W przypadku prawidłowo funkcjonującego układu moczowego, substancje chemiczne zawarte w moczu, występują w formie rozpuszczonej. Jeśli jednak ich stężenie jest zbyt wysokie, całkowite rozpuszczenie może okazać się niemożliwe. Wówczas w nerkach tworzą się drobne kryształki, czyli tzw. piasek na nerkach. Gdy ten stan utrzymuje się dłużej, drobinki łączą się w większe bryłki, tworząc kamienie. Prowadzi to do wystąpienia objawów kamicy nerkowej. U większości pacjentów złogi zbudowane są z fosforanu lub szczawianu wapnia. Czasem też z kwasu moczowego lub fosforanu magnezowo-amonowego. To jednak z najczęściej występujących chorób dróg moczowych.
Przyczyny kamieni w nerkach
Istnieje kilka sytuacji, mogących prowadzić do wystąpienia kamicy nerkowej. Wysokie ryzyko rozwoju choroby istnieje wówczas, gdy:
- Substancje hamujące tworzenie się złogów (np. magnez, cytryniany), występują w moczu w zbyt małym stężeniu. Nie są one w stanie zapobiec krystalizacji substancji chemicznych.
- Mocz z jakiegoś powodu nie odpływa prawidłowo z nerek (lub tylko z jednej), powodem może być przerost gruczołu krokowego.
- Występuje inne schorzenie zwiększające ryzyko utworzenia się złogów, np. choroby jelita cienkiego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna). Narażenie organizmu na bardzo duże dawki witaminy C, zbyt wielkie stężenie witaminy D lub nadczynność przytarczyc również mogą mieć na to wpływ.
Przy całej tej wiedzy, najczęściej jednak, pomimo wnikliwie wykonanych procesów diagnostycznych, nie da się wyodrębnić jednego, konkretnego i bezpośredniego czynnika, wskutek którego działania pojawił się piasek na nerkach.
Piasek na nerkach. Objawy
Wielu pacjentów przez lata nie zdaje sobie sprawy, że coś jest nie tak. W układzie moczowym odkładają się złogi. Kryształy łączą się w większe bryły do tego stopnia, że mogą wypełnić cały kielich bądź miedniczkę nerkową. Kiedy jednak w końcu objawy się pojawią, mogą np. przybrać formę tępego bólu pleców, który często zrzucany jest na karb schorzeń kręgosłupa.
Piasek powoduje kolkę nerkową, którą opisać można jako nagły bardzo silny ból. Kobiety zazwyczaj twierdzą, że jest on dużo bardziej dotkliwy, aniżeli bóle porodowe. Wywołuje go przemieszczanie się kamienia z nerki do moczowodu, powodujące jego częściowe lub całkowite zatkanie. Ból zlokalizowany może być zarówno w okolicy nerki, jak i w dole brzucha. Jest on bardzo ostry i promieniuje do pachwiny po tej samej stronie.
Zdarza się, że chory wymiotuje bądź tylko odczuwa nudności.
Piasekw nerkach – objawy, przyczyny i leczenie
Do objawów należy również czerwony kolor moczu (wywołany obecnością krwi). Małe kamienie mogą zostać szybko usunięte w sposób naturalny. Często jednak (głównie przy średnicy >5 mm), przesuwanie trwa długo i może doprowadzić do zatkania moczowodu. Kolka objawia się wtedy przez wiele dni i może wymagać interwencji chirurga lub urologa.
Warto dodać, że o kamicy mogą świadczyć pieczenie w trakcie oddawania moczu, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza, bardzo częsta potrzeba oddania moczu, a także (u mężczyzn) ból, który promieniuje do czubka prącia.
Sposób postępowania, w przypadku wystąpienia objawów
W przypadku wystąpienia objawów po raz pierwszy oraz, gdy towarzyszy im również gorączka należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Powinno się to zrobić też, gdy wymioty uniemożliwiają normalne przyjmowanie płynów i pokarmów.
Pacjenci, którzy mają zdiagnozowaną kamicę i w przeszłości doświadczały ataków kolki nerkowej (i np. po wydaleniu drobnego kamienia objawy mijały), mogą rozpocząć leczenie na własną rękę. W takiej sytuacji pomocne bywają środki przeciwbólowe (ważne jest właściwe dawkowanie) oraz leki rozkurczowe. Warto zadbać o przyjmowanie dużych ilości płynów (3-4 litrów dziennie).
Warto zaznaczyć, że w przypadku kobiet w ciąży i dzieci nie wolno działać w pojedynkę. Wówczas jedynym wyjściem jest wizyta u specjalisty.
Reasumując
W następujących przypadkach powinniśmy zgłosić się do lekarza:
- Objawy występują pierwszy raz w życiu — wymaga to zbadania pacjenta, postawienia diagnozy i zaordynowania leczenia.
- Dolegliwości różnią się od tych, które obserwowaliśmy w przeszłości — trzeba poznać przyczynę tego stanu rzeczy.
- Objawy są bardziej nasilone lub czas ich trwania jest wydłużony.
- Natychmiast, jeśli obserwujemy jednocześnie występowanie kilku, spośród wymienionych objawów: czerwone zabarwienie moczu, gorączka, mniejsze ilości moczu, inne.
Przyczyny i leczenie
Interwencja chirurga jest najbardziej inwazyjną formą radzenia sobie z objawami kamicy nerkowej. Obecnie stosuje się ją relatywnie rzadko, ponieważ powstało wiele sposobów postępowania w nawet bardzo zaawansowanej fazie choroby.
Z pomocą lekarza
Nefrolitotrypsja przez skórna
Zabieg PCNL wykonywany jest wówczas gdy kamień moczowy (o wielkości >2,5 cm) znajduje się w nerce w takim położeniu, które uniemożliwia rozbicie go za pomocą litotrypsji (o tym poniżej). Konieczne jest zastosowanie znieczulenia. Następnie lekarz wykonuje niewielkie nacięcie skóry w okolicy nerki. Przez nie wprowadza do miedniczki nerkowej nefroskop. To urządzenie umożliwiające obejrzenie kamienia, a także rozdrobnienie go (za pomocą specjalnych narzędzi) na mniejsze fragmenty i usunięcie ich. Okres hospitalizacji to z reguły kilka dni. Do pełnej sprawności można wrócić po dwóch tygodniach.
Litotrypsja pozaustrojowa
ESWL to rozbijanie kamienia moczowego wewnątrz organizmu poprzez zastosowanie fali wstrząsowej. Ta forma leczenia jest najczęściej stosowaną interwencją w przypadku kamicy nerkowej. Skutkiem terapii ESWL jest rozbicie kamieni na małe fragmenty wielkości ziaren piasku. Są one łatwe do wydalenia z moczem. Zabieg jest bezpieczny i przeprowadzany w warunkach ambulatoryjnych. Nie wymaga znieczulenia, nie powoduje uszkodzenia tkanek. Powrót do sprawności następuje po kilku dniach. Ważne jest, aby na dwa tygodnie przed planowanym zabiegiem odstawić leki przeciwkrzepliwe. Jeśli kamień jest naprawdę duży, może być konieczne kilkukrotne powtórzenie zabiegu.
Skutkiem Litotrypsji może być krew w moczu, obserwowana kilka dni, niezbyt intensywny ból brzucha, częste oddawanie moczu lub pieczenie w trakcie.
Ciąża przeciwwskazaniem do zabiegu
Uretereronoskopia
Zabieg URL S (czasem określany URS) powstał w celu usunięcia kamieni z dolnego i środkowego odcinka układu moczowego. Wykonuje się go bez naruszania tkanek. Jednak znieczulenie jest wymagane. Lekarz wprowadza przez cewkę moczową wziernik do pęcherza, potem do moczowodu. Możliwe jest wówczas bezpośrednie obejrzenie kamienia oraz usunięcie go w całości (jeśli jego rozmiar na to pozwala) lub rozbicie na mniejsze kawałki. Wziernik zazwyczaj pozostaje w układzie przez kilka dni. Ma to na celu prawidłowe odprowadzenie moczu. Po tym czasie pacjent wraca do normalnej aktywności.
Samodzielne sposoby walki z chorobami dróg moczowych
Właściwa dieta. Jest bardzo często zalecana przez lekarzy. Dieta na piasek w nerkach powinna zawierać elementy zawierające niewiele substancji, mogących ulegać krystalizacji (sole wapnia, kwas moczowy). Należy więc ograniczyć spożycie mięsa (można spożywać je nie częściej niż 2 razy w tygodniu).
Nadmiar szczawianów w diecie również może prowadzić do odkładania się złogów. Z tego powodu zaleca się zrezygnowanie z mięsnych sosów i bulionów oraz niespożywanie produktów zawierających duże stężenie szczawianów (rabarbar, szczaw, szpinak) lub ich ograniczenie.
Picie dużej ilości płynów. Leczenie domowe powinniśmy zacząć właśnie od tego, gdyż zbyt gęsty mocz bardzo często jest powodem odkładania się kryształów. Powodem gęstego moczu jest zaś przyjmowanie zbyt małej ilości płynów. Wartość ta powinna wynosić co najmniej dwa, a jeśli się da, nawet trzy litry na dobę. Dzięki temu będziemy w stanie oddać około dwa litry moczu. Osoby mające tendencję do kamicy lub zwiększone ryzyko jej wystąpienia powinny wypijać szklankę wody przed snem. W nocy mocz w naturalny sposób się zagęszcza, będzie to wówczas pierwsza linia obrony.
Picie odpowiednich rodzajów płynów. Nie tylko to, ile pijemy, ma znaczenie. Ważne jest również to, jakich płynów dostarczamy naszemu organizmowi. Najlepsza zawsze będzie woda (niegazowania). Warto wymienić również herbaty ziołowe i zielone. Sok żurawinowy zmniejsza znacząco ryzyko infekcji dróg moczowych. Co ciekawe, leczenie domowe to również picie piwa (w niewielkich ilościach). Substancje zawarte w szyszkach chmielu mają właściwości moczopędne i rozkurczające. Jak widać, leczenie piasku na nerkach przybiera różne formy.
Zminimalizowanie cukru!
Ograniczenie spożywania cukru to kolejny przykład na to, że właściwa dieta na piasek jest niezwykle ważna. Kamienie nerkowe i mniejsze złogi częściej występują u osób otyłych. Otyłość zaś, jak powszechnie wiadomo może być skutkiem nadmiernego spożycia cukrów. Zbyt wysoka masa ciała niekorzystnie wpływa na pH moczu. Obniża jego kwasowość. Duża zawartość cukru we krwi sprzyja tworzeniu się kryształów.
Pamiętajmy, że cukier zawiera wiele (pozornie niesłodkich) przetworzonych produktów.
Ważny jest również ruch. Aktywność fizyczna powinna być uprawiana przynajmniej przez kilka godzin tygodniowo. To niezbędne minimum, choć ideałem byłoby kilka godzin dziennie.
Napary ziołowe to doskonała alternatywa dla tradycyjnego leczenia. Leczenie domowe zawsze powinno zawierać naturalne elementy. Leczenie piasku na nerkach nie jest tu wyjątkiem. Sprawdzone preparaty ziołowe to napar z pokrzywy, który działa antybakteryjnie. Skuteczność zapewni również odwar z pietruszki. By samodzielnie go wykonać, musimy dokładnie wyczyszczony korzeń lub dwa gotować przez 3 minuty w litrze wody. Następnie odstawić do ostygnięcia i odcedzić. Wywar należy przechowywać w lodówce i wypić w ciągu dwóch dni.
Zioła doskonale wpływają na cały organizm. Są więc lekiem na wiele schorzeń, dotyczących różnych układów i narządów. Wiele osób podchodzi do nich sceptycznie, jest to jednak błąd. Ziołowe mieszanki nie mają dziś nic wspólnego z gusłami i zabobonami. To doskonale zbilansowane środki, realnie oddziałujące na ciało człowieka.
Czy kamicę da się wyleczyć?
Za pomocą wyżej wymienionych interwencji urologicznych możliwe jest usunięcie kamieni niemal w stu procentach przypadków. Tak wysoka skuteczność, to efekt postępu medycyny, jaki rozegrał się na tym polu w ostatnich latach. Można więc rzec, że kamienie nerkowe i piasek to schorzenia, które można wyleczyć. U połowy pacjentów do wystąpienia objawów doszło tylko raz w życiu. Połowa pacjentów odnotowuje nawrót i wówczas należy przeprowadzić diagnostykę, która wyjaśni przyczynę. Często jest nią wina pacjenta. Przestrzeganie zdrowego stylu życia i stosowanie się do zaleceń lekarzy jest konieczne. Każdy pacjent powinien mieć na uwadze, że najważniejsza tu jest dyscyplina.
Podsumowanie
Kamica nerkowa jest schorzeniem bardzo dokuczliwym. Objawy, które wywołuje, potrafią być niezwykle dotkliwe. Istnieją jednak skuteczne metody radzenia sobie z piaskiem w nerkach. Osoby dotknięte tą chorobą nie są skazane na borykanie się z dolegliwościami przez całe życie. Muszą jednak pamiętać o tym, jak ważne jest wszystko to, co same mogą zrobić, by zapobiec nawrotom. Należy prowadzić zdrowy tryb życia, stosować zbilansowaną dietę oraz przyjmować dużo płynów.