W przeciwieństwie do miesiączki, okres występowania plamienia, po lub przed okresem, z reguły traktujemy jako coś dziwnego i niepokojącego. Jedną z najczęściej wymienianych obaw jest możliwość ewentualnego zajścia w ciążę lub poważnych komplikacji zdrowotnych. Podobnie jak w przypadku comiesięcznego krwawienia, plamienia zależą od zmieniającego się naturalnie poziomu hormonów w organizmie dorosłych kobiet. U większości pań zmiany te są bardzo łagodne i na ogół nie powinny wywoływać paniki czy niepokoju. Niekiedy jednak zmiany hormonalne mogą być na tyle poważne, że znacząco wpływają na stan zdrowia i ogólne samopoczucie kobiety. Aby rozwiać wszelkie niedomówienia i nieco uspokoić, przedstawimy najczęstsze powody plamienia po, a także zamiast miesiączki, oraz podpowiemy co zrobić, aby z tym problemem sobie poradzić.
Plamienie po okresie
Plamieniem określa się z reguły występowanie niewielkiej ilości wydzieliny z pochwy, która jest wymieszana z krwią. W zależności od tego czy krew jest świeża, czy też nieco starsza, wydzielina przybiera odpowiednio jasnoróżowy, bądź ciemniejszy, brunatny wręcz kolor.
Plamienie można zaobserwować w ciągu całego cyklu, zarówno przed, w trakcie, niejednokrotnie zamiast i po miesiączce. Występujące sporadycznie, nie posiadające współistniejących objawów nie są powodem do zmartwień. Zazwyczaj mijają samoistnie, a ich powód jest błahy i niewymagający leczenia. Jeżeli natomiast okres ich trwania wydłuża się lub są one coraz silniejsze, należy skonsultować się z ginekologiem.
Czas plamienia zaraz po okresie to tak naprawdę ciąg dalszy, silnego wpływu na organizm kobiety, zmieniającego się poziomu hormonów. Najsłabiej obserwowany jest u pań przyjmujących antykoncepcję hormonalną, chociaż w ich przypadku pierwsze miesiące zażywania leków, to także szereg zmian i nieregularne plamienia. To samo dzieje się po odstawieniu antykoncepcji, gdy organizm próbuje i pomału samodzielnie wraca do swojego naturalnego stanu.
Występujące nieraz po okresie, plamienie, nie jest na ogół określane jako stan chorobowy. W sytuacji, gdy okres już za nami, ale upławy dopiero się pojawiają, warto zwrócić się do lekarza. Najczęściej ginekolog zleci badania i zaproponuje ewentualne leczenie. Plamienie po okresie tak jak większość zmian w ciele kobiety wynika ze zmian hormonalnych i tak jak inne tego typu schorzenia, nie powinno niepokoić pacjentki, pod warunkiem, że rozpocznie ona leczenie pod okiem specjalisty, przy użyciu specjalnych leków, pozwalających na kontrolę układu dokrewnego. Hormony, w przypadku gdy, to one faktycznie odpowiadają za plamienia po okresie, powinny zostać uregulowane, dzięki czemu śródcykliczne krwawienie z reguły dość szybko mija.
Plamienie po okresie – inne przyczyny
Zastanawiając się nad innymi możliwościami, które stoją za przyczyną pojawienia się plamienia po okresie, pierwsze na myśl przychodzą zmiany o charakterze fizycznym. Torbiele jajników, czy mięśniaki macicy, mogą uszkadzać śluzówkę, a to powoduje krwawienie wewnątrz narządów rodnych i w konsekwencji plamienie. Na tej samej zasadzie działa przesuwanie się śluzówki macicy w organizmie, określane jako endometrioza. Uszkadzając delikatną powierzchnię śluzówki macicy dochodzi do mikro-urazów, a te krwawiąc wywołują u kobiet plamienie śródcykliczne.
Plamienie zamiast okresu
Obawa przed zajściem w nieplanowaną ciążę często wzrasta u kobiet, u których dochodzi do opóźnionego krwawienia. Przeważnie, poza ciążą, wpływ na spóźniony okres mają czynniki takie jak:
- stres;
- zmiana diety;
- intensywny wysiłek fizyczny;
- zaburzenia hormonalne.
W tych wypadkach miesiączka zazwyczaj wraca samoistnie. Jeżeli natomiast kobieta zauważy u siebie brązowe plamienia zamiast okresu, może podejrzewać, że faktycznie jest w ciąży. Plamienie tego typu określa się jako implantacyjne. Wynika ono z procesu zagnieżdżania się, zapłodnionej już, komórki jajowej. Wydzielane przez zarodek enzymy, uszkadzają powierzchnię błon śluzowych macicy, dzięki czemu może on bez problemu zagnieździć się w jej głębszych warstwach. Ponieważ błony te są mocno ukrwione, ich uszkodzenie powoduje pojawienie się lekkiego krwawienia/plamienia w brązowym kolorze.
Plamienie implantacyjne może być stosunkowo łatwo pomylone z prawidłowym okresem. Dla odróżnienia należy pamiętać, że występuje ono zaledwie u jednej trzeciej kobiet w ciąży, ponad to jest delikatne, krótkie i stosunkowo mniej uciążliwe niż tradycyjna miesiączka.
Poza prawidłowo zagnieżdżoną ciążą, plamienie w czasie gdy powinien pojawić się okres, może sugerować także ciążę pozamaciczną. Niewłaściwe umiejscowiony zarodek, np. w jajowodzie, wywołuje plamienie, ale dodatkowo także silny ból brzucha. Jest to stan wymagający szybkiej interwencji lekarza, ponieważ stan ciąży pozamacicznej może być silnie niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia kobiety.
Menopauza, a pojawiające się plamienia
Okres przekwitania to czas wielu zmian w ciele kobiety. Dochodzi do dość gwałtownego spadku poziomu żeńskich hormonów, przez co cykle pań stają się coraz mniej regularne. Niektóre z kobiet doświadczają krótszych i mniej intensywnych niż do tej pory miesiączek, niektóre z nich wprost przeciwnie, dłużej i mocniej krwawią. Czasem pojawiają się też fazy plamienia niezwiązane z okresem, w środku cyklu.
Czas przed samą menopauzą to tzw. okres premenopauzy. Po niej mówi się o całkowitym przekwitnięciu, czyli okresie minimum 12 miesięcy podczas, których nie wystąpiło żadne krwawienie menstruacyjne. U kobiet jednak częstym zjawiskiem jest zaobserwowanie u siebie plamienia po tym wymienionym wyżej okresie 1 roku. W tym przypadku należy bezzwłocznie udać się do lekarza ginekologa, ponieważ menopauza połączona z plamieniem to możliwość pojawienia się polipów w obrębie szyjki macicy i endometrium. To także możliwy rozrost endometrium, wystąpienia mięśniaków, a nawet zmian nowotworowych. Jeżeli lekarz wykluczy te podejrzenia, najprawdopodobniej to typowe dla okresu menopauzy, wahania hormonów, odpowiadają za pojawiające się plamienie.
Źródła:
- Choroby wewnętrzne – przypadki kliniczne, Marcin Wełnicki Marcin Wełnicki, Artur Mamcarz, PZWL, 2019.
- The normal menstrual cycle in women, M. Mihm, S. Gangooly, S. Muttukrishna, Anim Reprod Sci, 2011.