W dobie XXI wieku medycyna jest już na bardzo wysokim poziomie. Dzięki temu wykrywalność różnorodnych chorób, schorzeń itp. również wzrosła. Szczególnie ważne jest to dla kobiet, które mierzą się także z problemami ginekologicznymi. Wśród nich na uwagę zasługuje nadżerka. Jest ona jedną z najczęściej diagnozowanych przypadłości, które według statystyk dotykają jedną na cztery kobiety. Warto więc zagłębić się w tę tematykę i rozwinąć temat, co zostało zrobione w poniższym artykule.
Nadżerka — co to jest?
Nadżerka, jak już zostało to wskazane powyżej, jest schorzeniem, które dotyka coraz większą liczbę kobiet. Występuje ono w obszarze szyjki macicy, jako ubytek nabłonka błony śluzowej lub naskórka. Ten nieregularny, zaczerwieniony obszar nazywany jest zamiennie erytroplakią. Przyjmuje ona postać niewielkiej rany o nierównej powierzchni. Powstaje, gdy nabłonek z części pochwowej wypiera nabłonek walcowaty z kanału szyjki macicy. Bardzo często jest to nawet niezauważalne, dlatego sprawia niepozorne wrażenie. Jako że niejednokrotnie nie daje ona żadnych objawów, czasami kobiety nawet nie wiedzą, że cierpią na to schorzenie.
Nadżerka jako choroba żeńskich organów rozrodczych, nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Nie oznacza to jednocześnie, że może być nieleczona. Jej zaniedbanie może prowadzić do różnorodnych komplikacji i tym samym pogorszenia stanu zdrowia.
Rodzaje nadżerki szyjki macicy
Termin nadżerka szyjki macicy jest powszechnie stosowany, zarówno przez osoby bez wiedzy specjalistycznej, jak i samych ginekologów. Warto jednak zauważyć, że dotyczy on czasami również innych, łagodnych zmian. Na tej podstawie można wyróżnić dwa rodzaje nadżerki:
- Nadżerka rzekoma;
- Nadżerka prawdziwa.
Nadżerka rzekoma
Nazywana jest także erytroplakią. Odnosi się ona do przemieszczania się nabłonka gruczołowego, i co do zasady nie powinna budzić większego niepokoju. Jeżeli jednak dojdzie do ubytku, mogą być to pierwsze objawy raka szyjki macicy. Warto jednak najpierw skonsultować się ze specjalistą, który wykona odpowiednie badania. Dopiero wówczas możliwe będzie postawienie trafnej diagnozy.
Nadżerka prawdziwa
Często zamiennie nazywana jest ektopią. Nie jest to jednak sformułowanie prawidłowe, bowiem jest to już inne zjawisko. Odnosi się ono do przemieszania się nabłonka gruczołowatego, wyściełającego kanał szyjki macicy na tę część, która jest widoczna przez pochwę. Ponadto charakteryzuje się tym, że miejsce to jest dużo bardziej przekrwione i tym samym zaczerwienione. Nie dochodzi tutaj do ubytku w nabłonku płaskim, dlatego nie powinno stosować się w tym przypadku słowa „nadżerka”.
Nie mniej jednak istnieje sformułowanie nadżerka prawdziwa, które odnosi się do ubytku ochronnej pokrywy nabłonka płaskiego.
Przyczyny powstania nadżerki
Powstanie nadżerki szyjki macicy możliwe jest z wielu powodów. Najczęściej wyróżnia się nieleczone stany zapalne miejsc intymnych. Codzienna, odpowiednia higiena pochwy jest kluczowa, aby zapobiegać rozwijaniu się różnorodnych infekcji. Jeżeli już do nich już dojdzie, konieczne jest podjęcie leczenia. Należy jednak pamiętać, aby nie naruszyć samego nabłonka. Oznacza to więc, że nie powinno się stosować np. usuwania laserowego widocznej zmiany.
Drugiej przyczyny można upatrywać w poronieniach lub wręcz przeciwnie: licznych porodach. To właśnie w tych przypadkach dochodzi do uszkodzenia nabłonka szyjki macicy, o czym bardzo często kobiety nawet nie wiedzą. W tym zakresie wyróżnia się także przyjmowanie leków antykoncepcyjnych oraz stosowanie wkładki domacicznej.
Infekcje jak wiadomo, bardzo często przenoszone są drogą płciową. Dlatego na nadżerkę szyjki macicy szczególnie narażone są kobiety, które często zmieniają partnerów seksualnych.
Na podstawie powyższego, można wskazać, na cztery grupy przyczyn:
- Stany zapalne;
- Urazy mechaniczne;
- Zaburzenia hormonalne;
- Zmiany rakowe.
Ten ostatni punkt: zmiany rakowe, występuje bardzo rzadko. Nie mniej jednak nie można go całkowicie wykluczyć.
Jakie objawy daje nadżerka?
Tak jak zostało to już wskazane powyżej, bardzo często kobiety nawet nie wiedzą, że cierpią na nadżerkę. Jako że jest to niewielka rana, w większości przypadków nie daje żadnych objawów. Jeżeli już do nich dochodzi, można wśród nich wyróżnić:
- Nieprzyjemny zapach z pochwy, pomimo odpowiedniego zadbania o higienę tego miejsca intymnego;
- Upławy, które przybierają zazwyczaj biały lub żółty kolor, niekiedy są zabarwione nawet krwią. Można więc to nazwać, zwiększoną produkcją śluzu, która jednak ma nieprzyjemny zapach i odbiega od standardów, występujących podczas dni płodnych;
- Krwawienie po stosunku lub pomiędzy miesiączkami;
Ból w czasie stosunku, w podbrzuszu, a czasami w okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa.
Wskazane objawy są symptomami charakterystycznymi, jednak nie zawsze odnoszą się do nadżerki.
Czy można samodzielnie wykryć nadżerkę?
Stany zapalne miejsc intymnych są bardzo częstą przypadłością spotykaną w dobie XXI wieku. Wskazane w powyższym punkcie symptomy są utożsamiane z wieloma, różnorodnymi infekcjami. Warto zadać więc pytanie, czy można rozpoznać objawy nadżerki samodzielnie? Wstępnie oczywiście, że tak. Nie mniej jednak potwierdzeniem naszych przypuszczeń musi być badanie ginekologiczne. Nie muszą być ona specjalistyczne, bowiem lekarz po założeniu wziernika zaobserwuje czerwony obszar, a tym samym potwierdzi lub nie naszą diagnozę.
Jakie badania należy wykonać?
Ginekolog, już na pierwszej wizycie jest w stanie nam potwierdzić lub zaprzeczyć diagnozie nadżerki szyjki macicy. Aby jednak mieć pewność, zleca on wykonanie badania cytologicznego. To, czy faktycznie występuje schorzenie i jeżeli tak to, jaki ma charakter uzależnione jest od jego wyniku. Przyjmowana jest pięcio stopniowa skala:
- I grupa: wynik bardzo dobry, brak jakichkolwiek niepokojących zmian;
- II grupa: wynik dobry, występują komórki zapalne, ale bardzo niewielkiej ilości. Mieści się to w normie, więc nie wymaga podjęcia leczenia;
- III grupa: wynik przeciętny, występują liczne komórki zapalne, ale nie są to jeszcze zmiany nowotworowe, dlatego konieczne jest podjęcie szybkiego leczenia;
- IV grupa: występują liczna komórki zapalne, istnieje podejrzenie już zmian nowotworowych. Konieczne jest podjęcie niezbędnego leczenia, ale i diagnostyka w kierunku potwierdzenia wystąpienia raka;
- V grupa: widoczne są komórki nowotworowe. Konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, ale już typowo przeciw rakowi.
Wskazana cytologia, jest standardowym badaniem. Tak na prawdę powinna być ona wykonywana przez każdą kobietę raz do roku. Oprócz jednak niej, w badaniach potwierdzających nadżerkę wymienia się kolposkopię. Polega ona na obserwacji szyjki pod specjalnym mikroskopem.
To, że w naszym organizmie doszło do infekcji, wiele kobiet jest w stanie samym stwierdzić. Ważne jednak, aby udać się do lekarza – ginekologa, który dzięki zleceniu odpowiednich badań będzie mógł potwierdzić naszą wstępną diagnozę.
Jak przebiega leczenie?
Jeżeli rozpoznano objawy nadżerki, a tym samym występuje stan zapalny miejsc intymnych, konieczne jest w większości przypadków zastosowanie odpowiedniego leczenia. Nie dotyczy to jednak nadżerki szyjki macicy, gdy występuje ona bezobjawowo. Wówczas co do zasady konieczne jest po prostu monitorowanie stanu zdrowia, bowiem zdarzają się przypadki samoistnego jej wyleczenia.
Przy jednak wykryciu komórek zapalnych lekarz zleca przyjmowanie odpowiednich leków. Oczywiście istnieją również zabiegi, dzięki którym szybciej osiągniemy zadowalający efekt. Wśród nich wyróżnia się następujące trzy ich rodzaje: krioterapię, fotokagulację oraz elektrokoagulację.
Czym różnią się zabiegi leczenia nadżerki?
To, jaka metoda leczenia (zabieg) zostanie zastosowana u danej osobie, zależy od indywidualnych preferencji. Tak więc:
- fotokoagulacja polega na użyciu światła laserowego. Możliwe jest jego użycie jedynie przy niewielkich zmianach;
- elektrokoagulacja usuwa zmiany przy pomocy ciepła. Istnieje duże ryzyko, że w tym miejscu powstaną blizny, a tym samym będą one dla nas uciążliwe podczas miesiączki;
- krioterapia niszczy nadżerki ciepłym azotem.
Oczywiście nie w każdym przypadku możliwe jest takie leczenie. Czasami również jest konieczność jego powtarzania, a tym samym wydłuża się czas gojenia. Warto więc w pierwszej kolejności zastosować środki farmakologiczne, które działają miejscowe, a wśród których można wyróżnić np. antybiotyki czy tabletki dopochwowe.
Powikłania nieleczonej nadżerki
Tak, jak zostało to już wskazane powyżej, jeżeli nadżerka nie daje żadnych objawów, najczęściej nie wymaga leczenia. Niejednokrotnie kobiety nawet nie wiedzą, że cierpią na to schorzenie. Informacja o nim pojawia się dopiero w momencie rutynowej kontroli u ginekologa. Jeżeli jednak mamy jakiekolwiek podejrzenia warto je jak najszybciej zweryfikować. Jeżeli faktycznie będziemy mierzyć się z tą chorobą, ale nie podejmiemy żadnych kroków może to doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Oznacza to więc, w konsekwencji możliwość wystąpienia komórek nowotworowych. Sytuacja taka występuje rzadko, ale nie jest niemożliwa.
Nadżerka a ciąża
Nadżerka szyjki macicy w bardzo wielu przypadkach wykrywana jest podczas pierwszej wizyty ginekologicznej w związku z ciążą. Jako że wcześniej nie dawała ona żadnych objawów, co do zasady nie musi być od razu leczona. Jej usunięcie także nie jest zalecane w tym stanie. To, jaka ostatecznie będzie decyzja zależy od wyniku dokładnego badania i przede wszystkim lekarza.
Ponieważ w ciąży zachodzi wiele zmian hormonalnych, również nadżerka może się powiększać. Wówczas daje niepokojące objawy, dlatego tak ważne są regularne kontrole.
Niejednokrotnie wdrożenie leczenia farmakologicznego lub poddanie zabiegom np. krioterapii zalecane jest już po porodzie.
Nadżerka a rak
Nadżerka szyjki macicy w większości przypadków jest całkowicie wyleczalnym schorzeniem. Nawet jeżeli nie daje ona żadnych objawów, konieczne jest regularne badanie, aby wykluczyć jej występowanie. Ponadto podstawowe jest tutaj badanie cytologiczne, bowiem to ona wskazuje, czy w śluzie pojawiają się komórki nowotworowe. Nawet jeżeli tak jest, to najczęściej jest to wykrywalne w początkowym stadium, przez co szybko można wdrożyć odpowiednie leczenie.
Zaleca się wykonywanie badań kontrolnych raz do roku, tak aby mieć pewność, że wszystko jest w porządku, a w razie nieprawidłowości móc szybko reagować.
Profilaktyka nadżerki
Aby zapobiec występowaniu stanów zapalnych w miejscach intymnych, a tym samym nadżerce konieczna jest profilaktyka. Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. Podstawą jest oczywiście dbanie na wysokim poziomie o higienę. Szczególnie ważne jest to, gdy odbywamy stosunki seksualne. Ponadto, gdy chcemy zastosować antykoncepcję hormonalną, warto zapoznać się na początku z niepożądanymi tego skutkami (np. w postaci uszkodzenia nabłonka). Bowiem to właśnie zastosowanie jej wersji m.in. dopochwowej powoduje powstanie tego skutku ubocznego.
Oczywiście są sytuacje na które nie mamy wpływu, jak np. poronienia. Nie mniej jednak warto zapoznawać się z tą tematyką, aby w razie jakiś nieprawidłowości móc je w miarę szybko wychwycić. Tym samym szybciej zareagujemy i wdrożymy odpowiednie leczenie.