Liszajec zakaźny (z łac. impetigo contagiosa) jest to choroba bakteryjna wywoływana przez bakterie paciorkowca lub gronkowca. Co ciekawe, bakterie te mogą występować wspólnie. Choroba infekuje zewnętrzną stronę skóry – naskórek. W szczególności ten uszkodzony (np. ukąszony przez owada lub rozcięty). Cechuje się niezwykle dużą zaraźliwością. Jest jednym z najczęściej występujących schorzeń ropnych u dzieci. Leczona choroba ma łagodny przebieg i trwa zaledwie kilkanaście dni. W przypadku zaniedbania może trwać nawet kilkanaście tygodni i być utrudnieniem w codziennym życiu.
Czym jest liszajec zakaźny?
Bakterie choroby rozwijają się w warunkach gorących i wilgotnych, dlatego najwięcej zakażeń występuje latem. Zakażenie występuje w każdej grupie wiekowej, jednak najczęściej jest spotykane u dzieci oraz noworodków. Dzieje się tak ze względu na mniejszą odporność oraz ograniczoną higienę osobistą. Wpływ ma także przebywanie w miejscach pełnych zarazków, takich jak przedszkola czy też żłobki.
Dorośli również są narażeni na chorobę. Szczególnie podczas sportów kontaktowych oraz korzystania z publicznych łaźni i basenów. Choroba charakteryzuje się dosyć łagodnym przebiegiem. Rzadko pozostawia po sobie powikłania. Groźna może być dla kobiet w czasie ciąży, w szczególności tej zaawansowanej. Wyjątkowo należy się także obchodzić, gdy zarażone zostaną małe dzieci i noworodki z osłabionym układem immunologicznym.
Czym jest liszajec płaski?
Na skórze może wystąpić również liszajec płaski, który pojawia się w formie wykwitów grudkowych na skórze. Często spotykany w okolicach nadgarstków. Jest to infekcja o wiele łagodniejsza od liszajca zakaźnego i mniej zaraźliwa. Odpowiadają za niego bakterie gronkowca złocistego. Liszajca płaskiego można zdecydowanie szybciej i łatwiej wyleczyć. Należy jedynie uważać na higienę skóry oraz niepożyczanie rzeczy osobistych.
Liszajec zakaźny występuje najczęściej w postaci wykwitów na skórze:
- w okolicach ust;
- na nosie;
- na zgięciach stawów (najczęściej łokciowych i kolanowych);
- przy paznokciach.
W rzadszych przypadkach:
- w błonie śluzowej jamy ustnej;
- w przełyku.
W przypadku kobiet w czasie ciąży mogą być to również inne miejsca, np.:
- pachwiny;
- krocze.
Z jakimi chorobami na pierwszy rzut oka można pomylić liszajec?
Mimo tego, że liszajec jest chorobą dosyć prostą do rozpoznania, bywa mylony z innymi problemami. Często z infekcjami skóry lub zmianami skórnymi w ciąży. Należą do nich m.in.:
- opryszczka;
- ospa wietrzna (szczególnie w przypadku dzieci);
- grzybica skóry gładkiej;
- świerzb;
- atopowe zapalenie skóry i inne choroby alergiczne;
- toczeń rumieniowaty ogniskowy;
- kontaktowe zapalenie skóry.
W jaki sposób można się zarazić?
Chorobą można zarazić się bardzo łatwo. Wystarczy niewielki kontakt fizyczny z osobą zakażoną, a nawet z jej rzeczami. Narazić możemy się także, przebywając w miejscach publicznych, gdzie bakterie mają możliwość rozwoju oraz przekazywania choroby.
Na liszajca zakaźnego można zachorować podczas:
- kąpieli w basenie lub innym publicznym kąpielisku;
- uprawiania kontaktowej aktywności fizycznej (np. sztuki walki);
- przebywania w szkole, przedszkolu lub w żłobku;
- ćwiczeń na siłowni;
- kontaktu z przedmiotami osobistymi należącymi do osoby zakażonej.
Centrum zakażeń to najczęściej miejsca publiczne podatne na kontakt ze skórą. Ponadto wpływ na zakażenie mogą mieć niedobory witamin. Szczególną rolę odgrywają także problemy z prawidłowym odżywianiem i zaburzeniami ze strony układu pokarmowego.
Jakie są objawy liszajca zakaźnego?
Podstawowymi objawami liszajca są drobne i skupione na powierzchni skóry bardzo szybko pękające pęcherzyki. Wypełnione są one ropą na rumieniowym podłożu. W następnych etapach choroby pojawiają się żółto-miodowe strupy. Często występuje również powiększenie węzłów chłonnych. Liszajec zakaźny nie występuje tylko w jednej formie. Wyróżnia się trzy główne rodzaje choroby:
- Liszajec pęcherzykowy. Jest to infekcja skóry, podczas której na ciele zakażonego występują liczne pęcherze wypełnione ropą. Najbardziej popularna odmiana choroby.
- Liszajec opryszczkowy. Najczęściej spotykany u kobiet ciężarnych. Charakteryzuje się krostkami w zgięciach skórnych.
- Zapalenie mieszków włosowych. Wywoływane jest przez bakterie gronkowca. Obejmuje dużo większy obszar skóry niż inne typy liszajca.
- Niesztowica. Charakterystyczne dla tego zakażenia są powiększone węzły chłonne.
Gdzie zgłosić się z objawami liszajca zakaźnego?
W przypadku zaobserwowania pierwszych objawów zakażenia liszajcem należy niezwłocznie udać się do dermatologa. Kiedy nie ma takiej możliwości – do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, a w przypadku dzieci do pediatry. Zmiany skórne w okresie ciąży nie powinny być zaniedbywane. Podobnie w przypadku noworodków oraz młodych pacjentów. Pediatra, jako pierwszy kontakt, powinien zbadać każdą bakteryjną infekcję skóry i zadziałać jak najszybciej. Nieleczone choroby skórne w ciąży oraz w pierwszych etapach życia mogą być poważnym zagrożeniem.
Jakie osoby są najbardziej narażone na zakażenie?
Tak jak w przypadku wielu innych chorób zakaźnych pewne grupy osób są szczególnie narażone na zachorowanie. Są to:
- osoby chorujące na cukrzycę;
- kobiety w okresie ciąży;
- osoby cierpiące na choroby nerek lub tarczycy;
- sportowcy uprawiający sporty kontaktowe;
- osoby niedbające o higienę osobistą;
- małe dzieci oraz noworodki;
- osoby z zaburzeniami związanymi z układem immunologicznym.
Jak wygląda diagnostyka i leczenie liszajca zakaźnego?
Najważniejszym elementem w diagnostyce i leczeniu liszajca jest badanie kliniczne. Zabieg przeprowadza dermatolog. Oprócz oceny klinicznej lekarz bada ropę pod kątem bakterii. Zawartość surowicy w pęcherzykach może być wykorzystana do określenia odpowiedniej techniki leczenia. Lekarz może użyć tego rodzaju testu do oceny lekooporności bakterii, która zaatakowała organizm pacjenta. Wyniki badań pozwalają również wybrać najlepszy antybiotyk do walki z bakteriami.
Dokładna ocena bakteryjnej choroby skóry jest niezbędna dla skutecznej terapii. Lekarz może dobrać odpowiednią maść lub antybiotyk na podstawie wyników badań. Terapia liszajcem prowadzona jest przez dermatologa. Po badaniu powinien przepisać on maści lub aerozole zawierające antybiotyki. W rzadkich przypadkach, np. gdy stan chorobowy obejmuje znaczną część skóry, podaje się antybiotyk doustny. Dostępne są maści i spraye antybakteryjne.
Dermatolodzy proponują również miejscowe środki dezynfekujące. Choroba jest zwykle leczona w ciągu kilku dni. Zdarza się jednak, że w przypadku cięższego liszajca może to potrwać kilka tygodni. Diagnostyka i leczenie choroby mają kluczowe znaczenie. Może trwać tygodniami, jeśli jest zaniedbana lub źle leczona. Oprócz zakłócania normalnego funkcjonowania może powodować różne powikłania.
Jak zapobiegać zakażeniu liszajcem zakaźnym?
Aby uniknąć zakażenia liszajcem, należy w pierwszej kolejności zadbać o higienę osobistą. Należy również pamiętać, aby zachować ostrożność w miejscach publicznych. Pamiętaj, aby nosić klapki na basenie i nigdy nie pożyczaj nikomu, w tym krewnym, rzeczy osobistych. Ważne jest również, abyś dbał o swoją odporność.
Prowadząc zdrowy tryb życia z pewnością zadbamy o nasze zdrowie. Warto także spożywać pożywną żywność bogatą w witaminy i minerały. Zaleca się także angażowanie w aktywność fizyczną. Wszystkie te aspekty połączone z zachowaniem ostrożności pomogą nam zapobiec przyczynom zakażeniu liszajcem.
Liszajec opryszczkowy u kobiet w ciąży. Zmiany skórne w ciąży
Chociaż liszajec nie jest stanem niebezpiecznym, może zagrażać zdrowiu i życiu kobiet w ciąży. Śmiertelność płodu w macicy jest możliwym powikłaniem. Jest to choroba, która wymaga natychmiastowego leczenia już przy pierwszych objawach. Prawidłowa diagnostyka i leczenie bakteryjnej infekcji skóry na początku objawów jest kluczem do sukcesu.
Oprócz klasycznych objawów charakteryzujących zapalenie skóry u ciężarnych, mogą wystąpić także:
- podwyższone OB;
- obniżony poziom wapnia, który może spowodować napady tężyczki, skurcze mięśni oraz drżenia;
- podwyższenie ilości krwinek białych;
- obniżony poziom albumin;
- wysoka gorączka;
Jak zadbać o skórę w czasie ciąży?
Chcąc zapewnić skórze jak najlepszą opiekę i uniknąć zakażenia chorobami skórnymi należy:
- Zadbać przede wszystkim o profilaktykę, ponieważ lepiej zapobiegać niż leczyć.
- Unikać zagrożeń mogących spowodować uszkodzenia naskórka.
- Dbać o właściwą dietę.
- Wykonywać regularne badania profilaktyczne.
- Unikać miejsc, w których może dojść do zakażenia (np. basenów publicznych).
- Dbać o higienę osobistą, często myć ręce, korzystać tylko z własnych ręczników, maszynek do golenia itp.
Liszajec u dzieci i niemowląt
Najczęściej stan dzieci i niemowląt chorujących na liszajec jest dobry, a sama choroba mija dosyć szybko. Objawy są dokładnie takie same jak w przypadku osób dorosłych. Pojawiające się na skórze pęcherzyki wypełnione ropą lub treścią surowiczą. W dalszych etapach zasychają w miodowe strupy, po leczeniu blizny zazwyczaj zanikają. Jednakże zdarzają się również cięższe przypadki liszajca zakaźnego, w szczególności u małych dzieci i noworodków. Powikłaniami po chorobie może być nawet zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych, czy też zakażenie krwi. W takich przypadkach wymagana jest hospitalizacja.
W przypadku lekkiego przebiegu choroby może trwać ona tylko tydzień i być leczona specjalistyczną maścią. Antybiotykoterapia dołączona zostaje tylko wtedy, gdy choroba nie ustępuje lub pokrywa znaczną część skóry dziecka.
Jeśli chodzi o profilaktykę jest ona dosyć trudna. W szczególności, jeśli dzieci uczęszczają do przedszkola lub żłobka. Należy uczyć je w tematach higieny osobistej. Dbać o to, aby miały czystą pościel, ubrania oraz często myły ręce. Warto również przeprowadzić badania pod kątem nosicielstwa w najbliższej rodzinie.
Jakie mogą być powikłania?
Na szczęście liszajec zakaźny nie zostawia po sobie blizn. Mogą one wystąpić tylko w naprawdę ciężkich przypadkach choroby. Najczęściej wynikają z zaniedbania lub zaniechania leczenia. Jednakże blizny są najmniejszym problemem, który może wystąpić po chorobie. Jeżeli się pojawią warto poprosić dermatologa o przepisanie specjalistycznych maści wspomagających i przyspieszających gojenie się blizn. Powikłania po liszajcu zakaźnym występują bardzo rzadko, jednak nie należy ich pod żadnym pozorem lekceważyć. Wśród powikłań tej choroby można wymienić m.in. bakteryjne zakażenie krwi, choroby nerek oraz szkarlatynę.
Czy istnieją domowe sposoby na liszajca?
Domowe sposoby na choroby zakaźne bywają kontrowersyjne. W połączeniu z odpowiednim, specjalistycznym leczeniem i pod opieką lekarza mogą znacząco skrócić przebieg choroby. W przypadku liszajca zwyczajnego mogą pomóc:
- olejek z drzewa herbacianego połączony z oliwą z oliwek;
- maść cynkowa;
- maść ichtiolowa;
- sok/żel z aloesu.
Wszystkie te techniki należy stosować miejscowo, na chore części skóry. Przed zastosowaniem domowych sposobów na liszajca zakaźnego należy skonsultować się z lekarzem dermatologii.
Jak dbać o skórę po chorobie?
Po przejściu choroby należy oczywiście zadbać o skórę, która może być znacznie osłabiona. Warto zrobić podstawowe badania, które pozwolą zobaczyć jakie ubytki w naszym organizmie spowodowała choroba. Zaleca się zrobienie morfologii, przebadać mocz itp. Należy zadbać o zdrową i zbilansowaną dietę, bogatą w witaminy i minerały. Warto zacząć spożywać produkty zawierające dużą ilość cynku, wapnia i witaminy PP. Zdecydowanie korzystnie wpływają na stan skóry. Podczas wizyty u dermatologa warto zapytać się o maści wspomagające odbudowę naskórka. Kosmetyki od dermatologa pozytywnie wpłyną na odzyskanie jędrności skóry.
Wskazane jest przemywać miejsca, które zaatakowała choroba. Do tego celu najlepiej używać naturalnych i łagodnych produktów. Zaleca się szczególną ostrożność, aby ponownie nie uszkodzić tkanek ani nie wywołać reakcji alergicznej. Zalecane przez lekarzy dermatologii jest również tymczasowe unikanie nadmiernej wilgoci. Należy ograniczyć sport powodujący duże pocenie się, częste kąpiele czy relaks w saunie. Po przebyciu choroby należy również wstrzymać się od wizyt miejsc, w których możemy się narazić. Warto odłożyć relaks na basenie publicznym czy siłowni. Świeżo wyleczona skóra może być bardziej podatna na zakażenie.