwórczych drobnoustrojów.
Monocyty produkowane są w szpiku kostnym z komórek macierzystych, po czym przedostają się do krwi, gdzie przebywają zazwyczaj 2-3 dni. Później wędrują przez krwiobieg do narządów i tkanek, takich jak wątroba, płuca, śledziona czy szpik kostny. Kiedy tam dotrą, przywierają do tkanek i przekształcają się w inny typ komórek – makrofagi.
Różnice między monocytami a makrofagami
Zastanawiacie się czy jest coś co różni monocyty i makrofagi? Właśnie tutaj będziesz w stanie dowiedzieć się co różni (bądź też nie) monocyty od makrofagów.
Makrofagi to monocyty, które zakończyły swoje działania w krwiobiegu i przeniosły się do innych narządów. Komórki te zachowują się podobnie do monocytów, ale pozostają w narządach lub tkankach. Usuwają one martwe tkanki, mogą zabijać komórki nowotworowe i regulują odporność organizmu na działanie obcych substancji.
Kluczowe różnice polegają na tym, że makrofagi są około dwukrotnie większe od monocytów. Drugą różnicą jest to, że makrofagi pozostają nieruchome w płynie pozakomórkowym, natomiast monocyty przemieszczają się w naczyniach krwionośnych.
Jak bada się monocyty?
Badanie mające na celu oznaczenie poziomu monocytów z perspektywy pacjenta nie różni się od każdego innego badania laboratoryjnego. Jest to badanie powszechnie dostępne, które w ciągu kilku godzin pozwala uzyskać wstępną ocenę odporności i kondycji organizmu.
Do oznaczenia poziomu monocytów niezbędne jest pobranie krwi żylnej, najczęściej z żyły łokciowej. Najlepiej jest przeprowadzać takie badanie rano i na czczo, czyli minimum 12 godzin po ostatnim spożytym posiłku. Przed badaniem należy jednak unikać odwodnienia, a pół godziny przed udaniem się do laboratorium warto wypić dodatkową szklankę wody.
Bezwzględną liczbę monocytów we krwi i odsetek monocytów w odniesieniu do wszystkich białych krwinek, określa się podczas morfologii krwi z rozmazem. Badanie to jest wykonywane w laboratorium. Najczęściej jest przeprowadzane automatycznie, a w szczególnych przypadkach ręcznie przez diagnostę laboratoryjnego.
Monocyty – jakie są normy w badaniu krwi?
W wynikach badań podawane są zarówno wartości liczbowe, jak i procentowe udziału poszczególnych rodzajów krwinek w całej próbce krwi.
Zakresy referencyjne, w których powinna znaleźć się zarówno całkowita liczba monocytów we krwi, jak i ich udział procentowy we frakcji wszystkich białych krwinek, są ustalane dla każdego laboratorium diagnostycznego indywidualnie.
Najczęściej jednak mieszczą się one w następujących przedziałach:
- Dla dzieci poniżej 4 roku życia: 0,05–1,1 tys./µl (2–7% wszystkich leukocytów),
- dla dzieci między 4 a 18 rokiem życia.: 0,1– 0,8 tys./µl (2–7%),
- z kolei dla osób dorosłych: 0,1–0,8 tys./µl (1–8%).
Kiedy badać liczbę monocytów?
Wskazaniem do oznaczenia poziomu monocytów są przede wszystkim nawracające regularnie infekcje oraz zaburzenia odporności. Badanie wykonuje się także w przypadku podejrzenia wystąpienia chłoniaka Hodgkina i innych chorób hematologicznych, czyli chorób związanych z zaburzeniami krwi i układu krwionośnego.
Badanie monocytów jest także wykonywane standardowo przy podstawowej ocenie stanu zdrowia. Pozwala we wczesnym stadium wykryć różnego rodzaju nieprawidłowości nękające organizm.
Monocyty powyżej normy
Sytuację, w której liczba monocytów w badaniu przekracza zakres referencyjny nazywamy monocytozą. Zakażenie bakterią, wirusem lub grzybem może spowodować wzrost poziomu monocytów. Dzieje się tak dlatego, że organizm tworzy więcej monocytów, aby zwalczyć chorobę.
Wysoki poziom monocytów nie zawsze musi być jednak powodem do niepokoju. Czasem może być oznaką wyłącznie lekkiej infekcji lub stanu zapalnego rozwijającego się w organizmie. Dlatego wyniki badań należy zawsze analizować razem z oceną innych parametrów oznaczanych podczas badania krwi. I konsultować z lekarzem specjalistą.
Przyczyny monocytozy można podzielić na łagodne i poważne. Najczęściej występują stany łagodne, związane z chorobami zakaźnymi, wywołanymi przez różnego rodzaju patogeny. Niewielkie przekroczenie zakresu referencyjnego monocytów może występować także w procesie rekonwalescencji po infekcji lub zabiegu chirurgicznym.
Monocytoza może wskazywać jednak także na poważniejsze choroby, do których możemy zaliczyć:
- kiłę,
- gruźlicę,
- zapalenie wsierdzia,
- dur brzuszny,
- ospa wietrzna,
- półpasiec,
- zakażenia pasożytnicze i wirusowe,
- zakażenia wirusowe (w tym mononukleozę zakaźną),
- chłoniaki i białaczki,
- nowotwory lub przerzuty nowotworowe,
- sarkoidozę,
- wrzodziejące zapalenie jelit,
- Chorobę Crohna.
Jak reagować na wysoką liczbę monocytów?
Leczenie monocytozy zależy od jej przyczyny, bo sama w sobie jest tylko objawem i nie wymaga leczenia. Dopiero leczenie przyczyny leżącej u jej podłoża spowoduje ustąpienie monocytozy. Lekarz może wykonać dodatkowe badania, aby pomóc ustalić jej przyczynę. Po jej ustaleniu, w razie potrzeby, pacjent otrzyma odpowiedni plan leczenia.
Podczas gdy niektóre przyczyny monocytozy reagują jedynie na leczenie medyczne, istnieją również takie, które można poprawić poprzez zmianę stylu życia. Istnieją dowody na to, że można poprawić funkcję monocytów poprzez ćwiczenia fizyczne. Zarówno ćwiczenia aerobowe, jak i siłowe mogą korzystnie wpłynąć na działanie monocytów, co pomoże w walce z chorobami i schorzeniami.
Monocyty najczęściej są związane ze stanem zapalnym, dlatego pomocna może okazać się także dieta przeciwzapalna. Pokarmy o wysokiej zawartości przeciwutleniaczy i polifenoli, które są związkami ochronnymi, występującymi w roślinach, mogą pomóc w zwalczaniu zapalenia.
Monocyty poniżej normy
Monocyty w dolnej granicy normy lub monocyty poniżej zakresu referencyjnego także są wskazaniem do przeprowadzenia dokładniejszych badań, które wskażą przyczynę takiego stanu rzeczy. Obniżenie tego wskaźnika monocytów nazywane jest fachowo monocytopenią.
Wystąpienie monocytopenii może świadczyć między innymi o zaburzeniach odporności. Mogą one być zarówno wrodzone, jak i wynikające z choroby. Monocyty powstają w szpiku kostnym. Ich obniżony poziom może świadczyć o chorobie związanej właśnie ze szpikiem kostnym: białaczce włochatokomórkowej, aplazji szpiku lub zakażeniu wirusem HIV.
Obniżony poziom monocytów występuje także w czasie leczenia nowotworów z pomocą chemioterapii i radioterapii. Obie te metody mogą powodować zaburzenia funkcjonowania szpiku kostnego, co z kolei może przełożyć się na nieprawidłowości w produkcji monocytów.
Monocyty poniżej zakresu referencyjnego mogą także wiązać się z długotrwałym i silnym stresem lub występowaniem chorób neurologicznych lub psychicznych. Monocytopenia może towarzyszyć depresji, przewlekłym zmęczeniu czy nerwicy. Obniżenie poziomu monocytów zdarza się także u osób starszych lub niedożywionych.
Monocyty w ciąży i u dzieci
Podwyższony lub obniżony poziom monocytów w rozmazie krwi zawsze jest powodem do przeprowadzenia dalszych badań i specjalistycznych konsultacji. Podobnie jest w przypadku wystąpienia takiego zjawiska u kobiety w ciąży.
Podwyższone monocyty procentowo, ale i liczbowo, mogą świadczyć o toczących się w organizmie stanie zapalnym. Może on zagrażać zdrowiu nie tylko przyszłej mamy, ale także i dziecka. Niezbędna jest więc pilna konsultacja z ginekologiem prowadzącym ciążę, aby określić przyczynę nadmiaru lub niedoboru monocytów i wprowadzenie odpowiedniego leczenia lub przeprowadzenie dalszych badań.
Zakresy referencyjne dla monocytów u dzieci są zbliżone do tych odnoszących się do dorosłych. Podwyższony poziom monocytów u dziecka może pojawiać się dość często. Wynika to z tego, że układ odpornościowy dziecka dopiero się wykształca i uczy się odpowiednich reakcji obronnych. A z tym właśnie procesem może być związany podwyższony poziom monocytów w badaniu krwi.