Uczucie ciężkości, a dokładniej mówiąc, wrażenie niemożliwości ruszenia nogą lub całkowita utrata czucia w niej, tak jakby nagle zniknęła, to objawy towarzyszące często mrowieniu i drętwieniu kończyn dolnych. Mrowienie i drętwienie nóg zdarza się każdemu, często w zupełnie nieoczekiwanej sytuacji i miejscu. Zazwyczaj uczucie to samo, aż nie przytrafi się kolejny raz i jeszcze jeden. Pojawiające się spontanicznie i rzadkie mrowienie nóg, to z reguły żaden powód do zmartwień, problem może okazać się poważniejszy, gdy objawy tego typu nawracają, a dodatkowo także narastają. Co może oznaczać drętwienie nóg? Czy mrowienie w nogach jest niebezpieczne? Sprawdźmy to!
Mrowienie i drętwienie nóg
Zaburzenia czucia, jakimi są drętwienie i mrowienie w nogach, określa się mianem parestezji. Do charakterystycznych objawów parestezji należą, oprócz najczęściej wymienianego uczucia zdrętwienia i cierpnięcia (mrowienia) kończyn dolnych, także ból, dreszcze, wibracje, ale i wrażenie przebiegnięcia przez ciało, bądź tylko fragment ciała prądu.
Mrowienie nóg od kolan w dół a układ nerwowy
Problem czucia ma swoje podłoże w układzie nerwowym. Zaburzone przewodnictwo impulsów nerwowych, przesyłanych między synapsami komórek nerwowych, to często główny powód, dla którego odczuwamy zbyt mocno lub zbyt słabo pewne bodźce w obrębie nóg. Niejednokrotnie dochodzi jedynie do niewielkiego zaburzenia przewodzenia wzdłuż układu nerwowego, które zazwyczaj występuje na skutek nacisku na delikatne struktury nerwów. Bywa jednak i tak, że nerwy zostają zniszczone, częściowo lub całkowicie. Staje się to poważnym problemem, ponieważ komórki nerwowe nie mają możliwości odbudowy. Parestezje, występujące na skutek trwałych uszkodzeń, mają więc także charakter trwały.
Najczęstsze objawy parestezji kończyn dolnych
Do najczęściej spotykanych objawów, charakterystycznych dla parestezji, czyli zaburzeń w odczuwaniu, w obrębie nóg należą:
- Mrowienie w nogach;
- Drętwienie nóg;
- ból;
- dreszcze;
- wibracje;
- uczucie porażenia prądem.
Dodatkowo spotyka się także:
- obrzęki;
- skurcze;
- zmiany skórne;
- powiększone żyły
- zaczerwienienie;
- osłabienia, a nawet zanik mięśni.
Mrowienie w nogach – mniej groźne przyczyny
Tak jak zostało wspomniane, do mrowienia lub drętwienia nóg przyczyniają się zaburzenia w pracy układu nerwowego. Najczęściej przyczyny jego zaburzonej pracy leżą w urazach mechanicznych, tj. nacisku na nerw lub tkankę otaczającą układ nerwowy, fragmentem złamanej lub przesuniętej kości, ale także oddziaływaniem na nerw podwyższoną lub ekstremalnie niską temperaturą.
Wszelkie urazy, w szczególności kręgosłupa, niezależnie którego jego odcinka, są częstym i powszechnym powodem występowania nacisku na rdzeń kręgowy oraz korzonki nerwowe. Jeżeli chodzi o zaburzone czucie w dolnych partiach ciała, to z reguły dochodzi do nich w wyniku wszelkich skrzywień kręgosłupa i jego urazów w dolnej części, czyli na odcinku lędźwiowym i krzyżowym.
Pracownikami, szczególnie narażonymi na problemy z kręgosłupem są ci, którzy wykonują czynności wymagające długiego przebywania w jednej pozycji, zazwyczaj siedzącej. Przykładem mogą być wszelkie prace biurowe, ale także zawód informatyka czy analityka. Osoby na tych stanowiskach większość dnia spędzają siedząc przed monitorem komputera. Długie siedzenie na krześle, często z założoną nogą na nogę, utrudnia nie tylko przepływ krwi, ale powoduje stały nacisk kręgów na nerwy obwodowe, co z kolei powoduje drętwienie kończyn i mrowienie w stopach.
Mrowienie w nogach spowodowane brakiem witamin
Wszelkie niedobory, głównie witamin z grupy B, ale także magnezu, sodu i potasu, czyli składników odpowiedzialnych za pracę mięśni i przewodnictwo nerwowe, mogą prowadzić do zaburzeń czucia w nogach. Niedobór każdego z tych składników wiąże się z nieco innymi objawami, niemniej jednak, wszystkie te objawy łączą parestezje, skurcze mięśni, a niekiedy nawet ból.
Pewne leki i substancje mogą zwiększać predyspozycje do drętwienia i mrowienia w obrębie stóp. Alkohol i nikotyna to najczęściej wymieniane substancje, powodujące zatrucie, objawiające się właśnie utratą czucia w nogach i drętwieniem stóp.
Mrowienie w nodze a układ krwionośny
Kolejną z przyczyn drętwienia nóg może być także problem z pracą układu krwionośnego. O ile nie zawsze związane jest to z pracą samego serca, czy naczyń krwionośnych, głównym czynnikiem, winnym zaburzonego czucia jest stan niedokrwienia nerwów.
Stan ten wiąże się z uciskiem na naczynie krwionośne, przez co krążenie krwi jest zahamowane. Krew nie krąży prawidłowo, tym samym nie dotleniając tkanki kończyn dolnych. Powoduje to zasinienie nogi, a także uczucie mrowienia w nogach i drętwienia stóp.
Poza zablokowanym przez ucisk, przepływem krwi, problem niedotlenienia może wiązać się także z obecnością powiększonych naczyń krwionośnych oraz występowaniem miażdżycy lub choroby Buergera.
Poważne podłoże zaburzeń czucia i mrowienia w nogach
Miażdżyca to swojego rodzaju blokada, która podobnie jak ucisk działa na naczynie krwionośne. Na skutek postępującej choroby naczynie zostaje przyblokowane, niekiedy całkowicie, blaszkami miażdżycowymi, co w znaczący sposób utrudnia prawidłowy przepływ przez nie krwi.
Jedną z przyczyn drętwienia i bólu nóg, może być zwykła infekcja, która podlega leczeniu antybiotykowemu, w przypadku infekcji bakteryjnej. Inną, za to niestety, dużo poważniejszą i groźniejszą przyczyną bywają zmiany nowotworowe, które zaburzają pracę wielu narządów, w tym także powodują zaburzenia czucia w kończynach, drętwienie nóg i mrowienie w stopach.
Groźnymi przyczynami drętwienia nóg są także:
- przewlekła i ostra niewydolność żylna;
- neuropatia, w tym cukrzycowa, polekowa i poalkoholowa;
- zespół Guilliaina Barrego;
- stwardnienie rozsiane.
Niewydolność żylna, oprócz obrzęków i skurczy łydek, niekiedy bardzo silnych, prowadzi także do drętwienia nóg i ograniczenia sprawności ruchowej w obrębie kończyn dolnych. W tym przypadku jedyną opcja pomocy bywa zabieg chirurgiczny.
Neuropatie, w tym najpowszechniejsza, cukrzycowa, charakteryzują się uszkodzeniem otoczek mielinowych na zakończeniach nerwów, co prowadzi do bólu, ale jednocześnie drętwienia i utarty, niekiedy, całkowitego czucia w stopach. Przyczyna często leży właśnie w chorobach autoimmunologicznych, w których może dochodzić do ostrego, ale także przewlekłego zapalenia nerwów, głównie obwodowych.
Jak leczyć i przeciwdziałać drętwieniu nóg? Jak zwalczyć mrowienie nóg od kolan w dół?
Każde zaburzenie pracy naszego organizmu ma swoje konkretne przyczyny. Te powodujące nieprawidłowe wrażenia czuciowe, a więc mrowienie w stopach, drętwienie nóg, ból, pieczenie itp., określane mianem parestezji kończyn dolnych, zostały jasno wymienione i pokrótce opisane. Znając przyczynę można działać i próbować z nią walczyć, a najlepiej jej zapobiegać, jak mówi znane przysłowie.
Często jednak, zanim poznamy dokładną diagnozę, mija trochę czasu, a problem narasta. Dlatego pierwszym co należy wykonać w momencie, gdy zaburzenia czucia zaczynają się powtarzać i przeszkadzać nam w normalnym życiu, jest zwrócenie się o pomoc do lekarza. W pierwszej kolejności może to być lekarz rodzinny, pierwszego kontaktu, który będzie miał możliwość skierować nas na podstawowe badania, a w razie wątpliwości pokierować nas do innego specjalisty.
W przypadku, gdy powodem drętwienia nóg czy mrowienia w stopach jest niedobór składników odżywczych, wystarczy odpowiednio uzupełnić poziom brakujących witamin. Do wyboru mamy oczywiście suplementy w postaci tabletek, czy innych środków farmakologicznych, mając na celu wyrównanie zbyt niskiego poziomu witamin lub mikro- i makroelementów. W szerszej perspektywie czasowej warto jednak postawić na zbilansowaną dietę tak, aby problem ten nigdy więcej nas nie dotyczył.
Zdarza się, że drętwienie nóg, czy inne objawy zaburzeń czucia, zaobserwujemy u siebie po chorobie, nawet najzwyklejszej, ogólnoustrojowej. Wtedy warto porozmawiać z naszym lekarzem rodzinnym, który uspokoi nas, bądź wskaże drogę dalszej diagnostyki, kierując na dalsze konsultacje, np. do neurologa lub neurochirurga.
Drętwienie kończyn dolnych, będące skutkiem wad postawy bądź urazu kręgosłupa to zadanie nie tylko dla lekarza, ale również fizjoterapeuty. Oczywiście pierwsze kroki powinniśmy skierować do lekarza specjalisty, który zleci nam badania, takie jak rezonans magnetyczny, badanie RTG, ultrasonograficzne, oraz tomografię komputerową. Wykonanie wszystkich zleconych przez niego badań pozwoli na prawidłową diagnozę choroby, natomiast fizjoterapeucie, na bezpieczną pracę nad kręgosłupem i naszymi kończynami dolnymi.
Prawidłowa diagnostyka zaburzeń czucia i mrowienia w stopach, w odniesieniu do chorób kręgosłupa jest niezwykle istotna, gdyż każdy najmniejszy błąd i niedopatrzenie może zakończyć się dla nas wizytą na sali operacyjnej, a nawet kalectwem.
W momencie, gdy nasze dolegliwości, związane z mrowieniem nóg nie są poważne, a wynikają z pewnych zaniedbań, warto zmienić wszystkie niekorzystne nawyki z dnia codziennego. Wystarczy przeznaczyć 20 minut dziennie na gimnastykę i rozciąganie, co odciąży nasz zmęczony kręgosłup. Podobne działanie będzie miało zrobienie sobie przerwy od pracy przy biurku, przynajmniej raz na godzinę. Dobrze dopasowane krzesło i nietrzymanie nogi założonej na nogę to niby błahe sprawy, ale o znaczącym działaniu na nasz układ nerwowy i krwionośny, poprzez odblokowanie swobodnego przepływu krwi i nie przeciążaniu kręgosłupa naciskającego na nerwy.
Podobnie sytuacja ma się z dietą i masą ciała. Nadmiar kilogramów działa niekorzystnie na nasze kończyny dolne, które są obciążone nosząc dodatkowy ciężar. Przeciążone są także żyły, a to sprzyja powstawaniu żylaków, a więc zaburza przepływ krwi, co w efekcie daje nieprzyjemne efekty, między innymi pod postacią bólu, drętwienia, skurczy i mrowienia nóg poniżej kolan.
Każdy niepokojący nas przypadek należy skonsultować z lekarzem i jak najszybciej rozpocząć odpowiednie leczenie. Obecna medycyna idzie na przód i na większość, nawet bardziej poważnych schorzeń można znaleźć rozwiązanie. Niemniej jednak, tam gdzie to możliwe, lepiej zapobiegać niż leczyć.
Źródła:
- Neurologia i neurochirurgia, Kenneth W. Lindsay, Ian Bone Ian Bone, Geraint Fuller Geraint Fuller, Edra Urban & Partner, 2013.
- Biochemia Harpera, Victor W. Rodwell, David A. Bender, Kathleen M. Botham, Peter J. Kennelly, Anthony P. Weil, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.