Loading...
Choroby

Dwunastnica: funkcje, budowa, możliwe choroby

dwunastnica budowa

Zapewne każdemu z nas obiła się o uszy nazwa organu „dwunastnica”. Podobnie jak woreczek żółciowy, żyła wrotna czy jelito kręte. Wszystkie te nazwy są powszechnie znane, a nawet używane. Prawda jest jednak taka, że wielu z tych pojęć do końca nie rozumiemy i nie mamy pojęcia za co dany narząd jest odpowiedzialny. Dziś słów kilka na temat tego, czym dokładnie jest dwunastnica oraz jakie funkcje pełni. Sprawdzimy także, czy dwunastnica boli w momencie chorowania i na jakie choroby można się w związku z nią uskarżać. Poniższy artykuł, w jasny i czytelny dla wszystkich sposób przedstawia podstawowe cechy tego narządu, jego umiejscowienie i ewentualne patologie w jego funkcjonowaniu.

Dwunastnica jako ważna część układu pokarmowego

Jak już wspomnieliśmy, dwunastnica jest organem należącym do szeroko rozbudowanego i skomplikowanego pod względem budowy, układu pokarmowego. Będąc jedną z części przewodu pokarmowego, odgrywa istotną funkcję w procesie rozkładu i trawienia pokarmów. W obrębie dwunastnicy dochodzi do kolejnych etapów trawienia i absorpcji składników odżywczych pochodzących z jedzenia, a możliwe to jest za sprawą kończenia się w dwunastnicy przewodu trzustkowego i wątrobowego oraz dwóch gruczołów:

  • dwunastniczego Brunnera;
  • jelitowego Lieberkühna.

Zakończenia wątroby i trzustki, a dokładniej mówiąc ich przewodów, tworzą w obrębie dwunastnicy tzw. brodawkę Vatera. Z obu tych narządów do dwunastnicy wydzielane są soki trzustkowe i żółć pochodząca z wątroby, mieszając się ze wstępnie strawionym już w żołądku pokarmem.

Dwunastnica – budowa

O ile sam układ pokarmowy jest silnie rozbudowanym połączeniem wielu organów, o tyle struktura samej dwunastnicy i dwunastnica budowa, nie należy do najbardziej skomplikowanych. Organ ten ma postać rury, o długości około 25-30 cm u dorosłego człowieka i znajduje się zaraz na początku jelita cienkiego, stanowiąc jego pierwszy fragment, który łączy jelito z dolną częścią żołądka, a mianowicie jego odźwiernikiem.

Chcąc umiejscowić dwunastnicę jeszcze dokładniej w ciele, można powiedzieć, że jej położenie wyznacza wysokość pierwszego kręgu w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Ułożona po prawej stronie jamy brzusznej dwunastnica, przybiera kształt litery C, przez co idealnie otacza trzustkę, a dokładniej mówiąc, jej głowę.

Jak wcześniej zostało wspomniane, dwunastnica budowa nie jest szczególnie złożona, być może ze względu na niewielkie jego rozmiary. Niemniej jednak, w jej strukturze rozróżnia się cztery poszczególne odcinki o zbliżonej do siebie długości. Rozpoczynając od tego, umiejscowionego najbliżej wątroby i pęcherzyka żółciowego, dwunastnica składa się z:

  • Części górnej, zwanej opuszkiem dwunastnicy – jest to jej najkrótszy fragment, nie przekraczający długości 4-5 cm;
  • części zstępującej – stanowiący w stosunku do opuszka dwunastnicy odcinek o największym rozmiarze, ze względu na długość i stopień pofałdowania; jego rozmiar waha się między 8, a 10 cm długości;
  • części poziomej, zwanej dolną – jej wymiary do mniej więcej 6 cm długości;
  • części wstępującej – jej długość jest zbliżona do części poziomej i także mieści się w granicach 6 cm.

W dwunastnicy znajduje się, wymieniony już powyżej, twór zwany brodawką Vatera. Wypustka ta znajduje się w obrębie części zstępującej, co także jest już nam znane, ponieważ fragment zstępujący znajduje się w obszarze łączenia się tego organu z przewodem wątroby i trzustki.

Schorzenia dwunastnicy i jej ból. Czy zapalenie dwunastnicy jest niebezpieczne?

Jak każdy organ, także i dwunastnica, narażona jest na choroby i schorzenia powodujące jej ból, lub przynajmniej dające objawy bólowe w jej okolicy. Ze względu na ścisłe umiejscowienie narządów w jamie brzusznej, często bywa tak, że ciężko nam precyzyjnie zlokalizować pochodzenie, a skoro źródło to i główną przyczyną dolegliwości. Najważniejszym i najczęściej występującym powodem zaburzeń pracy dwunastnicy jest powód obecności, bez przerwy właściwie, treści pokarmowej w całym układzie trawiennym. Przez obecność pożywienia, strawionego w części lub prawie w całości, układ pokarmowy może doświadczać pewnego rodzaju dolegliwości i dysfunkcji jego prawidłowego działania.

Dwunastnica funkcje

Ponieważ dwunastnica odgrywa bardzo ważną rolę w procesach trawienia, łącząc ze sobą także poszczególne elementy przewodu pokarmowego, jej dolegliwości i nieprawidłowe działania mogą silnie wpływać na zaburzony proces pracy zarówno żołądka, jelit, jak i ogólnej kondycji ciała, powodując złe samopoczucie i szereg różnego rodzaju nieprzyjemnych objawów chorobowych.

Do najczęściej występujących i diagnozowanych przez lekarzy chorób dwunastnicy należą:

  • zapalenie dwunastnicy;
  • choroba wrzodowa dwunastnicy;
  • refluks dwunastniczo-żołądkowy.

Głównymi objawami pojawiających się w obrębie dwunastnicy schorzeń są przede wszystkim różnego pochodzenia bóle. Zazwyczaj, najbardziej charakterystycznym typem bólu jest ten o charakterze nagłym i ostrym. Pojawia się on przeważnie w nadbrzuszu, po prawej stronie, czyli właśnie tam, gdzie umiejscowiona jest dwunastnica. Moment w jakim pojawia się ból, to z reguły przedział czasowy do dwóch godzin po spożyciu posiłku. Przedział ten to mniej więcej czas, jaki pozwala treści pokarmowej na dotarcie do dwunastnicy.

Powszechne zapalenie dwunastnicy

Mężczyzna z zapaleniem dwunastnicy
Źródło: freepik.com

Objawem jakim jest silny i ostry ból w nadbrzuszu, mogący promieniować w stronę kręgosłupa na wysokości dwunastnicy często oznacza jej nieżyt, a w konsekwencji chorobę wrzodową tego organu. Do głównych przyczyn takich zaburzeń należą:

  • przewlekły stan życia w stresie;
  • nadkwasota żołądka, co powodowane jest przez nadmiar kwasu solnego, którego dwunastnica, ze względu na ilość, nie jest w stanie zneutralizować;
  • leki przeciwreumatyczne.

Diagnozę stawia się na podstawie gastroskopii, po czym stosuje się leczenie lekami zobojętniającymi kwasy żołądkowe. Bardzo istotne jest porzucenie używek, takich jak alkohol czy papierosy, ale także stosowanie lekkostrawnej i odchudzonej diety.

Dwunastnica anatomia i niepożądane dolegliwości

Choroba wrzodowa występuje także w przypadku narządu jakim jest dwunastnica. Główną przyczyną jest nieleczony stan zapalny, który powoduje ubytki w błonie śluzowej dwunastnicy. Wrzody w pobliżu naczyń krwionośnych narządu powodują krwotoki wewnętrzne, objawiające się zazwyczaj krwawymi wymiotami, obecnością krwi w kale i słabym ogólnym samopoczuciem.

Przyczyną pojawienia się wrzodów i stanu zapalnego są z reguły:

  • zakażenie bakterią Helicobacter;
  • źle prowadzona dieta;
  • stosowanie używek (alkohol, papierosy).

W leczeniu choroby wrzodowej dwunastnicy stosuje się antybiotyki, leki neutralizujące nadmiar kwasów żołądkowych, a także podobnie jak w refluksie, potrzebna jest zmiana diety na lekkostrawną, z wyłączeniem niektórych produktów i bez względne odstawienie alkoholu, kawy i papierosów.

Refluks dwunastniczo-żołądkowy

Pojęcie refluksu kojarzymy najczęściej z problemem zarzucania kwasów, a niekiedy nawet treści pokarmowej, z żołądka do przełyku. W przypadku dwunastnicy mówimy jednak o czymś nieco innym. W tym przypadku zjawisko refluksu objawia się cofaniem treści pokarmowej, wymieszanej z solami żółciowymi do żołądka. Normalnie mieszanina ta powinna trafić do jelita czczego, jednak jej odwrotna droga przemieszczania się powoduje niszczenie wrażliwej błony śluzowej w żołądku. Najczęściej pierwszym objawem sugerującym tego typu refluks jest ból w okolicy nadbrzusza, oraz wymioty zmieszane z żółcią.

Diagnoza refluksu pochodzącego z dwunastnicy polega na spożyciu posiłku ze znaczkiem izotopowym, co w badaniu radioizotopowym ukazuje czy treść została ponownie cofnięta do żołądka. Leczenie polega na zobojętnianiu soli żółciowych i stosując leki poprawiające prawidłową perystaltykę układu pokarmowego, zapobiegając jego odwrotnej drodze przesuwania pokarmu.

Rak dwunastnicy

Rak dwunastnicy, mimo, że jest groźny to, szczęście w nieszczęściu, najrzadziej występująca postać nowotworu na całej długości układu pokarmowego o charakterze złośliwy. Główne objawy, które mogą sugerować zachorowanie na raka dwunastnicy to między innymi:

  • silne dolegliwości bólowe jamy brzusznej, szczególnie po prawej stronie w podbrzuszu;
  • nudności, wymioty;
  • znaczna utrata masy ciała;
  • krwotoki wewnętrzne w obrębie jamy brzusznej.

Niebezpieczeństwo związane z nowotworem dwunastnicy to przede wszystkim bezobjawowy początek przebiegu tej choroby. Objawy, które występują, początkowo wiązane są ze zwykłymi, powszechnie występującymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Z tego też powodu, bardzo często osoby trafiające do lekarza są już w na tyle zaawansowanym stadium rozwoju raka dwunastnicy, że rokowania są słabe i nie zawsze dają szansę na skuteczne leczenie.

Leczenie z reguły polega na wycięciu fragmentu lub całej dwunastnicy, po czym żołądek bezpośrednio łączy się z jelitem cienkim. W procesie leczenia stosuje się także chemioterapię.

Źródła:

  • Choroby żołądka i dwunastnicy, Jan Dzieniszewski Mirosław Jarosz, PZWL, 2019,
  • Diagnostyka obrazowa Układ trawienny, Stanisław Leszczyński, Joanna Pilch-Kowalczyk, PZWL, 2012.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.