Udar mózgu coraz częściej dotyka coraz to młodsze osoby. Jest to stan zagrażający życiu. Dochodzi w nim do częściowego obumarcia części mózgu w wyniku zatrzymania dopływu krwi do tkanek mózgu. Jest to nagły i szybko destrukcyjny stan. Jak należy rehabilitować chorego po przebytym udarze?
Udar mózgu – definicja i rodzaje
Udarem mózgu nazywamy stan trwającego ponad 24 godziny zaburzenia krążenia mózgowego. Taka sytuacja prowadzi do uszkodzenia funkcji całego układu nerwowego, co przekłada się na pojawienie się szeregu objawów klinicznych.
Wyróżniamy podział udarów mózgu na:
- udary krwotoczne
- udary niedokrwienne
Udary krwotoczne stanowią około 10 procent wszystkich udarów i spowodowane są uszkodzeniem komórek mózgowych przez nagły krwotok i wynaczynienie się krwi. Udary niedokrwienne są spowodowane niedrożnością naczyń, które doprowadzających krew do mózgu i obejmują blisko 90 procent wszystkich incydentów. Udary mózgu według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO), stanowią najczęstszą przyczynę kalectwa na świecie. Jedynym sposobem na powrót do sprawności po przebytym udarze mózgu jest zastosowanie kompleksowej terapii. Należy sobie zadać pytanie co to jest rehabilitacja i w jaki sposób działa, że pozwala na powrót do formy sprzed udaru?
Co to jest rehabilitacja i jakie ma znaczenie po udarze?
Rehabilitacja po udarze obejmuje szereg działań, które mają za zadanie ułatwić pacjentowi powrót do pełnej sprawności ruchowej. Udar mózgu jest stanem, który nie tylko bezpośrednio zagraża życiu pacjenta, ale też powoduje drastyczne obniżenie jakości funkcjonowania, po jego wystąpieniu. Oznacza to że pacjenci, którzy do tej pory cieszyli się dobrą sprawnością fizyczną, po wystąpieniu udaru mogą potrzebować wózka, balkonika lub innego sprzętu ortopedycznego do samodzielnego poruszania się. To ile będzie trwać rehabilitacja, zależy najczęściej od szybkości wprowadzenia terapii.
Wczesna rehabilitacja poudarowa jest niezwykle ważna i powinna być stosowana u pacjenta najszybciej jak to możliwe, czyli najczęściej już dobę po wystąpieniu pierwszych objawów. U pacjentów, u których wystąpił incydent udarowy, występują objawy porażenia oraz niedowładu po jednej stronie ciała. Kłopoty z równomiernym obciążaniem obu nóg, zaburzenia mowy i charakterystyczne ułożenie ręki, zgiętej w łokciu i trzymanej blisko tułowia to cechy, dzięki którym łatwo rozpoznać takich pacjentów. Zatem ile trwa rehabilitacja? To kwestia indywidualna i zależy od stanu pacjenta.
Dlaczego wczesna rehabilitacja poudarowa jest istotna?
Zastosowanie rehabilitacji po udarze w pierwszych kilkudziesięciu godzinach jest niezwykle ważne z kilku powodów. Zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, który sprawuje nadzór nad wszystkimi czynnościami ruchowymi człowieka, powodują wyłączenie z używania jednej strony ciała przez takiego pacjenta. Przestaje on odczuwać bodźce po stronie udarowej – używa tylko ręki i nogi zdrowej, leży na zdrowym boku, przechyla się nad silniejszą stronę ciała. Takie nawyki, prowadzą do rozwinięcia się zespołu zaniedbania jednostronnego, który z kolei może prowadzić do zaników mięśniowych, powstawania odleżyn i zaburzenia funkcji mięśni.
U pacjentów, którzy przestaną używać mięśni po udarowej stronie ciała, dochodzi do ich skrócenia i powstawania przykurczy. Odpowiednio prowadzona fizjoterapia i wczesna rehabilitacja poudarowa wykorzystuje zdolność mózgu do odtwarzania zdolności sterowania pewnymi funkcjami. Dzięki stymulacji ośrodkowego układu nerwowego (OUN), poprzez odpowiednie polecenia i ćwiczenia możliwe jest odzyskanie funkcji utraconych przez udar. Od zaangażowania pacjenta zależy to, ile będzie trwać rehabilitacja. W pierwszych kilku dobach po wystąpieniu incydentu udarowego konieczne jest aktywowanie pompy mięśniowej znajdującej się w tkankach pacjenta. W innym przypadku, skutkiem porażenia ciała będzie zanik mięśni i w takim przypadku odzyskanie pełnej sprawności będzie bardzo trudne, dlatego niezwykle ważne jest by do takiej sytuacji nie dopuścić.
Rehabilitacja – jedyna szansa na pełny powrót do sprawności
Nie jest łatwym zadaniem kilku zdaniach odpowiedzieć na pytania, co to jest rehabilitacja i jak ją prowadzić. To skomplikowany proces, który obejmuje zarówno ćwiczenia mowy, równowagi i chodzenia. Od chęci i motywacji pacjenta zależy to, ile potrwa rehabilitacja, dlatego kluczowe jest przekazanie przed zastosowaniem terapii najważniejszych informacji odnośnie celu ćwiczeń, tak by chory rozumiał ich sens i powód wykonywania.
Artykuł powstał we współpracy z portalem https://www.rehabilitacjawpolsce.pl/ .