Nadgarstek łączy dłoń z przedramieniem, a szereg kości, stawów i więzadeł odpowiada za jego ruchliwość. Najdrobniejszy uraz może znacząco wpłynąć na jego funkcjonowanie. Używamy dłoni do codziennego funkcjonowania, więc ciężko jest wyobrazić sobie życie bez nich. Ból nadgarstka w dowolnej części nadgarstka może świadczyć o urazie lub schorzeniu. Żeby jednak lepiej zrozumieć co dzieje się w środku dłoni, należy poznać jej budowę. To tam najczęściej kryją się powody bólu i dyskomfortu, jaki odczuwamy, poruszając palcami, dłońmi i nadgarstkiem.
Kości ręki i nadgarstka
Kości ręki to nie tylko kości przedramienia. To także śródręcze, składające się z pięciu długich kości połączonych z paliczkami bliższymi, czyli kośćmi nadgarstka. Kości palców to paliczki i wszystkie, poza kciukiem, posiadają paliczki środkowe. Kości nadgarstka łączą dłoń z ramieniem, umożliwiając ich funkcjonowanie.
Nadgarstek składa się z dwóch szeregów, a w ich skład wchodzą po cztery kości.
Szereg bliższy:
- Kość łódeczkowata, najczęściej ulega uszkodzeniom oraz urazom mechanicznym, takim jak skręcenia lub złamania. Jest największą kością w szeregu bliższym, a kształtem przypomina łódkę.
- Kość księżycowata
- Kość trójgraniasta
- Kość grochowata jest mniejsza od innych i w odróżnieniu od nich, ma tylko jedną powierzchnię stawową.
Szereg dalszy:
- Kość czworoboczna większa
- Kość czworoboczna mniejsza
- Kość główkowata jest największą z tych kości i tworzy centralny punk tego układu.
- Kość haczykowata
Wszystkie z tych, poza kością grochowatą posiadają po sześć powierzchni stawowych. Liczne nierówności łączą kości z mięśniami oraz więzadłami.
Dłoń ma wyróżnione także powierzchnie:
- Bliższą.
- Dalszą.
- Łokciową.
- Dłoniową.
- Grzbietową.
Powierzchnie dalsze łączą się z kośćmi śródręcza, a powierzchnie bliższe z kośćmi szeregu bliższego. Jak łatwo można zaobserwować, powierzchnia grzbietowa dłoni jest wypukła, a dłoniowa jest wklęsła. Na spodniej części dłoni znajdują się ścięgna mięśni i zginaczy palców.
Palce są bardzo ważną częścią dłoni, odpowiedzialną za chwytanie i dotyk. Dzięki budowie stawów, więzadeł, kości i mięśni możemy nimi poruszać w różne strony, niezależnie od siebie. System nerwowy pozwala nam odczuwać powierzchnie oraz temperaturę pod palcami.
Wyróżnia się pięć palców:
- Index – palec wskazujący.
- Digitus medius – palec środkowy.
- Digitus annularis – palec serdeczny.
- Digitus minimus – mały palec.
- Pollex – kciuk.
Niepoprawne funkcjonowanie jednej kości przekłada się na działanie całej dłoni. Żeby ten skomplikowany mechanizm dobrze działał, potrzebne są mu jeszcze więzadła i stawy.
Więzadła i stawy dłoni
Więzadła łączą ze sobą kości, dzięki czemu możemy poruszać dłonią. Więzadła międzynadgarstkowe dłoniowe i grzbietowe wzmacniają torebki stawowe. Łączą także kości nadgarstka z kośćmi przedramienia i śródręcza. Dzięki nim nasze ruchy są precyzyjne i dokładne.
Wyróżnia się:
- Więzadło boczne promieniowe nadgarstka.
- Więzadło boczne łokciowo-nadgarstkowe.
- Więzadło dłoniowe promieniowo-nadgarstkowe.
- Więzadło grzbietowe promieniowo-nadgarstkowe
- Więzadło łukowate dłoniowe nadgarstka.
- Więzadło łukowate grzbietowe nadgarstka.
Dłoń i nadgarstek zbudowane są z wielu drobnych stawów. Stawy dłoni łączą ze sobą kości ręki i są niezbędne, by poruszać dłonią. Kość promieniowa jako jedyna bezpośrednio łączy się z nadgarstkiem, za pomocą stawu promieniowo-nadgarstkowego. Wzmocniony licznymi więzadłami, odpowiada za ruch zginania i prostowania, a także dowodzenia oraz przywodzenia.
Wyróżnia się:
- Staw promieniowo-nadgarstkowy.
- Staw śródnadgarstkowy.
- Połączenia stawowe szeregu bliższego.
- Połączenia stawowe szeregu dalszego.
- Stawy nadgarstkowe śródręczne i międzyśródręczne.
- Stawy palców ręki.
Skomplikowana maszyneria
Dłoń składa się z kości, więzadeł oraz stawów. Ważne jest także jej połączenie z przedramieniem, łokciem i palcami. Każdy element odpowiada za sprawne funkcjonowanie dłoni. Nadgarstek to jedna z najbardziej skomplikowanych maszynerii w ludzkim organizmie.
Dzięki dłoniom i nadgarstkom możemy podnosić oraz trzymać różne rzeczy. Pozwalają także wykonywać precyzyjne ruchy w różnych kierunkach, dzięki czemu możemy na przykład malować lub pisać. Nadgarstek i dłoń są niezbędne do wykonywania wielu codziennych czynności i prac fizycznych. Niestety, przez to jest także narażony na wiele niebezpieczeństw, takich jak na przykład złamania, zwyrodnienia, zwichnięcia.
Często na dłoni i nadgarstku pojawiają się także różne drobne deformacje. Przykładem takich może być ganglion. Powstaje on w okolicy stawów i ścięgien i jest to twarda, galaretowata torbiel. Nieleczony może doprowadzić do sztywności stawów i znacznego ograniczenia ich ruchliwości. W skrajnych przypadkach może nawet prowadzić do niedowładu mięśni. Do dziś nie są do końca znane powody powstawania ganglionów. Pewne jest jedynie to, że powstają tam, gdzie jest zwiększona produkcja płynu stawowego. Ma to miejsce podczas:
- Urazów.
- Przeciążeń.
- Stanów zapalnych w okolicach stawów.
- Stanów zapalnych w torebkach stawowych.
Ganglion jest guzkowaty, twardy i przemieszcza się pod skórą. Nie ma jednak charakteru nowotworowego. Choć może powodować ból, jest niegroźnym guzkiem.
Złamanie kości łódeczkowatej nadgarstka występuje najczęściej w efekcie upadków na nadgarstek. Najczęstszym jej objawem jest ból występujący podczas podnoszenia cięższych rzeczy i wykonywaniu różnych zajęć fizycznych. Najczęściej leczone jest unieruchomieniem dłoni. Jednak w przypadku, gdy doszło do przemieszczenia, może być konieczna operacja i długa rehabilitacja.
Przedstawione powyżej przykłady to tylko wierzch góry lodowej, jaką są schorzenia i urazy kości nadgarstka. Skomplikowany układ, jakim jest nadgarstek, jest ciągle narażony na różne niebezpieczeństwa.
Co jeszcze grozi nadgarstkowi?
Budowa nadgarstka jest skomplikowana i pełna drobnych elementów. Ponadto, nadgarstek jest używany niemal bez ustanku. Nie dziwi więc, że narażony jest na wiele urazów i uszkodzeń. Możliwe zagrożenia dla nadgarstka i dłoni to:
- Złamania.
- Zwichnięcia.
- Skręcenia.
- Zwyrodnienia.
- Stany zapalne.
Ryzyko wystąpienia części z nich można zminimalizować, ale nic nie daje 100% ochrony. Najczęstsze dolegliwości stawów to urazy mechaniczne, a kości często cierpią przez zmiany zwyrodnieniowe. Na ich powierzchni wtedy tworzą się łatwo wyczuwalne guzki i nierówności. Aby móc zastosować odpowiednie leczenie lub terapię, należy dokonać pełnej diagnostyki.
Z czego korzystaja lekarze?
Lekarze zajmujący się danym schorzeniem najczęściej korzystają z tych narzędzi:
- Zdjęcie radiologiczne RTG.
- Rezonans magnetyczny.
- Badania przewodnictwa nerwowego.
- Ultrasonografia USG.
- Badania laboratoryjne.
Wyniki tych badań pozwolą lekarzowi dobrać odpowiednie leczenie lub terapię. Żeby móc jak najdłużej cieszyć się sprawnością nadgarstków, należy poznać przyczyny i leczenie urazu. Skuteczna metoda poprawiająca kondycję nadgarstka jest zależna od powodu wystąpienia schorzenia. Jednak niezależnie od przyczyny, uszkodzony nadgarstek należy maksymalnie odciążyć i unieruchomić. Ważne jest, by usztywnienie było zrobione poprawnie i profesjonalnie. Źle wykonany opatrunek może pogorszyć stan nadgarstka. Efektywne leczenie zapewni jedynie solidnie założone usztywnienie, zapobiegnie także dalszym urazom dłoni. Przykładanie zimnego okładu na stłuczone miejsce może przynieść ulgę w bólu.
Zawsze należy przede wszystkim skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Schorzenia, uszkodzenia i urazy nadgarstka mogą nawracać i powodować większe szkody niż uprzednio. Nie należy lekceważyć bólu, mrowienia ani uczucia osłabienia dowolnej części dłoni lub ramienia.
Jakie jeszcze przykładowe niebezpieczeństwa i choroby mogą grozić naszym nadgarstkom?
Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej
Ból nadgarstka pulsujący w stronę łokcia i uczucie przeskakiwania w stawie są objawami konkretnego urazu. Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej może wystąpić przy upadku na wyprostowaną, odwróconą rękę lub przy skręceniu nadgarstka. Zdarza się także, że objawia się po silnym szarpnięciu nadgarstka. Może też towarzyszyć złamaniom dalszej kości promieniowej. Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej najczęściej diagnozuje się za pomocą artroskopii nadgarstka. Terapia zaczyna się od unieruchomienia nadgarstka na 3 do 6 tygodni. Stosuje się także środki przeciwzapalne i leczenie bólu. Następnie przez 1 do 2 miesięcy należy poddać się rehabilitacji. Od niej zależy, czy uszkodzony nadgarstek wróci do pełni sprawności. Uszkodzenie kompleksu chrząstki może być na tyle skomplikowane, że konieczne będzie przeprowadzenie operacji.
Zespół kanału łokciowego
Zespół kanału łokciowego jest przykładem neuropatii. Są to choroby, w których dochodzi do uszkodzenia nerwu związanego z uciskiem. Występuje najczęściej przez urazy w tym obrębie, zmiany zapalne, reumatoidalne i zwyrodnieniowe lub wady wrodzone. Zdarza się także, że pojawia się on w efekcie nadwyrężenia, ucisku lub bezpośredniego uderzenia. Zespół kanału łokciowego charakteryzuje się bólem w części łokciowej, szczególnie podczas poruszania. Często odczuwalne jest także mrowienie i zaburzenia czucia na dłoni. W skrajnych przypadkach, u cierpiących na zespół kanału łokciowego, może dojść do zaniku mięśni wewnętrznych ręki. Leczenie polega na odpoczynku, unikaniu przeciążania stawu oraz na przyjmowaniu leków przeciwzapalnych. Jeśli choroba nie ustępuje, wykonywany jest zabieg chirurgiczny. Po krótkiej rekonwalescencji pacjent rozpoczyna fizykoterapię. Zespół ten zwany jest także zespołem rowka kanału łokciowego.
Choroba de Quervaina
Kości, więzadła i stawy dłoni są narażone na wiele urazów. Większość objawia się jako ból nadgarstka, palców lub całej dłoni. Żeby móc w pełni sprawnie funkcjonować, trzeba poznać przyczyny, i leczenie bólu stanie się łatwiejsze. Jedną z takich bolesnych chorób, która dotyczy wielu ludzi, jest choroba de Quervaina. Objawia się ona przede wszystkim bólem kciuka, szczególnie podczas poruszania.
Ból promieniuje w górę, a chwyt jest wyraźnie słabszy niż wcześniej. Choroba de Quervaina dotyczy głównie ludzi młodych. Szczególnie często cierpią na nią gracze, graficy komputerowi oraz muzycy. Młodzi rodzice, którzy nadwyrężają kciuk częstym wkładaniem niemowlęcia do łóżeczka, także mogą cierpieć na tę przypadłość. Pojawia się ona przy częstym powtarzaniu czynności dłonią i kciukiem, doprowadzającym do ich przeciążenia. Chorobę de Quervaina leczy się przez usztywnienie dłoni, podanie leków sterydowych oraz na rehabilitacji. W krytycznych przypadkach, gdy zwyrodnienie jest już zaawansowane, konieczny może być zabieg chirurgiczny. Polega on na fizycznym usunięciu pozapalnych zrostów.
Ból nadgarstka w stawach lub więzadłach może być oznaką choroby i urazu. Dlatego nie wolno ignorować żadnych objawów. Spora część bolesnych schorzeń może być łatwo wyleczona za pomocą rehabilitacji lub fizykoterapii. Istotne jest, żeby chorobę wykryć odpowiednio wcześnie. Daje to największe szanse na powrót do pełnej sprawności. Różne choroby i urazy nadgarstków mogą znacząco utrudnić życie, dlatego należy pamiętać o profilaktyce. Drobne ćwiczenia i ergonomia pracy mogą zdziałać cuda i uchronić nas przed nieprzyjemnymi konsekwencjami schorzeń nadgarstków.