Wiele osób zastanawia się, czy orkisz ma gluten? Orkisz, podobnie jak inne rośliny zbożowe, niestety posiadają gluten. Mimo wszystko, jeśli nie grozi nam celiakia, a nasz organizm w miarę toleruje gluten, warto produkty orkiszowe od czasu do czasu zjeść. Posiadają one bowiem wiele zdrowych i cennych witamin oraz minerałów. Mają w swoim składzie sporo błonnika. Na półce w sklepie warto zwrócić szczególnie uwagę na mąkę orkiszową. Jest na pewno mąką zalecaną przez dietetyków i świetnie zastąpi tradycyjną, białą mąkę pszenną. Oprócz tego w supermarketach możesz spotkać także makarony orkiszowe, płatki orkiszowe, w końcu kaszę orkiszową. Wiemy już, czy orkisz ma gluten. Ale co jeszcze warto wiedzieć o orkiszu?
Co to jest tak właściwie orkisz?
Orkisz jest odmianą pszenicy, która uprawiania jest od tysiącleci, szczególnie na Bliskim Wschodzie, Europie Środkowej i w Hiszpanii. Inaczej nazywa się Triticum spelta. Od pszenicy różni się przede wszystkim tym, że po zbiorach na tym samym pod względem wielkości obszarze, uzyskamy znacznie mniej mąki. Dlatego też mąka orkiszowa jest nieco droższa od tej pszennej. Historią, sięga już nawet 7 tysięcy lat.
Można śmiało powiedzieć, że orkisz jest tą zdrową odmianą pszenicy, która podczas uprawy nie wymaga użycia chemicznych środków w tym pestycydów. Do tego, w trakcie produkcji, orkisz nie jest poddawany licznym procesom modyfikacji, w porównaniu do pszenicy. Roślinę uprawia się do tego bardzo łatwo
Jakie właściwości odżywcze posiada orkisz?
Produkty orkiszowe posiadają sporo cennych witamin oraz są głównym źródłem błonnika. Produkty orkiszowe są polecane przez większość dietetyków, jako wspaniały zamiennik tradycyjnej, białej, pszennej mąki. Co jeszcze warto o nim wiedzieć? Orkisz sam w sobie jest bardzo zdrowy. Posiada sporo cennych witamin i minerałów. Zboże to jest cennym źródłem białka.
Zawiera także znacznie mniej cukru w porównaniu z innymi mąkami. W orkiszu znajduje się między innymi mangan, magnez, niacyna, ryboflawina czy w końcu tiamina, fosfor, sód, żelazo, potas, wapń a do tego liczne aminokwasy. Orkisz, jak u wszystkich roślin posiada włókno pokarmowe, które zapewnia na długo uczucie sytości po zjedzeniu produktu na jego bazie. Orkisz sam w sobie ma też mnóstwo witamin. Są nimi witaminy: B1, B2, B3, B6, A, E i K.
Jak orkisz wpływa na nasze zdrowie?
Na pewno bardzo korzystnie wpływa na cały organizm. Reguluje pracę jelit, dzięki czemu łatwo i szybko pozbędziesz się zaparć. Poza tym spowalnia skok glukozy we krwi zaraz po posiłku. Przyspiesza wydalanie z organizmu kwasów tłuszczowych oraz złego cholesterolu. Pamiętaj, że najzdrowszą mąką orkiszową jest ta pełnoziarnista. Na pewno poprawia przemianę materii. Likwiduje wolne rodniki. Powinno się jeść orkisz także w profilaktyce kamieni żółciowych. Znacznie poprawia się odporność. Orkisz działa na organizm jak antybiotyk.
Pomaga się odprężyć, skutecznie zmniejszając stres, wycisza, uspokaja. Działa, hamując ryzyko powstania raka jelita grubego. Dzięki orkiszowi możemy korzystnie wpłynąć na pozbycie się kłopotów sercowo-naczyniowych. Podawanie produktów bogatych w to zboże przyczynia się do wyleczenia się z anemii. Reguluje ponadto gospodarkę hormonalną dzięki niacynie, którą orkisz zawiera. Przede wszystkim jednak zalecane jest spożywanie go przy nadwadze. Zawiera bowiem sporą ilość błonnika, który szybko powoduje uczucie sytości oraz wspomaga procesy trawienne.
Co to jest gluten? Orkisz a gluten.
Gluten jest połączeniem dwóch białek, a dokładniej gluteniny i gliadyny, pochodzących głównie z roślin zbożowych. Gluten od angielskiego słowa klej jest substancją, która występuje w ziarnach zbóż, czyli między innymi w pszenicy, oraz jej odmianom (orkisz, durum, karmut, płaskurka), a także na przykład w jęczmieniu. Gluten ma właściwości lepiące, a po kontakcie mąki z wodą, dzięki niemu powstałe ciasto jest odpowiednio elastyczne, zapewniając tym samym puszyste, idealne wypieki, które za szybko się nie zeschną. Gluten nie jest obecny jedynie w zbożach, ale też w mocno przetworzonej żywności.
Na czym polega dieta bezglutenowa?
Obecnie bardzo modna jest dieta bezglutenowa. Niektórzy chorują na celiakie, inni mają alergie pokarmowe na gluten, a jeszcze inni cierpią na nietolerancję tej substancji. Jednak sporo osób przechodzi na taką dietę, bo jest zwyczajnie bardzo popularna. O co tak naprawdę chodzi z dietą bezglutenową? Polega ona przede wszystkim na tym, że wyłącza się z codziennego menu wszystkie produkty, które zawierają w składzie gluten. Na szczęście coraz częściej produkty bezglutenowe są dostępne w supermarketach, szczególnie na półkach ze zdrową żywnością.
Co, jeśli chodzi o orkisz a gluten? Czy orkisz ma gluten?
Warto wiedzieć, że orkisz, podbnie jak pszenica, posiada gluten. Gluten z orkiszu jest jednak o wiele bardziej przyswajalny przez nasz organizm niż gluten w innych zbożach. Poza tym, według przeprowadzonych badań, orkisz posiada 135,6 ppm glutenu, przy czym górna granica między produktami, które można jeść w diecie bezglutenowej, a nie wynosi 100 ppm. Na przykład dla porównania mąka kukurydziana posiada tylko 20 ppm, co oznacza, że absolutnie jest dozwolona w diecie bezglutenowej. Prawdą jest też, że mąka orkiszowa ze wszystkich zbóż posiada najmniej glutenu. Mimo wszystko nie jest proponowana osobom z celiakią. Alergicy na gluten, według badań, reagują tak samo źle na orkisz podobnie, jak na inne zboża, które go posiadają w nadmiarze.
Czy dieta bezglutenowa na pewno jest taka zdrowa?
Często też dietetycy nie do końca polecają dietę bezglutenową innym. Mówi się, że może ona prowadzić do niedoborów witamin i minerałów. Zawarte szczególnie w pieczywie bezglutenowym szkodliwe kwasy tłuszczowe sprzyjają powstawaniu chorób układu krążenia. Mogą też pojawić się zaparcia oraz ból brzucha.
Po czym rozpoznać, że mamy alergię na gluten?
Kiedy często boli nas głowa i brzuch, mamy egzemę, stale jesteśmy zmęczeni, mamy na zmianę biegunki, wzdęcia oraz zaparcia, a wyniki badań krwi wykazały anemię, do tego wszystkiego drętwią i bolą nas kończyny, towarzyszą nam nudności, czy nawet omdlenia. Dodatkowo dczuwamy pieczenie w przełyku. Warto wówczas zrobić dodatkowe badania. Możliwe, że cierpimy na celiakie.
Jak można wykorzystać orkisz w kuchni? Co można z niego dobrego przyrządzić?
Jeśli chodzi o produkty na bazie orkiszu, bardzo popularne są płatki orkiszowe, które można śmiało dodać do mleka. W sklepach spożywczych można znaleźć również kaszę orkiszową, która będzie idealna na obiad. Oprócz tego, na półkach z mąką, łatwo dostępna jest też mąka orkiszowa. Z takiej mąki możemy upiec chleb albo bułki.
Mąka orkiszowa nadaje się również do innych potraw. Na przykład do zrobienia makaronu, ciasta na pierogi, czy upieczenia ciastek na słodko. Można też upichcić z mąki orkiszowej naleśniki albo zdrowszą, od tej tradycyjnej pizzę. Poza tym produkty orkiszowe dlatego, że zawierają ten bardziej przyswajalny gluten dla organizmu, na pewno nie spowodują dolegliwości w potaci niestrawności.
W sklepach dostępna jest także kawa orkiszowa, która może być wspaniałą alternatywą dla zwykłej kawy. Dodatkiem do niej jest mleko orkiszowe, polecane szczególnie osobom z nietolerancją laktozy. Orkisz wykorzystywany jest także w produkcji piwa. Co ciekawe, jeśli chodzi o samą mąkę orkiszową, przyporządkowane są jej numery. Im wyższy numer, tym mąka jest zdrowsza, lepiej zmineralizowana. Mąka z numerem 2000 oznacza, że jest pełnoziarnista. Możesz z niej zrobić także gofry orkiszowe, lub dodać makaron orkiszowy do wielu sałatek. Tak naprawdę jest wiele przepisów z wykorzystaniem tej mąki.
Orkisz a inne zboża. Czym się między sobą różnią? Jakie mają wartości odżywcze?
Mąka orkiszowa, w porównaniu do innych produktów tego typu na bazie różnych zbóż, jest droższa. Kosztuje, w zależności od rodzaju uprawy, od 6 do 16 zł. A co jeśli chodzi o kaloryczność mąki?
Porównując mąkę pszenną z tą orkiszową, jeśli chodzi o kalorie, są one zbliżone do siebie. Na 100 g obie mąki zawierają po 367 kcal. Jeśli chodzi z kolei o węglowodany, mąka orkiszowa ma ich nieco mniej, bo 73 g na 100 g, z kolei mąka pszenna posiada 76 g na 100 g.
Obie mąki różnią się także między sobą zawartością błonnika oraz białka. Ta orkiszowa odmiana ma o 6 g więcej aminokwasów od mąki pszennej. Orkiszowa posiada 16 g białka na 100 g, z kolei ta biała 10 g na 100 g. Jeśli chodzi o błonnik, orkiszowy produkt posiada 13 g na 100 g, zaś pszenna mąka – 2 g na 100 g. Z kolei, jeśli chodzi o zawartość składników mineralnych i witamin, to mąka orkiszowa będzie posiadała ich znacznie więcej, bo nawet o 30-60% więcej cennych substancji od mąki pszennej. Jeśli chodzi o indeks glikemiczny mąki pszennej a orkiszowej, to nie różnią się one zbytnio. Mąka orkiszowa posiada 65 IG, z kolei ta pszenna – 71 IG.
Co jeść na diecie bezglutenowej?
Jeśli chodzi o pozostałe zboża, gluten zawarty na pewno nie jest w kukurydzy, prosie, ryżu, amarantusie, czy komosie ryżowej. Oprócz tego osoby będące na diecie bezglutenowej mogą śmiało sięgać po ryby, jaja, świeże mięso, warzywa, owoce, cukier, miód oraz pieczywo wykonane oczywiście na bazie maki bezglutenowej.
Na koniec…
Produkty orkiszowe są zdrowsze od żywności wyprodukowanej na bazie mąki pszennej. Mimo tego osoby z celiakią powinny unikać orkiszu. Jednak dla pozostałych osób, niebędących na diecie bezglutenowej, może to być z pewnością wspaniały, dużo zdrowszy zamiennik tradycyjnej mąki, płatków, makaronu, kaszy ale też innych produktów na bazie różnych zbóż.
Tak więc odpowiadając na pytanie w tytule, produkty na bazie zboża orkiszowego niestety gluten posiadają. Mimo wielu mitów, które powstały na temat orkiszu i glutenu, najnowsze badania dowodzą, że produkty orkiszowe odradzane są osobom uczulonym na gluten, bądź tym, które z innych powodów chcą zmienić swoją dietę, bazując na produktach bezglutenowych.