Po jakim czasie zrobić test ciążowy – to jedno z podstawowych pytań, zadawanych sobie przez kobiety, planujące ciążę. Okazuje się bowiem, że odpowiedni czas jest równie ważny, jak odpowiednie warunki.
Czym jest test ciążowy i na czym polega jego działanie?
Testem ciążowym nazywamy produkt medyczny, przeznaczony do wczesnego wykrywania stężenia gonadotropiny kosmówkowej w moczu. Hormon ten funkcjonuje pod skrótem hCG i jest produkowany przez łożysko oraz komórkę jajową po jej zagnieżdżeniu się w błonie śluzowej macicy. To właśnie on stymuluje ciałko żółte do wytwarzania progesteronu. Jest to niezbędne do utrzymania ciąży. Dlatego też wykrycie go w moczu oznacza skuteczne zapłodnienie.
Czasami jednak wzrost stężenia gonadotropiny związany jest z obecnością guza, wytwarzającego tę substancję.
Testy ciążowe służą do wykrywania obecności hCG w moczu w warunkach domowych. Jest to szczególnie ważne dla kobiet planujących ciążę. W zależności od rodzaju oraz czułości testu wiarygodny wynik można uzyskać już po tygodniu od stosunku. Ale kiedy najlepiej zrobić test ciążowy i jaki rodzaj testu wybrać?
Rodzaje testów ciążowych
W polskich aptekach dostępne są trzy rodzaje domowych testów ciążowych. Każdy z nich różni się przede wszystkim wyglądem, ale też ceną, czułością i metodą wykonania. Żaden z nich nie jest stuprocentowo wiarygodny. Należy pamiętać, że jedyne testy ciążowe, dające całkowitą pewność co do istnienia płodu to badania laboratoryjne.
Domowe testy ciążowe
Test ciążowy paskowy
Działanie testu paskowego jest banalnie proste. Bliźniaczo podobne do paskowego testu owulacyjnego, znanego każdej planującej ciążę kobiecie.
Wystarczy tylko oddać mocz do czystego, sterylnego, wyparzonego pojemnika, po czym zanurzyć w nim wyjęty z opakowania paseczek. Nasączony on został swoistymi przeciwciałami, które wchodzą w reakcję z hormonem hCG, jeśli tylko jest on obecny i zabarwiają kreskę na pasku. Trzeba pamiętać, by dokładnie przeczytać instrukcję i zawsze jej przestrzegać. Wynik można odczytać już po ok. 40 sekundach, czas oczekiwania można wydłużyć maksymalnie do 5 minut. Po 10 minutach wynik testu uznaje się za błędny.
Na dodatni wynik testu wskazuje obecność dwóch widocznych, różowych kresek. Jeśli widzimy tylko kreskę kontrolną, oznacza to wynik ujemny. Brak obu kresek lub obecność tylko kreski testowej to wynik błędny. Wskazane jest wówczas powtórzenie testu.
Testy paskowe mają największy margines błędu, ich wiarygodność oscyluje w granicach 95-99%. Najczęstszym powodem wyniku fałszywie negatywnego jest zbyt wczesne wykonanie, kiedy poziom gonadotropiny jest jeszcze zbyt niski, by go wykryć. Możliwy jest także wynik fałszywie pozytywny, jednak tylko w przypadku, gdy kobieta przyjmuje leki, zawierające niewielkie ilości hCG.
Test ciążowy płytkowy
Jest to najpopularniejszy test ciążowy w Polsce. Wyglądem rzeczywiście przypomina płaską płytkę z kilkoma wklęsłymi polami.
Po oddaniu porannego moczu do sterylnego pojemniczka test należy położyć na suchej, płaskiej powierzchni, po czym używając pipety wycisnąć na wskazane pole kilka kropel. Pipeta najczęściej jest załączona do testu.
Wynik można odczytać po 5 minutach, jednak nie jest wskazane czekać dłużej niż pół godziny. Na wynik dodatni wskazuje pojawienie się w polu testowym dwóch kresek, obecność tylko kreski testowej świadczy o wyniku ujemnym.
Czułość takiego testu wynosi 20 mIU/ml, a wiarygodność oscyluje w okolicach 99%, może pojawić się wynik fałszywie dodatni. Wpływ na niego ma przyjmowanie niektórych leków (w tym ogólnodostępnych leków przeciwbólowych i pigułek antykoncepcyjnych), nadużywanie alkoholu, torbiele jajników i nowotwory. Jeżeli lekarz wykluczy ciążę, pomimo pozytywnego wyniku testu, kobieta powinna zrobić dodatkowe badania.
Test ciążowy strumieniowy
Test strumieniowy nazywany jest również testem flamastrowym, ze względu na wizualne podobieństwo do tego właśnie pisaka. Chyba najbardziej znany test, ze względu na częste pokazywanie w filmach i programach telewizyjnych.
Aby go wykonać, należy zdjąć ruchomą zatyczkę i podstawić odsłoniętą końcówkę pod strumień moczu na ok. 5 sekund. Choć wystarczy po prostu na niego nasikać, niektóre kobiety decydują się na drugą opcję, czyli zamoczenie końcówki na 10 sekund w pojemniku z moczem.
Trzeba pamiętać, by zawsze trzymać test z dala od odsłoniętego paska absorpcyjnego i nie zasłaniać pola testowego. Kiedy mocz zostanie wchłonięty, w polu testowym powinna pojawić się różowa kreska. Wynik można odczytać po 5 minutach. Jest pozytywny, jeżeli w polu testowym widnieją dwie kreski: kontrolna i testowa, a gdy jest tam nadal tylko kreska kontrolna, oznacza to, że kobieta nie jest w ciąży. Za błędny uznaje się brak obu kresek, wtedy test należy powtórzyć.
W aptekach można kupić także strumieniowe testy cyfrowe, w których kreski zastąpiono napisami „pregnant” (w ciąży) lub „not pregnant” (nie w ciąży), ewentualnie plusem i minusem. Co ciekawe, mogą one również wskazać tydzień ciąży.
Test strumieniowy można wykonać już 7 dni po owulacji, a jego wiarygodność wynosi 99%. Możliwe jest oczywiście otrzymanie zafałszowanych wyników.
Fałszywie dodatni występuje najczęściej, gdy kobieta przyjmuje leki z niewielką zawartością hCG, a także po porodzie i poronieniu.
Fałszywie ujemny z kolei może być konsekwencją wypicia dużej ilości płynów. Zbytnio rozcieńczających mocz, a także spożywanie alkoholu i przyjmowanie leków przeciwbólowych, antykoncepcyjnych, hormonalnych może zawałszować wynik.
Laboratoryjne testy ciążowe
Test ciążowy z moczu
Prawdopodobnie najrzadziej stosowany test ciążowy.
Polega na oznaczeniu stężenia gonadotropiny w moczu w warunkach laboratoryjnych. Pierwszy poranny mocz należy oddać do jałowego pojemnika i zostawić w laboratorium, tak jak to się robi w przypadku innych badań moczu.
Wynik testu jest znany po kilku godzinach, a jego wiarygodność wynosi 100%. Pomimo tego, większość kobiet wybiera domowe testy z moczu.
Test ciążowy z krwi
Najlepszy i najbardziej wiarygodny test ciążowy.
Po pobraniu krwi pacjentki analityk labolatoryjny oznacza stężenie hormonu hCG w surowicy. Mimo że czasami poziom gonadotropiny nie jest jeszcze wystarczająco wysoki, by wynik był miarodajny, szacuje się, że test z krwi w przeważającej większości wykrywa ciążę już 6-7 dni po zapłodnieniu, dając całkowitą pewność.
Wyniki badania można odebrać najczęściej kilka godzin po pobraniu krwi.
Zawsze należy pamiętać, że za jedyne oficjalne potwierdzenie ciąży uznaje się badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne (USG), przeprowadzone przez lekarza.
Odpowiedni dzień na test, czyli kiedy najlepiej zrobić test ciążowy?
Kobiety zastanawiają się, po jakim czasie zrobić test ciążowy, po ilu dniach od owulacji i po ilu dniach od stosunku seksualnego powinny zrobić test ciążowy.
Tymczasem specjaliści zalecają, by testy ciążowe wykonywać najwcześniej dwa dni przed dniem spodziewanej miesiączki, czyli w dwóch ostatnich dniach cyklu.
Najlepiej jednak poczekać do pierwszego dnia cyklu, zwłaszcza jeśli okres się nie pojawia. Generalnie obowiązuje zasada, że im dłużej czekamy, tym bardziej wiarygodny wynik, gdyż wyższy jest poziom gonadotropiny w moczu.
Na rynku pojawiły się jednak testy, które reklamują się jako tzw. ultraczułe. Deklarowana czułość w ich przypadku wynosi aż 10 mIU/ml. Z tego względu można je wykonać już 5 dni po zapłodnieniu. Niemniej nadal występuje kilkuprocentowy margines błędu, więc najlepiej jest poczekać i wykonać badanie krwi, a potem badanie lekarskie.
Podstawowe błędy, wpływające na wynik testu
Testy ciążowe nie wymagają specjalnego przygotowania, lecz dobrze jest przestrzegać kilku zasad, dzięki którym wynik będzie bardziej wiarygodny.
Po pierwsze, do zrobienia testu ciążowego zawsze używamy porannego moczu, czyli pierwszego moczu oddawanego po przebudzeniu. Dzięki temu badanie zostanie przeprowadzone na próbce moczu, zawierającej największe dobowe stężenie hormonu hCG i ciąża będzie najłatwiejsza do wykrycia. Najlepiej nie pić dużo wieczorem, przed badaniem, aby mocz nie był za bardzo rozcieńczony.
Nie wolno też robić testu zaraz po stosunku, trzeba odczekać przynajmniej tydzień, by spróbować wykryć ciążę. Sam proces zagnieżdżania się zarodka w macicy trwa do 48 godzin, więc żaden test nie da pewnego dodatniego wyniku.
Po jakim czasie zrobić test ciążowy i o czym pamiętać?
Ponadto, przed zrobieniem testu nie powinno się pić alkoholu ani zażywać dużych dawek leków przeciwbólowych. Ich obecność wpływa na wynik testu.
Testów nie powinno się wykonywać także do 14 dni po ostatnim zastosowaniu leku, zawierającego w swoim składzie hCG. Najlepiej poczekać kilka tygodni także po porodzie lub poronieniu, ponieważ wtedy wciąż utrzymuje się wysoki poziom tego hormonu, niezwiązany z nową ciążą.
Na wynik testu ciążowego ma wpływ także przyjmowanie wielu leków: antybiotyków, leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, doustnej antykoncepcji, zastępczej terapii hormonalnej.
Wymienione powyżej sytuacje to najczęściej popełniane błędy, przez które test nie wykryje istniejącej ciąży lub wykryje ciążę, której nie ma. Pamiętajmy jednak, że test może dać również wynik błędny. Pojawia się on wtedy, gdy zrobimy test nieuważnie, chwycimy go w miejscu do tego nieprzeznaczonym, zamoczymy końcówkę za długo lub za krótko, zarysujemy pole testowe lub je zabrudzimy, użyjemy przeterminowanego testu lub testu z wadami przechowywania. Innymi słowy, są to pomyłki wynikające z roztargnienia, rozkojarzenia bądź zwykłego niedbalstwa. Na takie rzeczy mamy jednak całkowity wpływ, więc starajmy się ich wystrzegać.
Podwyższony poziom gonadotropiny a zdrowie
Należy wiedzieć, że wykrycie obecności hCG nie musi wiązać się z ciążą. Niestety, wysoki poziom tego hormonu stwierdza się także u osób chorych na nowotwory. Zwłaszcza nowotwory trofoblastu, takie jak zaśniad błoniasty, rak kosmówki, zaśniad inwazyjny, nabłoniak kosmówkowy złośliwy. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn, w których z reguły nie bada się tego hormonu regularnie, z wiadomego powodu.
Zdarza się, że podwyższone hCG występuje w przebiegu innych nowotworów, w tym raka jajnika, raka płuc, raka sromu, pęcherza moczowego i raka jąder, nowotworów przewodu pokarmowego, w tym raka jelita. Z tego powodu hCG jest zaliczane do markerów nowotworowych.
W ciąży badań stężenia gonadotropiny używa się w celu sprawdzenia, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Przy spadku poziomu tego hormonu podejrzewa się poronienie lub ciążę pozamaciczną. Jest to jedno z badań kontrolnych przy przeprowadzaniu procedury in vitro.
Niskie hCG w drugim trymetrze ciąży może oznaczać dwie z wad chromosomalnych płodu, zespół Edwardsa lub zespół Patau, a także niektóre wady morfologiczne ośrodkowego układu nerwowego.
Z kolei za wysokie wskazuje na zespół Downa, ale wiąże się też z nowotworami trofoblastu u kobiety ciężarnej.
Choć domowym testom ciążowym brakuje dokładności, robiąc je trzeba zachować czujność. Nie tylko mogą one nie wykryć ciąży, możliwe też jest, że poziom hCG okaże się być wysoki, podczas gdy do zapłodnienia nie doszło, a kobieta cierpi na poważną chorobę, o której nie wie. Dlatego każdy wynik testu ciążowego wymaga konsultacji z lekarzem, zwłaszcza gdy występują objawy chorobowe.
Pozytywny wynik w przypadku, gdy ciąża jest naprawdę niemożliwa (na przykład, jeśli kobieta nie odbywała stosunku seksualnego lub przeszła już menopauzę) zawsze powinien głęboko zaniepokoić.