Loading...
Jedzenie

Co to jest laktoza i w jakich produktach występuje?

Mężczyzna trzyma w dłoniach mleko

W dzisiejszych czasach coraz częściej słyszymy, że ktoś cierpi na nietolerancję laktozy. Często zakłada się, że osoby takie będą zmuszone do unikania wszelkich produktów mlecznych. Nic bardziej mylnego. W rzeczywistości jest zupełnie inaczej i nawet osoby, których organizm nie toleruje laktozy, mogą cieszyć się smakiem przetworów mlecznych. Czym jest laktoza, w jakich produktach się znajduje i czym jest nietolerancja na nią? Na te i na inne pytania odpowiadamy w dzisiejszym tekście.

Czym jest laktoza?

Laktoza to nic innego jak cukier, który zawarty jest w mleku. Tłumacząc precyzyjniej – jest to dwucukier, który składa się z galaktozy, czyli monocukrów oraz glukozy. W składzie mleka matki znajdziemy około 7 procent laktozy. W przypadku mleka krowiego mówi się o około 5%. Jeśli chcielibyśmy przytoczyć konkretne liczby, mówi się, że mleko krowie zawiera mniej więcej 4,7 g laktozy na 100 gramów produktu. Nieco mniej zawiera mleko kozie (4,4g/100g), a najwięcej owcze (5,1g/100g).

Jak wszyscy wiemy, mleko jest dla ssaków bardzo ważnym elementem diety. To właśnie wraz z nim przyjmujemy wszelkie substancje odżywcze oraz energię. Dzięki laktozie noworodki są w stanie rozwinąć swój smak. Dzieje się tak, ponieważ laktoza jest mniej słodka od samej glukozy, ale również sacharozy. Dzięki związkom w niej zawartych, dziecko buduje również swoją gospodarkę hormonalną i może zdrowo się rozwijać.

Laktoza to jednak nie tylko korzyści odżywcze dla młodego organizmu. Cukier zawiera również specjalne substancje probiotyczne. Dzięki nim jelita są w stanie prawidłowo pracować, a nabłonek jelitowy odpowiednio się regeneruje. To również dzięki laktozie formuje się układ nerwowy. Wszystkie te właściwości laktoza uwalnia podczas procesu jej trawienia. Odpowiada za niego specjalny enzym, który nazywa się laktaza. To właśnie on pomaga naszemu organizmowi rozłożyć laktozę na mniejsze cząsteczki, a tym samym przyczynić się do jej rozkładu. Ma to miejsce w jelicie cienkim, gdzie cząsteczki zostają wchłonięte do organizmu. Jeśli z jakiegoś powodu doskierwać nam będzie niedobór enzymu laktazy, mówi się o nietolerancji laktozy. Więcej o niej nieco później.

Kawa z mlekiem
https://pixabay.com

Produkty w których znajduje się laktoza

Każdy już wie, że laktozę znajdziemy głównie w mleku. Na tym jednak nie kończą się produkty w których znajdziemy cukier mleczny. Poza tym produktem laktoza pojawia się również m.in w: kefirach, jogurtach, serach, lodach, maślankach oraz śmietanie. 

Laktoza pojawia się również w artykułach do których produkty mleczne dodawane są podczas ich produkcji. Tak oto jeżeli decydujemy się na zakup chleba zrobionego na maślance, powinniśmy liczyć się z tym, że wraz z nim przyjmiemy laktozę. Podobnie sprawa wygląda z czekoladami, słodyczami, drożdżówkami, pączkami, a także sosami, zupkami chińskimi oraz niektórymi wyrobami mięsnymi.

Co ciekawe, cukier mleczny znajdziemy również w niektórych lekach. Dzieje się tak, ponieważ pomaga on lekarstwu poprawić jego smak oraz wygląd. Dzięki laktozie jest on również bardziej biodostępny oraz stabilny. Jak twierdzą farmaceuci, dziś do blisko 6% leków wydawanych bez recepty, dodawana jest laktoza. Znacznie więcej jest lekarstw z laktozą wydawanych na receptę, ponieważ stanowią one nieco ponad 20% wszystkich leków.

Laktoza – jest, ale jednocześnie jej nie ma?

Wiemy już więc, że laktoza znajduje się we wszystkich produktach mlecznych. Warto jednak zaznaczyć, że napoje mleczne, ale fermentowane – czyli na przykład kefiry, maślanka lub jogurty, mogą być spożywane nawet przez osoby, które powinny trzymać się diety bezlaktozowej (o nietolerancji laktozy przeczytacie poniżej). Dzieje się tak, ponieważ bakterie kwasu mlekowego rozkładają laktozę, co uniemożliwia występowanie negatywnych skutków w naszym organizmie po jej spożyciu.

Nietolerancja laktozy

Mówi się, że już prawie 70 procent wszystkich Polaków cierpi na nietolerancję laktozy – w mniejszym lub większym stopniu. O nietolerancji laktozy mówi się w momencie, kiedy w naszym organizmie znajduje się zbyt mała ilość enzymów laktazy. Wtedy mikroorganizmy, które znajdują się w naszym jelicie grubym, fermentują laktozę. Przy okazji wytwarzane są nieprzyjemne gazy. Osoby takie borykają się z uciążliwymi wzdęciami.

Na tym jednak problem się nie kończy, ponieważ laktoza oraz sam kwas mlekowy, są aktywne osmotycznie. W praktyce oznacza to tyle, że potrafią one ściągnąć wodę do jelit, co spodować może biegunkę.

Rodzaje nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy nie u każdego wyglądać będzie tak samo. Dlatego też warto dowiedzieć się o niej nieco więcej. Zanim opiszemy jak rozpoznać nietolerancję organizmu na cukier mlekowy, wytłumaczmy, że istnieją trzy sposoby jej nabycia.

  • Nietolerancja pierwotna, czyli hipolaktazja typu dorosłych – pojawia się tylko u osób, które ukończyły 18 rok życia, ale daje znak o sobie już w okresie dojrzewania. Schorzenie zapisane jest już w naszej genetyce. Jak twierdzą eksperci, osoby, które cierpią na nietolerancję pierwotną, najczęściej posiadają w organizmie enzym laktazy. Jest go jednak na tyle mało, że nie jest on w stanie skutecznie przetrawić całą laktozę. Jeśli problem będzie ignorowany, organizm z wiekiem będzie wytwarzał coraz mniej enzymów, co spowoduje, że wraz z czasem coraz gorzej będziemy tolerować laktozę – nawet jeśli wcześniej nie mieliśmy z tym większych problemów.
  • Nietolerancja pierwotna, czyli wrodzony niedobór laktazy – w organizmie nigdy nie było enzymów laktazy i nie jest on w stanie być wyprodukowany. U osób, które borykają się z nietolerancją tego typu, laktoza nie jest i nie będzie trawiona nawet w najmniejszym stopniu. Objawy tego rodzaju schorzenia dostrzegane są już w pierwszych dniach życia człowieka. Jest to jednak rzadki rodzaj nietolerancji laktozy i występuje u niewielkiej części pacjentów.
  • Nietolerancja wtórna, czyli nabyta – nabywana w czasie życia osoby. Może być spowodowana przebytymi operacjami, chorobami lub lekami. Jeśli z jakiegoś powodu zostanie uszkodzone jelito cienkie, również można nabyć nietolerancję laktozy. Często doświadczają jej pacjenci, którzy wcześniej przeszli infekcje żołądkowo-jelitowe o intensywnym przebiegu, a także zespół jelita krótkiego.

W przypadku nietolerancji nabytej (czyli ostatniej wymienionej) laktozę eliminuje się tylko na czas trwania choroby. Podobnie rzecz się ma w sytuacji hipoklatazji typu dorosłych. W tej sytuacji laktozę powinniśmy odłożyć na okres od dwóch do czterech tygodni. Po czasie ustalonym z lekarzem warto zbadać swoją nietolerancję laktozy i ustalić granicę jej tolerancji. Laktoza jest ważnym cukrem, który jest potrzebny organizmowi.

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku nietolerancji wrodzonej. W tym przypadku osoba musi całkowicie zrezygnować z nabiału i to przez całe życie.

Objawy nietolerancji laktozy

Wiemy już w jakich produktach znajduje się laktoza. Jeżeli zjemy coś z wyżej wymionych artykułów i pojawią się objawy ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, wymioty, wzdęcia, gazy, biegunki, mdłości) możemy podejrzewać, że nasz organizm nietoleruje laktozy. Nie warto jednak nadmiernie panikować, ponieważ po produktach mlecznych co jakiś czas mogą występować nieoczekiwane reakcje organizmu, co niekoniecznie musi oznaczać brak enzymów laktazy. Dlatego też należy obserwować swój organizm i sprawdzać po jakich produktach pojawiają się objawy.

Kobiet z bolącym brzuchem
https://www.pexels.com/

Objawy nietolerancji laktozy pojawią się po przyjęciu około 5-15g laktozy, czyli po około 150 ml mleka lub kefiru. Jeśli boimy się, że dotyczy nas opisywane schorzenie, nie powinniśmy natychmiastowo usuwać wszystkich produktów z laktozą z diety. Przez to narazimy się na utratę wielu składników, które potrzebne są naszemu organizmowi do prawidłowego funkcjonowania. Nie zapominajmy, że w mleku znajduje się wapń, białko, witamina B2, a także witamina B12.

Jeśli mimo wszystko podejrzewamy, że możemy cierpieć na nietolerancję laktozy, powinniśmy udać się do lekarza. Przeprowadzi on odpowiednie badania, które dadzą więcej informacji o stanie naszego jelita. Jeśli okaże się, że lekarz zaleci dietę bez laktozy, powinien on poinformować pacjenta o innych możliwościach jej przyjmowania. Dieta bezlaktozowa niekoniecznie musi oznaczać dietę bezmleczną.

Dieta przy nietolerancji laktozy

Jeśli już potwierdzą się nasze przypuszczenia, a lekarz po przeprowadzeniu badania wykryje, że organizm nietoleruje laktozy, trzeba będzie pomyśleć o wprowadzeniu odpowiedniej diety. Nie jest to jednak tak proste jak mogłoby się wydawać. Nie możemy po prostu przestać spożywać wszystkich produktów, które zawierają laktozę. Działanie takie spowoduje, że przestaniemy dostarczać swojemu organizmowi wiele cennych składników. Będzie miało to bezpośredni wpływ na nasze zdrowie.

Dieta przy nietolerancji laktozy nie zwalnia nas z obowiązku przyjmowania minerałów, które znajdują się w produktach mlecznych. Da się to jednak zrobić, a produkty, które je zawierają dostępne są dziś już w niemal każdym sklepie.

Tak oto w przypadku ograniczenia lub całkowitej eliminacji mleka z diety, powinniśmy pamiętać, żeby przyjmować:

  • witaminy B12 – mięso, jaja, mleko roślinne, ryby
  • witaminy B2 – kasza, rośliny strączkowe, płatki owsiane
  • białko – rośliny strączkowe, jaja, mięso
  • cynk – owoce morza, rośliny strączkowe, soczewica, koperek, kasze, mięsa
  • wapń – mleka roślinne, suszona bazylia, sezam, mak, nasiona chia, sardynki, tofu, migdały, figi suszone, orzechy laskowe, morele suszone, natka pietruszki, kakao, jarmuż, żółtko kurzego jaja
  • magnez – nasiona, pestki roślin, produkty zbożowe, orzechy, migdały

Jeżeli nie zadbamy o odpowiednią dawkę wymionych wyżej składników, nasz organizm przestanie prawidłowo funkcjonować. Będzie to miało bezpośredni, negatywny wpływ na jego pracę, a tym samym nasze samopoczucie oraz zdrowie.

Laktoza nie taka straszna

Warto pamiętać, że laktoza ma na organizm bardzo duży wpływ. Jak opisywaliśmy wcześniej, działa ona na florę bakteryjną jelit, a także pomaga organizmowi wchłaniać wapno. W sklepach znajdziemy masę produktów mlecznych, które nie zawierają laktozy. Dostępne są już m.in mleka bezlaktozowe oraz jogurty. Pamiętajmy jednak, że spożywanie takich artykułów bez wyraźnych przeciwskazań do przyjmowania laktozy, jest dla organizmu niewskazane. Jak donoszą eksperci, produkty bezlaktozowe zmniejszają wchłanianie wapnia do organizmu o prawie 25 procent!

Mleko jogurt bez laktozy
https://pixabay.com

Dieta bezlaktozowa w praktyce

Produkty bezlaktozowe powstają po dodaniu do nich enzymu… laktazy. Dokładnie tego, którego brakuje osobom, które cierpią nie nietolerancję laktozy. Wiemy już, że laktoza to cukier mleczny. Dzięki dodaniu do niego laktazy, zostanie on rozłożony na glukozę oraz galaktozę, co spowoduje, że produkty bezlaktozowe są nieznacznie słodsze od tych tradycyjnych. To szczególnie istotna informacja dla cukrzyków, ponieważ ich indeks glikemiczny może być wyższy. Proces ten jednak nie ma bezpośredniego wpływu na kaloryczność produktu.

Jak pisaliśmy wcześniej – w wielu lekarstwach pojawia się laktoza. Dobra informacja jest taka, że nie powinniśmy ich unikać, ponieważ zawierają one w sobie maksymalnie tyle laktozy, że nie spodowoduje ona w organizmie żadnych problemów. Wszystko jest uregulowane prawnie, więc o to możemy być spokojni.

Nietolerancja laktozy – podsumowanie

Wiemy już zatem czym jest laktoza i skąd bierze się na nią nietolerancja organizmu. Jak widać – nie jest to wcale tak straszne, jak wcześniej mogłoby się wydawać. Wystarczy, że osoby, które borykają się z tym schorzeniem poświęcą trochę czasu na stworzenie odpowiedniej diety oraz zainteresują się składem przyjmowanych produktów. Z nietolerancją laktozy można normalnie żyć – o ile dostarcza się organizmowi odpowiednią ilość niezbędnych minerałów. 

Warto również udać się do lekarza, który odpowie na wszelkie pytania. Podpowie nam, jak powinna wyglądać zbliansowana dieta i na co zwracać uwagę. Jeśli ktoś nie ma głowy do układania diety bezlaktozowej, dobrym pomysłem może okazać się specjalny catering dietetyczny. Zagwarantuje on wszystkie niezbędne składniki oraz odciąży osobę z nietolerancją. Nie będzie ona musiała wcześniej planować swoich posiłków.

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.