Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów socjopatia jest zaburzeniem osobowości. Dlatego nie została sklasyfikowana jako choroba. Nie można się więc nią zarazić, zapaść na nią, czy się z nią urodzić. Takie zaburzenie osobowości jest utożsamiane z nieumiejętnym życiem wśród ludzi.
Kto to jest socjopata? Jakim zachowaniem się wykazuje? Czy to zaburzenie można wyleczyć? Czy da się układać życie z taką osobą? Wszystko zostało wyjaśnione poniżej!
Co to jest socjopatia?
Jak wspomniano we wstępie, socjopatia to zaburzenie osobowości. Osoba zmagająca się z tym problemem nie potrafi funkcjonować wśród ludzi. Wbrew pozorom taki człowiek wcale nie wycofuje się z życia w społeczeństwie. Zwyczajnie nie liczy się z obowiązującymi normami, nie przejmuje się uczuciami innych ludzi i bez żadnych wyrzutów sumienia nimi manipuluje. Socjopata za wszelką cenę dąży do założonego przez siebie celu, nie zwracając uwagi na to, czy przez swoje zachowanie nie wyrządza innym osobom krzywdy. Dla niego najważniejsze jest to, aby wszystko przebiegało po jego myśli, z wyłączną korzyścią dla niego.
Socjopata a psychopata
Bardzo często socjopata mylony jest z psychopatą. Jednak należy umieć odróżnić te dwie osobowości. Przede wszystkim psychopata wykazuje się zachowaniem agresywnym, brutalności i całkowitym brakiem skrupułów. Jest to zaburzenie psychiczne i należy wdrożyć odpowiednie leczenie.
Natomiast socjopata to osoba, u której zaburzenie osobowości wynika głównie ze złej socjalizacji. Z reguły problem rozpoczyna się już w dzieciństwie, kiedy rodzice nie przywiązują większej uwagi do wychowania. Następnie wraz z biegiem czasu rozwija się i zaczyna przejmować kontrolę nad życiem.
Jak socjopata zachowuje się wśród ludzi?
Na pierwszy rzut oka nie da się powiedzieć, że dana osoba jest socjopatą. Ludzie z tym zaburzeniem osobowości bardzo dobrze się kamuflują. Powierzchowność ich jest bardzo przyjemna. Na początku potrafią być bardzo uprzejmi, ale tylko do czasu. Kiedy pojawia się szansa na zrealizowanie swoich celów, nie omieszkają krzywdzić innych.
Cechą charakterystyczną dla socjopaty jest postrzeganie swojej osoby jako idealnej, niepopełniającej błędów. Nawet gdy w życiu spotykają go niepowodzenia, to z całą pewnością winą obarczeni inni ludzie. Zaburzenie osobowości powoduje, że nie potrafi zrozumieć, co to znaczy krzywdzić drugiego człowieka. Jednak własną krzywdę odczuwa bardzo dobrze i nie boi się o tym mówić. Socjopata nie wykazuje zrozumienia w przykrych sytuacjach. Taka osoba nie cechuje się umiejętnością rozpoznawania empatii, ciepłych relacji, czy też współczucia.
Czy z socjopatą można stworzyć szczęśliwy związek?
Mimo że w teorii życie z socjopatą jest możliwe, to w praktyce stworzenie szczęśliwego związku jest bardzo trudne. Zwłaszcza że jest on niezdolny do tworzenia relacji opartej na więzi emocjonalnej. Poza tym zaburzenie osobowości nie pozwala mu na szanowanie i rozumienie uczuć swojej drugiej połówki.
Osoby, które decydują się na związek z socjopatą, powinny zdawać sobie sprawę, że zaangażowanie nie będzie równomiernie rozłożone. Wspólne życie będzie się pewnie opierało na krzywdzeniu drugiej strony i dążeniu do swoich celów przez socjopatę. W takiej sytuacji nie można chorego prowokować, czy pokazywać obawy. Nawet gdy wykazuje się agresywnych zachowaniem, czy też wybuchem złości. Trzeba go zignorować i utrzymać dystans. Nie można zaprzeczać, że taka relacja będzie ciężka i trudno będzie w niej trwać przez dłuższy czas. Zresztą zachowanie osoby z zaburzeniami osobowości dla innych ludzi jest zwyczajnie toksyczne.
Zachowania charakterystyczne dla socjopaty
Parokrotnie zostało już powtórzone, że socjopata za wszelką cenę dąży do obranego celu i to jest cecha, która najbardziej odzwierciedla ten rodzaj osobowości. Działania socjopaty są dość schematyczne. Warto bliżej się przyjrzeć, chociażby ich życiu zawodowemu.
Tacy ludzie bardzo często zajmują wysokie, kierownicze stanowiska. Dla nich nie ma żadnego znaczenia, że w drodze na szczyt własnej kariery musieli pokonać pewne przeszkody. Taką niedogodnością najczęściej są dla nich inni ludzie. W takiej sytuacji socjopata ma dwie możliwości. Pierwsza z nich dotyczy zniszczenia człowieka. Najczęściej robi to przy pomocy przemocy psychicznej. Umniejsza wiarę w możliwości drugiej osoby, sieje ziarno niepewności, pokazuje, że jest w czymś lepszy, a raczej doskonały. Natomiast druga z nich polega na wykorzystaniu innej osoby. Niezależenie od obranego celu. Mogą to być pieniądze, stanowisko lub władza. Socjopata jest doskonałym obserwatorem, dlatego bardzo łatwo mu znaleźć potencjalną ofiarę. Z reguły wybiera ludzi nieśmiałych, zamkniętych w sobie, którymi łatwo mu będzie manipulować i przekonać do swojej racji. Człowiek z takim zaburzeniem osobowości nie broni drugiej osoby, nie utożsamia się z nią. Wyjątek od tej reguły ma miejsce jedynie wtedy, gdy można ją do czegoś wykorzystać.
Pewnie wielu z nas zastanawia się, jak to jest możliwe, że socjopata swoim zachowaniem i działaniem potrafi tak wiele osiągnąć. To proste. Wykorzystuje bowiem mechanizm uwodzenia. Potrafi być miły, jeśli tylko widzi dla siebie jakieś korzyści. Bardzo dobrze też wie, co rozmówca chce usłyszeć i chętnie to wykorzystuje. Niestety łatwo jest ulec jego urokowi.
Jak się okazuje, wielu socjopatów może pochwalić się życiowymi sukcesami. Często są majętni, pełni uroku, mają dobre wykształcenie i wysoko postawione rodziny. Dzięki czemu bez większego problemu wykazują się cechami takimi jak pewność siebie, elokwencja, czy pozorne dobre wrażenie.
Czy leczenie socjopaty jest możliwe?
Zaburzenia osobowości są bardzo trudne do zdiagnozowania. Szczególnie, gdy człowiek z takim problemem sam nie zauważa, że jego zachowanie odbiega od norm społecznych.
Mimo że socjopaci bardzo często działają gwałtownie i nieprzewidywalnie, to dla nich jest to całkowicie normalne i zgodne z przekonaniami, że osiągnięcie swojego celu jest najważniejsze. Niezależnie od krzywdy innych. Leczenie zaburzenia osobowości jest możliwe, ale osoby, które na nią cierpią, niechętnie szukają pomocy.
Jeśli jednak się już na nią zdecydują, to psychologowie są przekonani, że najlepszym sposobem poprawę stanu zdrowia psychicznego jest terapia. W jej trakcie pacjent musi nauczyć się, jak przestrzegać norm społecznych i funkcjonowanie w normalnym świecie. Są to treningi umiejętności społecznych. Socjopaci muszą być konfrontowani z konsekwencjami swoich działań czy też zachowań jednak powinno to być robione w sposób realistyczny a nie karny. Informacje dotyczące leczenia a między innymi właśnie wiadomości na temat konfrontowania socjopatów z ich zachowaniami można znaleźć w artykule Sociopathy as a Human Process.
Jakie są przyczyny zaburzenia osobowości?
Zaburzenia osobowości mogą mieć podłoże genetyczne. Jeśli jeden z rodziców cierpiał na nie, to ryzyko, że dziecko również będzie miało podobne cechy, jest znacznie wyższe.
Jednak najczęściej występowanie problemu jest ściśle związane ze sposobem wychowania, a raczej jego negatywnym zachowaniem. Przede wszystkim rodzice nie wykazują zrozumienia problemami dziecka. Nawet, gdy stara się zwierzyć, to co je gryzie, pozostaje zbagatelizowane. Opiekunowie większą uwagę przykładają do własnych niepowodzeń i przeciwności losu.
Dziecko ciągle poddawane jest krytyce. Wszystko, co robi, według rodziców jest złe, mało ambitne lub nieadekwatne do wieku. Kiedy nie wykona jakiegoś polecenia natychmiast, jest napominane, a nawet gdy stara się wszystko robić zgodnie z oczekiwaniami, to nie spotyka się z aprobatą. Każdy popełniony przez dziecko błąd jest wytykany i złośliwie komentowany. Rodzice stosują też bierną agresję, czyli maskują swoją złość poprzez sprawianie przykrości bądź wyrządzanie krzywdy.
Co więcej, nie okazują swojemu potomkowi żadnych uczuć, przez co czuje się odtrącony, niechciany i niekochany. Dziecko nie może realizować swoich pasji, ponieważ nie ma na nie czasu, jest przytłoczone wymaganiami swoich rodziców i ich wypełnianiem. Czasem pojawia się też przemoc fizyczna.
Skutki zachowania rodziców
Jak widać, na zaburzenia osobowości ogromny wpływ może mieć podejście rodziców już od najmłodszych lat dziecka. Negatywne emocje, na które jest narażone, mają odzwierciedlenie w dalszym życiu. W wieku przedszkolnym i szkolnym dziecko dąży do najlepszych ocen, wysokich wyników w różnego rodzaju olimpiadach lub zawodach sportowych.
Przez swoje zachowanie nie zdobywa sympatii rówieśników, ale już potrafi znaleźć osoby, które może wykorzystać do własnych celów. Kiedy przychodzi czas na podjęcie zatrudnienia, człowiek z zaburzeniami osobowości od razu widzi się na wysokim stanowisku. Już na najniższym szczeblu kariery próbuje się wykazać, aby jak najszybciej awansować. Oczywiście nie zapomina o swoich możliwościach i chętnie osiąga swoje założenia, nie uwzględnia uczuć innych.