Jak powszechnie wiadomo, na przestrzeni tysiącleci, ludzkość przechodziła ewolucję i człowiek współczesny wyraźnie różni się od swojego prapradziada sprzed kilku milionów lat. Jednak nasz układ pokarmowy ponoć nie ewoluował wcale – przynajmniej tak dowodzą zwolennicy diety PALEO. Według nich, żołądki przedstawicieli homo sapiens, do dziś pozostały niezmienione co najmniej od epoki paleolitycznej. Żywność, która służyła naszym najodleglejszym przodkom, jest odpowiednia także dla nas. I odwrotnie – wszystko, czego owi przodkowie nie jadali, musi być usunięte również z naszego jadłospisu. Ale czym dokładnie jest dieta PALEO? Jakie PALEO przepisy wchodzą w jej skład? Sprawdźmy to!
Dieta paleolityczna – czym jest? Czy dieta PALEO jest zdrowa?
Co ciekawe, nawet w opinii części naukowców, dieta PALEO może przynieść wymierne korzyści zdrowotne. Przecież w paleolicie nie było komercyjnych marketów, których półki uginają od przetworzonych, bezwartościowych i często wręcz toksycznych kulinarnych wynalazków. Nie istniał też żaden bar szybkiej obsługi ani stacja benzynowa, na której o dowolnej porze dnia lub nocy można nabywać nieograniczoną ilość wszelkich fast foodów.
Paleolityczni ludzie, nie znający upraw i hodowli (nie mówiąc już o innych, bardziej zaawansowanych osiągnięciach techniki), konsumowali wyłącznie to, co zdołali upolować, złowić albo zerwać z krzaka, drzewa czy zebrać z ziemi bądź z niej wykopać. Na szczęście współczesna modyfikacja prehistorycznego menu aż tak ortodoksyjna nie jest. Za wiktuałami nie trzeba uganiać się z dzidą i maczugą – wystarczy umiejętnie komponować zawartość talerza.
Dieta PALEO menu, czyli co jadano bardzo dawno temu?
Dieta paleolityczna z założenia ma nie tyle odchudzać, ile ogólnie poprawić stan zdrowia. Brak żywności „śmieciowej” sprzyja profilaktyce licznych chorób cywilizacyjnych, tj. cukrzyca, nadciśnienie czy nowotwory. Prozdrowotne efekty diety PALEO można osiągnąć, gdy jadłospis składa się z następujących pokarmów:
- dobrej jakości mięso, wyłącznie chude: drób, wołowina, dziczyzna,
- ryby; w przypadku morskich pożądane są także tłuste, dostarczające kwasów omega 3, mile widziane są też owoce morza,
- jaja – w każdej postaci, lecz nie częściej niż 6 razy w tygodniu,
- warzywa: w zasadzie prawie wszystkie, z wyjątkiem strączkowych,
- ziemniaki, również ich słodka odmiana – bataty,
- grzyby – każdy rodzaj, łącznie z pieczarkami (choć w paleolicie ich nie znano),
- owoce – w mniejszych ilościach niż warzywa, ale też bez specjalnych ograniczeń jakościowych; trzeba tylko unikać owoców kandyzowanych czy z puszki oraz wszelkich słodzonych przetworów owocowych,
- orzechy, migdały, nasiona roślin oleistych,
- nierafinowane, tłoczone w niskiej temperaturze oleje roślinne; doradza się jednak ograniczyć takie, które zawierają przewagę kwasów omega 6 (np. słonecznikowy, kukurydziany) na rzecz tłuszczów bogatszych w kwasy omega 3 (lniany, konopny) i omega 9 (rzepakowy, oliwa z oliwek); rekomendowany jest również olej kokosowy, dostarczający kwasy o średnich łańcuchach,
- zioła i przyprawy – jedynie naturalne; w grę nie wchodzą gotowe mieszanki przyprawowe ze sztucznymi „ulepszaczami”; zaleca się ponadto znacznie zredukować ilość soli.
Idea żywieniowego dziedzictwa przodków nie musi być brana zbyt dosłownie. Mało prawdopodobne, by człowiek pierwotny pijał kawę i herbatę, jednak PALEO dieta nie nakazuje tych napojów wyeliminować. Dopuszczalne są też sporadycznie konsumowane niewielkie dawki alkoholu, z wyjątkiem piwa.
Dla tych, którzy na prehistorycznym jadłospisie zamierzają schudnąć, dobra wiadomość jest taka, że nie trzeba martwić się o kaloryczność dań. Efekt utraty wagi ma nastąpić dzięki właściwemu doborowi produktów, a nie zmniejszonej podaży energii. W końcu nasi protoplaści liczyć nie umieli i z całą pewnością kalorii nie liczyli.
Dieta paleolityczna, czyli o tym czego prapradziadek by nie tknął?
Przechodząc na pradawną dietę, należy definitywnie pożegnać:
- biały cukier oraz wszystko, w czym on się mieści: ciastka, cukierki, słodzone soki, dżemy itp.; ze słodyczy tolerowane są okazjonalnie zjadane małe porcje gorzkiej czekolady oraz pszczelego miodu,
- wszystkie przetwory zbożowe, nawet te pełnoziarniste – zatem koniec nie tylko z białymi bułkami, ale i z razowym chlebem, kaszami, płatkami, otrębami, brązowym ryżem; w minimalnych ilościach dozwolone są pseudozboża, np. gryka,
- nasiona roślin strączkowych,
- sklepowe wędliny podejrzanej jakości, pełne syntetycznych dodatków,
- nabiał we wszystkich formach – mleko, jogurt, kefir, ser, masło, śmietana,
- wyroby garmażeryjne i typu „instant”, konserwy, fast – foody.
Jadłospis jak z paleolitu – dieta PALEO przepisy
Praczłowiek nie codziennie miał szansę włożyć do ust cokolwiek. Jeśli zwierzyna uparcie nie dawała się nadziać na prymitywny sprzęt myśliwski czy łowiecki, a na roślinność trwał nieurodzaj, nieraz przez całą dobę czy dłużej trzeba było funkcjonować z pustymi kiszkami. Za to gdy już trafiło się na coś zjadliwego, uczta mogła być długa i wręcz nieprzyzwoicie obfita – tak na wszelki wypadek, w razie konieczności kolejnego postu.
Tego rodzaju kaloryczna żonglerka kłoci się z zasadami współczesnej dietetyki, nakazującymi jadać często, regularnie i w małych porcjach. Pod tym względem amatorzy diety PALEO poczynili pewne ustępstwa, decydując się na codzienne kilkukrotne posiłki.
Śniadanie:
Musli z pokrojonego banana, nasion szałwii hiszpańskiej (namoczonych poprzedniego wieczora w wodzie) i borówek; zielona herbata
Obiad:
Zupa kalafiorowa, jajecznica ze szpinakiem; surówka z pomidorów i kiszonych ogórków.
Podwieczorek
Pieczone jabłko z cynamonem i posiekanymi migdałami.
Kolacja:
Borowiki duszone na oleju rzepakowym z ziołami, podane na liściach sałaty; woda mineralna z sokiem cytrynowym i odrobiną miodu.
Dieta PALEO menu: Przepisy na pradawne rarytasy
Deser jaskiniowca:
Do miseczki wsypać garść jeżyn i kawałki pokrojonej moreli; łyżkę nasion dyni zmielić w młynku, po czym wymieszać z owocami; na wierzch dla dekoracji nasypać szczyptę wiórków kokosowych.
Prehistoryczna pizza wegańska:
Cztery łyżki mielonego, odolejonego siemienia lnianego wymieszać z taką ilością wody, by powstała gęsta, kleista masa (nasiona lnu mają silne właściwości wiążące, toteż płynu potrzeba więcej niż do ciast z tradycyjnej mąki); wyrobić ciasto, rozwałkować, umieścić na nim pokrojone w plastry pieczarki (parę dorodnych sztuk), pomidora, paprykę oraz świeże liście bazylii i kilka drylowanych czarnych oliwek; włożyć do nagrzanego piekarnika mniej więcej na kwadrans.
Składniki w obu przepisach szacowane są na jedną porcję.