Odpowiedź na pytanie „co to jest grasica?” stanowi spory problem, nawet dla osób wykonujących zawody medyczne. Definicja tej części ciała jest równie skomplikowana, jak funkcje grasicy i jej wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Dziś postaramy się wyjaśnić zagadnienia dotyczące tego, co to jest grasica oraz jakie są grasica funkcje.
Co to jest grasica i gdzie się znajduje?
Grasica jest narządem, który należy do układu limfatycznego. Struktura ta określana jest często mianem gruczołu, co jest związane z jej wpływem na gospodarkę hormonalną człowieka. Grasica jest niezbędna w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, a wynika to głównie z jej charakteru. Narząd ten jest bowiem pierwotną strukturą sieci limfatycznej, dlatego zdrowy organizm nie jest w stanie odpowiednio funkcjonować bez efektywnej pracy tego gruczołu.
Położenie grasicy tuż za mostkiem, w obrębie klatki piersiowej, stanowi ochronę narządu przed uszkodzeniami mechanicznymi. Rozważanie zagadnienia dotyczącego tego, co to jest grasica, utrudnia również fakt jej niecodziennego pochodzenia. Komórki człowieka wywodzą się z trzech listków zarodkowych, które stanowi ektoderma, endoderma i mezoderma. Grasica, w przeciwieństwie do pozostałych narządów limfatycznych, pochodzi z endodermy. Swoją funkcją grasica jest ściśle powiązana z działaniem węzłów chłonnych, śledziony i pozostałych naczyń limfatycznych, które tworzą rozgałęzioną sieć oplatającą cały organizm.
Budowa grasicy
Położenie grasicy w niewielkiej przestrzeni zamostkowej warunkuje niewielkie rozmiary całego gruczołu. Narząd ten jest składa się z dwóch części:
- płat prawy, czyli lobus dexter,
- płat lewy, czyli lobus sinister.
Oba płaty są otoczone specjalną strukturą, którą jest torebka łącznotkankowa – pełni ona funkcje ochronne dla całego gruczołu. W budowie strukturalnej grasicy wyróżnia się również ciałko grasicze, przegrodę międzypłacikową oraz płacik grasiczny.
W zależności o położenia komórki grasicy są dzielone na część korową oraz rdzenną. Pod względem komórkowym grasicę budują limfocyty, które w przypadku tego narządu nazywane tymocytami oraz komórki nabłonkowe. Niecodzienna budowa grasicy pozwala na gromadzenie się w jej wnętrzu tkanki tłuszczowej żółtej, co przez biologów określane jest mianem inwolucji narządowej.
Kolejną cechą charakterystyczną, która dotyczy wyłącznie grasicy jest występowanie w jej części rdzennej ciałek Hassalla, czyli drobnych elementów utworzonych przez uszkodzone komórki nabłonkowe. Ich funkcja do dziś pozostaje niepoznana, mimo tego że zostały odkryte już w XIX wieku. Jedna z teorii mówi o tym, że struktury te są najprawdopodobniej miejscem degeneracji limfocytów. Zauważono również zwiększanie się ilości tychże struktur wraz z upływem lat, co może oznaczać ścisłą korelację ich ilości z procesami starzenia się organizmu.
Grasica funkcje – jakie są?
Funkcja grasicy jest ściśle powiązana z prawidłowym działaniem układu odpornościowego organizmu. Narząd ten odpowiedzialny jest za szereg funkcji, do których zalicza się dojrzewanie limfocytów T. Są to komórki układu odpornościowego, których najważniejszą funkcją jest prawidłowa odpowiedź komórkowa i szybka reakcja struktur immunologicznych na kontakt z patogenami, które dotarły do organizmu.
Limfocyty T rozpoznają niebezpieczne, obce komórki dzięki umiejętnościom nabytym w grasicy. To właśnie w tym narządzie komórki te nabywają zdolność do reakcji immunologicznej i ulegają namnożeniu.
Kolejną funkcją grasicy jest to, że w gruczole tym następuje degeneracja uszkodzonych i nieprawidłowo funkcjonujących limfocytów T. Dzięki temu zminimalizowane zostaje zagrożenie wystąpienia niebezpiecznej odpowiedzi autoimmunologicznej, czyli ataku na komórki własnego ciała. Dużym prawdopodobieństwem jest fakt, że w procesie tym uczestniczą wcześniej wspominane ciałka Hassalla.
W grasicy powstają również hormony, takie jak tymozyna, tymulina, tymopentyna, tymostymulina ora tymopoetyna. Ostatnią i najważniejszą funkcją całego narządu jest fakt, że grasica pełni nadrzędną rolę w kształtowaniu się i rozwoju węzłów chłonnych oraz śledziony. Funkcje grasicy są niezbędne do efektywnego działania układu immunologicznego.
Grasica hormony i ich wpływ na organizm
Jedną z wcześniej wymienionych funkcji grasicy była produkcja hormonów. Te często niedoceniane związki chemiczne warunkują prawidłowe funkcjonowanie narządów i układów położonych nawet w znacznej odległości od miejsca ich powstania. Najważniejsze hormony grasicy to tymozyna, tymulina, oraz tymopoetyna.
Tymozyna jest związkiem odpowiedzialnym za przyspieszenie czasu dojrzewania limfocytów T. Oprócz tego czynnik ten ma działanie przeciwnowotworowe, przez co ma duże znaczenie w nowoczesnych terapiach raka oraz chorób autoimmunologicznych.
Kolejny hormon grasicy to tymulina, której główną funkcją jest inicjowanie produkcji nowych komórek, czyli limfocytów T.
Równie ważna jest tymopoetyna, która podobnie jak tymozyna warunkuje szybkie dojrzewanie komórek układu odpornościowego. Działanie tego hormonu jest wiązane z występowaniem miastenii, czyli ciężkiej choroby połączeń nerwowo-mięśniowych. Choroba ta powoduje patologiczną nużliwość mięśni, która nieleczona uniemożliwia normalne funkcjonowanie.
Grasica – objawy i leczenie zespołu di George’a
Zespół di Georga to zespół objawów, który jest spowodowany przez uszkodzeniem (delecją) chromosomu 22. Choroba ta występuje dziedzicznie oraz na etapie życia płodowego. Objawami zespołu di Georga są opóźnienia rozwojowe dziecka, skłonność do rozwijania się chorób psychicznych, rozszczep podniebienia oraz wady serca.
Objawem związanym z grasicą jest brak jej wykształcenia, co skutkuje brakiem możliwości dojrzewania limfocytów T. Są one odpowiedzialne za reakcję immunologiczną. Leczenie w zespole di Georga jest zachowawcze i obejmuje terapię logopedyczną, rehabilitację oraz monitorowanie dysfunkcji przez całe życie.
Grasica – objawy i leczenie miastenii
Miastenia to choroba, która charakteryzuje się postępującą nużliwością mięśni. Cechą charakterystyczną dla tej jednostki jest osłabienie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego wraz z upływem dnia. Oznacza to, że osoby cierpiące na tą chorobę nie doświadczają objawów rano. Natomiast po południu i wieczorem zaczynają się pojawiać trudności z mową, opadanie głowy, osłabienie mięśni żwaczy, upadki, zaburzenia w oddychaniu. Występowanie miastenii jest ściśle związane z funkcjonowaniem grasicy, ponieważ jej etiologia polega na reakcji autoimmunologicznej skierowanej przeciwko receptorom przekaźnika, jakim jest acetylocholina. W przebiegu miastenii bardzo często występuje również inna patologia grasicy – grasiczak.
Grasica – objawy i leczenie grasiczaka
Nowotwór grasicy jest jednym z najrzadziej występujących w populacji zmian rakowych. W przebiegu tej choroby często obserwuje się przerost narządu i nacieki zlokalizowane tuż za mostkiem. Leczenie grasiczaka polega na usunięciu całego gruczołu objętego zmianami nowotworowymi oraz na wprowadzeniu radioterapii i chemioterapii. Ze względu na rzadkość występowania tej choroby i mało poznanej charakterystyki tego rodzaju zmian rokowania są najczęściej niekorzystne. Istotną rolę pełni wczesna diagnostyka i usunięcie zajętych fragmentów grasicy przed pojawieniem się przerzutów do innych narządów.
Znaczenie grasicy
Grasica jest z pozoru niepozornym i niewielkim narządem, który ma ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Dzięki temu, że w gruczole tym dojrzewają komórki biorące udział w odpowiedzi immunologicznej organizm jest w stanie reagować na pojawienie się patogenów, takich jak bakterie lub wirusy. Ciężko wyobrazić sobie normalne funkcjonowanie bez tego narządu, ponieważ w takich wypadkach występuje silne upośledzenie odpowiedzi limfatycznej całego układu.
Grasica to również producent hormonów, które w pełnią istotną funkcję w regulacji nie tylko narządów układu limfatycznego, ale pozostałych struktur ciała. Wiele funkcji grasicy do dziś pozostaje nieodgadnione. Wśród specjalistów i immunologów bardzo często stosuje się określenie „tajemniczy narząd”. Mówią tak, ponieważ mimo szybkiego postępu w technikach badawczych, struktury budujące ten gruczoł wciąż nie są do końca poznane. Jedno jest pewne – grasica to narząd bez którego bardzo ciężko funkcjonować. Jakakolwiek dysfunkcja lub patologia związana z nią prowadzi do szeregu nieprzyjemnych i niebezpiecznych dla życia objawów.
Źródła:
- Grasica, odporność, zdrowie – podstawy immunokorekcji hormonami grasicy, Marek P. Dąbrowski.
- Podstawy immunologii, Włodzimierz Ptak.
- Immunologia kliniczna, H. Chepel, M. Haeney, N. Snowden, S. Misbah.
- Zarys anatomii człowieka, A. Krechowiecki.