Pojęcia, takie jak krwinki czerwone, krwinki biała czy hemoglobina, zazwyczaj powszechnie pojawiają się w kontekście podstawowych badań morfologicznych. Nawet jeśli nie są nam do końca znane, to na pewno każdemu niejednokrotnie obiły się o uszy. Gorzej w przypadku pojęć i nazw, które tak powszechnie się nie przewijają w naszych rozmowach. Przykładem mogą być eozynofile. Dziwnie brzmiąca nazwa to w rzeczywistości coś, co dobrze poznać nieco bliżej, ponieważ praktycznie w każdym dniu i dla większości osób, komórki te wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Czym są eozynofile, do jakiej grupy elementów morfotycznych krwi należą i jakie są ich zadania? Razem z objawami i leczeniem ich niewłaściwego poziomu, postaramy się przedstawić poniżej, tak aby rozwiać wszelkie wątpliwości.
Eozynofile inaczej granulocyty kwasochłonne
Ani nazwa eozynofile, ani granulocyty kwasochłonne nie mówią wiele. Pod tymi pojęciami kryją się jedne i te same struktury, a mianowicie jest to grupa białych krwinek, a więc leukocytów. Nazwa granulocyty kwasochłonne nie jest przypadkowa, ponieważ wiąże się ze strukturą tych komórek, która wewnątrz zawiera specyficzne struktury o charakterze ziarnistości.
Wiedząc z jakiego powodu używa się nazwy granulocyty, przejdźmy do pojęcia kwasochłonności. Pojęcie to dotyczy samego oznaczania tych komórek, które na skutek zabarwienia eozyną (kwasowym barwnikiem) zmieniają kolor na czerwony, dzięki czemu są dobrze widoczne w trakcie badań.
Eozynofile, jako istotne elementy samego układu immunologicznego człowieka, stanowią jednak niedużą część wszystkich komórek o działaniu chroniącym i odpornościowym. W krwi jest ich stosunkowo niewiele, ponieważ to zaledwie przedział mieszczący się w granicach od 2 do 4 procent wszystkich leukocytów krążących we krwi człowieka.
Podobnie jak w przypadku innych krwinek białek, tak i granulocyty kwasochłonne, powstają w szpiku kostnym i tam również dochodzi do ich dojrzewania. Zanim dojrzeją nie opuszczają one struktury szpiku, tak aby móc następnie poprawnie funkcjonować. W momencie osiągnięcia dojrzałości są one uwalniane ze szpiku i trafiają do krwioobiegu, a wraz z krwią trafiają do tkanek organizmu, w zależności od zapotrzebowania i konieczności działania granulocytów kwasochłonnych.
Główne funkcje działania eozynofilii. Co oznaczają eozynofile podwyższone?
Po powstaniu, wykształceniu i migracji z krwią do odpowiednich tkanek całego organizmu, eozynofile rozpoczynają swoją pracę. Do podstawowych i bardzo istotnych funkcji, jakie granulocyty kwasochłonne pełnią w ciele człowieka, należą przede wszystkim, tak jak w przypadku wszelkich leukocytów:
- niszczenie białek i struktur, które receptory komórkowe rozpoznają jako obce;
- neutralizacja wielokomórkowych antygenów;
- ochrona organizmu przed zakażeniami zarówno bakteryjnymi jak i wirusowymi.
Ponieważ główne funkcje eozynofilii nie różnią się od innych struktur leukocytów, a więc chociażby limfocytów czy granulocytów zasadochłonnych, warto przedstawić te, które są charakterystyczne tylko i wyłącznie dla komórek „chłonących kwas”. Podstawowe działania eozynofilii to:
- produkcja histaminy w stanach alergicznych;
- fagocytoza, czyli fizyczne niszczenie ciał obcych.
Histamina to związek produkowany w efekcie pojawienia się alergenu i jego działanie, które wyłapują receptory obecne na komórkach eozynofilii. Na skutek działania na receptor pobudza mechanizm produkcji, a następnie wydzielania, tzw. wyrzutu histaminy z komórek granulocytów kwasochłonnych. Histamina odpowiedzialna jest za typowe objawy alergiczne, których skutki dotykają wielu z nas. Opuchnięcie, zaczerwienienie, stan zapalny, łzawienia i katar to tylko kilka, podstawowych skutków działania początkowo alergenu, a potem histaminy na alergen.
Jeżeli mówimy o drugiej funkcji, jaką jest fagocytoza, warto zacząć od wyjaśnienia tego kolejnego niecodziennego pojęcia. Fagocytoza to proces, w którym komórka ma zdolność pochłaniania ciała obcego. Na skutek otaczania go tkanką, a następnie trawienia wewnątrz tej odpowiednio stworzonej struktury, komórka pozbywa się tego, co rozpoznaje jako pochodzące z zewnątrz. Do podstawowych struktur obcych należą oczywiście patogeny wszelkiego rodzaju, między innymi:
- pasożyty;
- wirusy;
- bakterie.
Nie bez powodu na pierwszym miejscu w wylistowaniu pojawiły się pasożyty. Bardzo charakterystyczne jest właśnie to, że zwiększone zapotrzebowanie i wydzielanie do krwi komórek granulocytów kwasochłonnych, ma miejsce w momencie pojawienia się tego typu zagrożenia w naszym organizmie.
Na skutek pojawienia się alergenów i/ lub patogenów, liczba eozynofilii analogicznie ulega zwiększeniu, tak aby przeciwdziałać ich szkodliwemu działaniu na organizm człowieka. Przemieszczając się do określonych tkanek, ich poziom w nich może osiągać wartość aż do 100 razy większą niż we krwi.
Poziom eozynofilii, diagnostyka. O czym świadczą eozynofile podwyższone, a o czym eozynofile niskie?
Wykonując podstawową morfologię, oznaczony zostaje poziom eozynofilii w krwi. Jest on ujęty jako podgrupa leukocytów i określany skrótem EOS. Wartości granulocytów kwasochłonnych, ale także innych typów tych komórek, nie przyjmują żadnych konkretnych wartości, ponieważ ważne jest, aby stanowiły odpowiedni zakres procentowy wszystkich komórek układu odpornościowego. Tak jak wspomnieliśmy, dla eozynofilii wartość ta powinna mieścić się w granicach 2-4 % całości.
Badanie poziomu eozynofilii, stanowi ważną informację o naszym stanie zdrowia, szczególnie gdy podejrzewamy u siebie alergię lub pasożyty. Dodatkowo wskazaniem do określenia poszczególnych elementów morfotycznych krwi, w tym eozynofilii są:
- nieprawidłowości w morfologii ogólnej;
- podejrzenia niedoborów;
- objawy niedokrwistości;
- kontrola przebiegu chorób hematologicznych/ chemioterapii;
- niewyjaśnione krwawienia;
- powiększona śledziona i wątroba;
- podejrzenie choroby nowotworowej.
Skierowanie na badanie ogólne krwi z reguły dostajemy od lekarza rodzinnego. Jeżeli jednak chcemy, możemy takie badanie wykonać również na własną rękę w każdym laboratorium diagnostycznym. Koszt to kilkadziesiąt złotych, a więc naprawdę niewiele.
Normy poziomu eozynofilii
Oznaczone jako EOS, eozynofille, posiadają niejednokrotnie nieco różne zakresy norm, w zależności od laboratorium w jakim je wykonujemy. Różnice te jednak nie są znaczące i mieszczą się w poniższych granicach:
- 2–4 % całości leukocytów we krwi obwodowej;
- 35–350 granulocytów kwasochłonnych w milimetrze sześciennym krwi.
To czy nasz wynik, uzyskany podczas badania, jest zgodny z normami obowiązującymi dla granulocytów kwasochłonnych, stanowi podstawę do konsultacji z lekarzem i podjęcia dalszej diagnostyki lub już ukierunkowanego leczenia. W ocenie lekarza, poza wartościami wyników jakie otrzymamy z laboratorium, ważna jest także interpretacja innych wyników, oraz historii chorób czy ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
O czym świadczy podwyższony poziom eozynofilii? Czy eozynofile wysokie są niebezpieczne?
Podczas badań eozynofilii najczęściej spotykamy się z ich prawidłowym lub podwyższonym poziomem. Każdy wzrost może być wywołany nawet zwykłym przeziębieniem czy niewielką infekcją. Niestety, grupa schorzeń, o jakim może świadczyć wyższy niż normalnie poziom eozynofilii, jest znacznie większa.
Ze względu na to, że komórki te należą do układu odpornościowego, ich podniesiony poziom z reguły zawsze będzie świadczył o wniknięciu do organizmu patogenu.
Główne schorzenia powodujące wzrost eozynofilii to:
- zakażenia pasożytnicze (np. trychinoza, glistnica);
- alergie (pyłki, kurz, jedzenie i leki);
- astma;
- katar sienny;
- białaczka (w tym eozynofilowa oraz przewlekła białaczka szpikowa);
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- ziarnica złośliwa (tzw. chłoniak Hodgkina);
- toczeń rumieniowaty;
- zespół mielodysplastyczny.
Eozynofile wysokie z powodu leków
Mówimy, że z reguły jest to główna przyczyna, ponieważ bywa tak, że niektóre leki również mogą podnieść ilość granulocytów kwasochłonnych. Do najczęściej spotykanych należą:
- antybiotyki;
- środki na przeczyszczenie;
- interferon;
- preparat na obniżenie apetytu.
Podwyższona ilość eozynofilii to tzw. eozynofilia. Ze względu na poziom tych komórek we krwi dzielimy ją na:
- łagodną – 600–1500/milimetr sześcienny;
- umiarkowaną – 1500–5000/milimetr sześcienny;
- ciężka – więcej niż 5000/milimetr sześcienny.
Źródła:
- Chemia Medyczna, Patrick Graham L., 2019, wydawnictwo: PWN,
- Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski, B. Solnica, wyd. IV, 2017.