Każdy człowiek, bez wyjątku, posiada kilka istotnych cech biologicznych, wyróżniających go spośród innych – nie mowa jednak o wyglądzie zewnętrznym, a o wnętrzu ludzkiego organizmu – co więcej, o elementach, na które na co dzień nie zwracamy większej uwagi. To nie tylko nasz jedyny, wyjątkowy i niepowtarzalny łańcuch DNA, ale również grupa krwi. I choć poszczególnych grup istnieje tylko kilka, to nie każda jest tak często spotykana wśród społeczeństwa. Jakie istnieją zestawy antygenowe i jaka jest najrzadsza grupa krwi na świecie?
Co z czym się je, czyli grupy krwi na świecie w pigułce
Grupy krwi to jeden z najważniejszych tematów, poruszanych na lekcjach biologii w polskim szkolnictwie – nic w tym dziwnego, bowiem każdy człowiek powinien posiadać podstawową wiedzę w tej dziedzinie. Grupy krwi na świecie oznaczone są symbolami A, B, AB oraz 0 i zostały przejęte przez poszczególne państwa w 1928 roku. Czym dokładnie jest grupa krwi oraz jaka jest najrzadsza grupa krwi na świecie, piszemy poniżej.
Czym jest „grupa krwi” w znaczeniu naukowym?
Grupa krwi oznacza zestaw antygenów, znajdujących się na powierzchni krwinek czerwonych i pozostałych komórek krwi. Każdy układ grupowy jest zbudowany zupełnie inaczej i posiada inne antygeny – dlatego właśnie mówimy o różnych grupach krwi, które nie zawsze są zgodne z pozostałymi.
Wielu ludzi nie ma świadomości, jaką posiada grupę krwi – taką informację można bowiem pozyskać poprzez wykonanie specjalnego badania krwi bądź podczas oddawania krwi bezinteresownie w akcjach Honorowego Krwiodawstwa. Nie jest to informacja niezbędna, jednakże warto znać własną grupę krwi.
W medycynie występuje aż 35 układów grupowych – najistotniejszymi z nich są jednak układy: AB0, Kell oraz Rh i to właśnie na ich podstawie określa się grupę krwi danego człowieka.
Grupy krwi i ich wspólne cechy
W medycynie wyróżniamy cztery podstawowe grupy krwi:
- grupa A,
- grupa B,
- grupa AB,
- grupa 0.
Oznaczenia literowe poszczególnych grup odnoszą się do zawartości antygenów lub ich braku – przykładowo, grupa 0 nie posiada żadnych antygenów na krwinkach. Z kolei grupę krwi A cechuje obecność antygenu A, a grupa krwi B – obecność antygenu B. Grupa krwi AB posiada oba antygeny.
Dodatkowo, ważną rolę pełni także antygen D – inaczej zwany jako układ Rh. W sytuacji, gdy ten antygen jest obecny w krwi człowieka – jest określany jako Rh+, natomiast w przeciwnym wypadku – jest to oznaczenie Rh-. Antygen D nie jest rzadkością – występuje aż u 85% populacji.
Dziedziczenie grup krwi
Grupy krwi należą do jednej z uwarunkowanych cech genetycznych, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie – dzieje się tak za sprawą dziedziczenia według praw Mendla. Grupa krwi u dziecka jest wynikiem połączenia grup krwi rodziców – zależnie od tego, jaką z nich posiada rodzic, dziecko może odziedziczyć taką samą grupę krwi lub jedynie zawierającą taki antygen. Przykładowo: jeśli obaj rodzice posiadają grupę 0 – potomek bez wątpienia również będzie nosił grupę 0. Sytuacja wygląda natomiast inaczej, gdy każdy z rodziców ma inną grupę krwi. Jeśli matka ma grupę krwi B, a ojciec grupę krwi A to ich dziecko w wyniku połączeń układów, może nosić każdą z możliwych grup krwi.
Znaczenie grup krwi w medycynie
Dlaczego tak istotna jest wiedza na temat grupy krwi pacjenta? Jest to niezbędny warunek do spełnienia, aby podjąć decyzję dotyczącą transfuzji krwi bądź przeszczepu narządów. Przetoczenie jednostki krwi u potrzebującego musi nastąpić w sposób w pełni bezpieczny i odpowiedzialny – musi być zatem znana grupa krwi biorcy oraz dawcy.
W przypadku wykorzystywania krwi do celów medycznych, sprawdza się zgodność – krew i jej składniki można bowiem przetaczać zgodnie z przynajmniej dwoma najważniejszymi układami grupowymi – ABO oraz Rh.
Jeżeli mowa o przyjmowaniu jednostek krwi – w najlepszej sytuacji znajdują się właściciele grupy ABRh+ – tacy pacjenci mogą bowiem przyjąć każdą możliwą grupę krwi. Najgorzej natomiast mają pacjenci z grupą krwi 0 – mając dodatkowo antygen D, mogą przyjąć jednostki 0- oraz 0+. Osoby z grupą krwi 0, ale pozbawioną antygenu D mają możliwość skorzystania tylko i wyłącznie z takiej samej grupy.
Jaka jest najrzadsza grupa krwi? Z czego wynika rzadkość grup krwi?
Grupy krwi nie dzielą się swoimi właścicielami po równo. Każda z grup krwi występuje w społeczeństwie częściej lub rzadziej. Jaka jest więc najrzadsza grupa krwi na świecie i z czego wynika rzadkość grup krwi?
Wbrew pozorom grupa krwi najrzadsza, nie jest to grupa 0 – choć jej właściciele są najbardziej poszkodowani ze względu na możliwość przyjęcia jednostek – grupa krwi 0+ należy do jednych z liczebniejszych, a 0- nadal nie jest na ostatnim miejscu. Według danych Polskiego Centrum Krwiodawstwa, w Polsce najrzadszą grupą krwi jest AB Rh-, której posiadaczami jest zaledwie 1% społeczeństwa. Podobnie sytuacja wygląda na świecie – zaledwie 14% ludności nosi w sobie grupę krwi, którą jest AB.