Kurkuma (szafran indyjski, ostryż długi) nie bez powodu nazywana jest złotem Indii, prawdziwym darem natury. To znana od około 2500 lat powszechnie występująca przyprawa w krajach dalekowschodnich. Charakteryzuje się intensywnym zapachem oraz korzennym, mocnym smakiem zbliżonym do imbiru. Kurkuma pochodzi z Indii. Jest tam dziko uprawiana, ale występuje również w wielu innych krajach o klimacie tropikalnym. Kurkuma jest powszechnie stosowana jako przyprawa, głównie w kuchni azjatyckiej, nadając charakterystyczny ostro-korzenny smak. To właśnie ona odpowiada za żółto-pomarańczowy kolor potraw curry. Kurkuma właściwości lecznicze ma niesamowite. Dziś nieco o nich powiemy.
Kurkuma — czym właściwie jest?
Kurkuma (ostryż długi) to egzotyczna roślina, należąca do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Osiąga zwykle około 100 cm wysokości. Liście są wydłużone, ostro zakończone i dość szerokie (nawet do 15 cm). Kwiaty wyrastają na długich pędach kwiatostanowych, a kwiatostanem jest zielonkawy kłos. Kwiaty mają rurkowaty kielich i żółtawą lub różową barwę. Najważniejszym organem jest kłącze o grubym, gruszkowatym kształcie. Znana przez nas kurkuma, w formie proszku pozyskiwana jest z kłącza ostryżu długiego, o zewnętrznym żółto-brązowym zabarwieniu. W środku widoczna jest charakterystyczna pomarańczowa, intensywna barwa. Zarówno za kolor, typowy smak, jak i właściwości prozdrowotne kurkumy odpowiadają związki nazywane kurkuminoidami, a najbardziej aktywnym z nich jest kurkumina.
Oprócz nich kłącze kurkumy zawiera szereg innych związków aktywnych biologicznie:
- olejki eteryczne (bisabolen, guajan, α-, β-turmeron, zingiberen i arkurkumen),
- polisacharydy (skrobia i arabinogalaktan).
Roślinę kurkumy można spotkać w Indiach, Chinach i krajach Azji Południowo-Wschodniej. Własną kurkumę można również wyhodować w warunkach domowych w naszym klimacie. Wystarczy znaleźć kłącze kurkumy, odpowiedniej jakości, najlepiej BIO i przystąpić do rozsadu.
Kurkuma – właściwości lecznicze
Przeprowadzone liczne badania naukowe udowodniły wiele właściwości zdrowotnych kurkumy. Przypisuje się jej głównie działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Kurkuma wspiera działanie układu nerwowego oraz pokarmowego. Sprzyja również utrzymaniu właściwego poziomu cholesterolu, wpływając pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy.
Kurkuma wspiera prawidłowe funkcjonowanie stawów, układu odpornościowego, a nawet ma zastosowanie w problemach stomatologicznych.
Kurkuma właściwości lecznicze — dla kogo ?
Kurkuma znajdzie zastosowanie praktycznie dla każdej grupy wiekowej. Wspomoże osoby w podeszłym wieku, borykające się ze spadkiem odporności oraz przewlekłymi chorobami, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów. Związki kurkumy w stosowane wraz z tradycyjną terapią farmakologiczną znacznie zwiększały efektywność leczenia, eliminowały ból stawów, oraz zwiększały zakres ruchu.
W krajach azjatyckich uważa się, że długotrwałe stosowanie kurkumy znacznie obniża ryzyko zachorowania na nowotwory, zwłaszcza układu pokarmowego. Przeprowadzano badania, w których udowodniono, że kurkumina ograniczała powstawanie komórek nowotworowych oraz zapobiegała przerzutom.
Kurkuma właściwości lecznicze
Kurkuma wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, a także:
- Działa spazmolitycznie (rozkurczająco) na mięśnie gładkie w drogach żółciowych, dzięki czemu zapobiega powstawaniu kamieni żółciowych,
- przyczynia się do spadku LDL ( tak zwanego złego cholesterolu),
- poprzez swoje działanie antyoksydacyjne niweluje reaktywne formy tlenu, które uszkadzają komórki w naszym organizmie
- działa przeciwmiażdżycowo, obniża ciśnienie krwi,
- obniża poziom glukozy we krwi,
- polecana jest dla osób z niewydolnością wątroby,
- wykazuje działanie przeciwgorączkowe, sprawdzi się w łagodzeniu objawów przeziębienia,
- stosowana miejscowo zmniejsza stany zapalne występujące w jamie ustnej, pomaga zwalczyć ból zębów i zmniejsza produkcję płytki nazębnej,
- udowodniono już, że kurkuma wykazuje pozytywne działanie w zapobieganiu chorobie Alzheimera oraz wspomaga leczenie depresji i zaburzeń osobowości.
Kurkuma na depresję?
Dziesiątki przeprowadzonych badań udowodniły skuteczność i zasadność stosowania kurkumy we wspomaganiu leczenia depresji. Kurkuma oddziałuje na funkcjonowanie neuroprzekaźników w mózgu, stymulując powstawanie komórek mózgowych (neurogenezę). Dzięki właściwościom przeciwutleniającym chroni komórki mózgu przed stresem oksydacyjnym. Kurkuma wykazuje potencjał przeciwdepresyjny i przeciwlękowy, wywierając wpływ na produkcję serotoniny, czyli hormonu szczęścia.
Kurkuma dla urody
W tym miejscu trzeba również wspomnieć o możliwościach zewnętrznego stosowania kurkumy. Poprzez właściwości przeciwzapalne kurkuma znajduje zastosowanie jako okłady na rany i oparzenia. Znalazła zastosowanie w kosmetyce, wspomaga walkę z trądzikiem oraz zmniejsza zaczerwienienia skóry. Działa kojąco na egzemę i łuszczycę. Stosowana na skórę wyrównuje jej koloryt oraz działa przeciwzmarszczkowo i wygładzająco. Olejki pozyskiwane z kurkumy często są składnikiem perfum. Domowym sposobem można w prosty sposób wykonać maseczkę z kurkumy, która poprawi wygląd cery tłustej oraz trądzikowej, a także rozjaśni przebarwienia. Wystarczy szczyptę proszku z kurkumy, najlepiej BIO wymieszać z ulubionym kremem, lub łyżką miodu i nałożyć na skórę twarzy na kilka minut, po czym zmyć całość letnią wodą.
Jak dawkować kurkumę?
Główny składnik kurkumy, czyli kurkumina słabo rozpuszcza się w wodzie, do tego w małym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Za bezpieczną uznaje się więc dawkę 8 g kurkuminy na dobę. Wchłanianie kurkuminy można poprawić stosując jej połączenie z czarnym pieprzem, a konkretnie z jego bioaktywnym składnikiem – piperyną. Połączenie tych dwóch składników to idealne rozwiązanie, zarówno dla smaku potrawy, jak i właściwości zdrowotnych. W celach leczniczych przyjmuje się dawki w ilościach 400-600 mg preparatu standaryzowanego na kurkuminę, do 3 razy na dobę. Dawkowanie należy sprawdzić na ulotce danego preparatu lub skonsultować z lekarzem bądź farmaceutą.
Kurkuma — właściwości lecznicze
Wyciągi alkoholowe i wodne z kłącza kurkumy stosuje się najczęściej u osób z niedostatecznym wytwarzaniem żółci oraz niewydolnością wątroby. Poleca się ją w schorzeniach takich jak:
- stany zapalne pęcherzyka żółciowego,
- stany zapalne wątroby,
- żółtaczka,
- upośledzone wydzielanie soków trawiennych,
- nieżyt żołądka.
Kurkuma w ostatnim czasie polecana jest również osobom stosujących diety wykluczające. Zwłaszcza dietę ketogeniczną, gdzie wspomaga metabolizm związków tłuszczowych. Udowodniono, że kurkuma stosowana przez kobiety może łagodzić dolegliwości menstruacyjne.
Kurkuma na odchudzanie
Kurkuma zalecana jest w diecie osób, które chcą stracić na wadze. Kurkuma stymuluje metabolizm, poprzez pobudzenie układu pokarmowego, wspomaganie wydzielania żółci i soków trawiennych. Przypominami, soki trawienne są niezbędne do procesu spalania białek i tłuszczów. Oprócz tego jest bogatym źródłem błonnika, dzięki czemu dodatkowo wspomaga przemiany metaboliczne oraz funkcjonowanie układu trawiennego.
Poprzez swoje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne oraz mechanizmy regulujące i wspomagające trawienie, kurkuma zapobiega powstawaniu wzdęć i zaparć. Wspomaga wątrobę i trawienie. Co więcej przyspiesza metabolizm. Są to czynniki, które ograniczają odkładanie się tłuszczu i wspierają odchudzanie oraz zachowanie poprawnej sylwetki. Przeprowadzono badania, w których udowodniono, że spożywanie kurkuminy sprzyja zmniejszeniu masy ciała, obniżeniu współczynnika BMI oraz zmniejszenia obwodu talii.
Odchudzający napój z kurkumą i pieprzem cayenne
Picie wody z kurkumą oraz dodatkiem pieprzu cayenne na pusty żołądek to świetny sposób na pobudzenie układu pokarmowego, przyspieszenie metabolizmu oraz przy okazji wspieranie odporności. Obecna w pieprzu piperyna sama wykazuje właściwości przyspieszające metabolizm, a do tego zwiększa wchłanialność kurkumy. Do przygotowania takiego napoju wystarczy szklanka ciepłej wody, szczypta kurkumy, zwykłej mielonej przyprawy, bądź ekstraktu bio, oraz szczypta pieprzu cayenne. Napój można wzbogacić odrobiną miodu, dodatkiem imbiru lub sokiem z cytryny.
Dość popularnym napojem, łatwym do przygotowania w domu jest tak zwane złote mleko. To odżywczy, rozgrzewający napój, który zdobył popularność kilka lat temu. Złote mleko posiada wiele właściwości prozdrowotnych, zawdzięczając je głównie kurkuminie. Bazą do wykoniania złotego mleka jest oczywiście napój mleczny. Może to być mleko krowie, ale do przygotowania sprawdzą się również napoje roślinne jak mleko owsiane, sojowe czy migdałowe. Najważniejszym dodatkiem jest kurkuma – to ona jest źródłem kurkuminy, która nadaje napojowi lecznicze właściwości i złoty kolor. Jako, że kurkumina rozpuszcza się w tłuszczach dobrze jest zadbać o ten dodatek, np w postaci odrobiny oleju kokosowego. Warto, aby w złotym mleku pojawił się również dodatek miodu i czegość rozgrzewającego, jak np. pieprz.
Kurkuma w diecie ketogenicznej
Zasady prawidłowego odżywiania zakładają, że podstawą piramidy żywnościowej są węglowodany, które powinny stanowić od 40 do 60% dostarczanej energii. Dieta ketogeniczna natomiast zakłada całkowite wyeliminowanie węglowodanów i zastąpienie ich tłuszczami. Teoretycznie tłuszcze powinny być spożywane w najmniejszej ilości, jednak w przypadku diety ketogenicznej udowodniono, że nadmiar tłuszczu w diecie wcale nie powoduje przyrostu tkanki tłuszczowej, tylko wręcz przyczynia się do jej redukcji. Nazwane to zostało stanem ketozy, w którym organizm ludzki pozyskuje energię z własnej tkanki tłuszczowej, dzięki czemu z czasem ulega ona zmniejszeniu.
Jako że dieta ketogeniczna może obciążać pracę układu trawiennego i wątroby zaleca się włączenie do diety kurkumy. Dzięki swoim właściwościom leczniczym będzie wspomagać układ trawienny w wydzielaniu żółci, która bierze udział w metabolizmie tłuszczy. Do tego wysoka zawartość błonnika oraz działanie przeciwzapalne dodatkowo będą wspierać organizm w procesie utraty wagi.
Kurkuma — suplementacja
Oprócz standardowego zastosowania kurkumy, jako przyprawy w kuchni, można nabyć ją również w postaci suplementów diety. Na rynku znajdziemy wiele preparatów z kurkumą np. wspomagające prawidłową pracę mózgu i układu nerwowego. Dostępne są też te chroniące organizm przed wpływem wolnych rodników, wspomagające procesy trawienne oraz preparaty na odchudzanie.
W aptekach najczęściej znajdziemy preparaty zawierające w składzie ekstrakt z kurkumy, standaryzowany na określoną zawartość kurkuminy, w formie kapsułek lub tabletek do połykania. Suplementy najczęściej możemy nabyć w formie wieloskładnikowych preparatów, które w swoim składzie zawierają również składniki zwiększające jej wchłanialność. Mogą to być związki cynku, magnezu, miedzi i selenu oraz piperyna bądź dodatkowo ekstrakt z imbiru. Kurkuma obecna w tabletkach lub kapsułkach jest znacznie lepiej przyswajalna niż taka stosowana w kuchni, właśnie ze względu na obecność zwiększających jej wchłanianie dodatkowych związków oraz większą koncentrację w preparacie.
Kurkuma właściwości lecznicze w herbatkach i kroplach
Dla osób, które wolą tradycyjne metody wspomagania organizmu, dobrym rozwiązaniem będą ziołowe herbatki z dodatkiem kurkumy, kurkumy połączonej z piperyną lub z wyciągiem z imbiru. Obecnie w sprzedaży dostępnych jest wiele form takich preparatów, w tym takie z certyfikatem BIO. W sezonie jesienno-zimowym można nabyć również krople z kurkumą wspomagające odporność.
Kurkuma właściwości lecznicze a możliwe przeciwwskazania
Ze stosowaniem kurkumy nie odnotowano do tej pory poważnych działań niepożądanych. Należy jednak mieć na uwadze, że zbyt wysokie dawki kurkuminy mogą powodować nudności i biegunki, lub inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Przy stosowaniu kurkuminy ostrożni powinni być pacjenci, którzy miewają problemy z trawieniem.
Przeciwwskazaniami do stosowania kurkumy są:
- Niedrożność dróg żółciowych,
- kamica żółciowa.
Ze względu na właściwości spazmolityczne uważność powinny również zachować kobiety w ciąży. Najlepiej stosowanie preparatów z kurkumą skonsultować ze swoim lekarzem.