W sytuacji nagłych stanów zagrożenia zdrowia lub życia, podczas nieszczęśliwych wypadków, udzielana jest pomoc przez służby ratownictwa medycznego. Zdarza się jednak często, że karetka pogotowia nie jest w stanie dojechać w krótkim czasie na miejsce zdarzenia. Jednak w momencie, gdy natychmiast nie zostaną podjęte odpowiednie czynności, osobie poszkodowanej zagraża utrata życia lub poważny uszczerbek na zdrowiu. Niezbędne jest więc szybkie udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej. Na czym ów pomoc polega i kto może podjąć się tego zadania? Sprawdź!
Wypadek może zdarzyć się wszędzie! Ważna pierwsza pomoc przedmedyczna!
Do nieszczęśliwego wypadku może dojść w wielu codziennych sytuacjach. Takie zdarzenia najczęściej występują:
- Podczas kolizji drogowych,
- w czasie pracy na wysokościach,
- w wyniku pożarów,
- podczas zawodów lub treningów sportowych,
- na lekcjach WF w szkole,
- w przestrzeni miejskiej na oblodzonej nawierzchni ulic,
- w domu na skutek awarii instalacji elektrycznej lub gazowej,
- na placu zabaw dla dzieci.
Oprócz wypadków mają też miejsce nagłe zachorowania takie jak zasłabnięcie, utrata przytomności, czy atak serca. W każdej z powyższych sytuacji potrzebna jest szybka pomoc przedmedyczna.
Kto może udzielać pierwszej pomocy? Jak wygląda algorytmy pierwszej pomocy?
Pierwszą czynnością, jaką trzeba wykonać, jest ocena sytuacji. Chodzi tu o to, co się zdarzyło i w jakim stanie jest osoba poszkodowana. Na tej podstawie należy jak najprędzej wezwać specjalistyczną pomoc. Najlepiej poprzez kontakt telefoniczny z jednolitym europejskim numerem ratunkowym 112. Przy wypadku komunikacyjnym konieczne jest zabezpieczenie miejsca zdarzenia trójkątem ostrzegawczym i zorganizowanie usunięcia przeszkód dla dojazdu karetki. To może zrobić każdy, kto znajduje się na miejscu zdarzenia. Dalsze kroki wymagają odpowiedniej wiedzy i umiejętności.
Uprawniony do udzielania pierwszej pomocy jest lekarz, jeśli znajduje się w pobliżu miejsca zdarzenia. Jest to nawet jego obowiązkiem usankcjonowanym prawnie. Z moralnego punktu widzenia jest to również powinnością osób nieposiadających kwalifikacji medycznych, które mają możliwość wykorzystania w tym celu swojej wiedzy w tym zakresie. Jeśli ktoś nie ma żadnego doświadczenia, nie powinien podejmować się takiego zadania. Pomoc udzielona niefachowo może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Przede wszystkim interweniować w nagłych wypadkach mogą osoby, które ukończyły kurs pierwszej pomocy lub szkolenie z pierwszej pomocy, organizowane przez zakład pracy. Takie szkolenia organizowane są przez placówki oświatowe dla nauczycieli, zakłady produkcyjne i inne firmy. Szkolenie z pierwszej pomocy jest jednym z elementów obowiązkowej edukacji pracowników w zakresie BHP. Do udzielania pierwszej pomocy szkolenie jest niezbędne, by wszystkie czynności przebiegały prawidłowo.
Kursy specjalistyczne, które pozwolą poznać algorytmy pierwszej pomocy
Różne podmioty związane z ratownictwem medycznym organizują kursy kwalifikowanej pierwszej pomocy. Sposób ich prowadzenia określa Ministerstwo Zdrowia stosownym rozporządzeniem, które zawiera:
- ramowy program kursu,
- kwalifikacje kadry prowadzącej szkolenie,
- tryb przeprowadzania egzaminu końcowego,
- powoływanie i skład komisji egzaminacyjnej,
- wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu.
Po zdanym egzaminie słuchacze otrzymują tytuł ratownika. Celem kursu jest przygotowanie kadry współpracującej z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego. Szkolenie dotyczy czynności wykonywanych podczas akcji ratowniczej w stosunku do osób ze stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego. Interwencja ratownika zakończona jest przekazaniem poszkodowanego personelowi zakładów opieki zdrowotnej.
W skład problematyki kursu wchodzą zagadnienia teoretyczne i szkolenia praktyczne. Słuchacze zdobywają wiedzę w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz mają możliwość zdobycia praktycznego doświadczenia w warunkach symulacyjnych. Sala ćwiczeń wyposażona jest w akcesoria i przyrządy używane w karetkach pogotowia. Egzamin jest dwuczęściowy, z zakresu wiedzy i umiejętności ratowniczych.
Pomoc przedmedyczna krok po kroku
Szkolenie z pierwszej pomocy wskazuje rodzaj i kolejność wykonywanych czynności. Rozpoczęcie akcji ratowniczej musi być poprzedzone zapewnieniem sobie bezpieczeństwa mającego na celu uniknięcie kontaktu z płynami ustrojowymi osoby poszkodowanej. Jest to szczególnie ważne w okresie pandemii wirusa Covid-19. Niezbędne są maseczki na twarz, rękawiczki gumowe, chusteczki i płyny do dezynfekcji. Ma to na celu ochronę zdrowia zarówno poszkodowanego, jak i ratownika. Warto też sprawdzić, czy w najbliższym otoczeniu znajdują się zagrażające czynniki zewnętrzne. Może to być płonący nadal ogień albo wydzielający się toksyczny gaz.
Szkolenie z pierwszej pomocy nie zawsze wystarczy do samodzielnego działania. Może być potrzebne wsparcie innych osób znajdujących się w pobliżu. Przydadzą się do zabezpieczania terenu zdarzenia, wezwania karetki pogotowia, przeniesienie ofiary z zagrożonego miejsca. Trzeba ocenić sytuację, czy przemieszczenie ofiary jest bezwzględnie konieczne. Przy urazach głowy lub kręgów takie działanie może poważnie zaszkodzić.
W ocenie sytuacji pomaga nawiązanie kontaktu z ofiarą, która jest przytomna. Poszkodowany powie, co mu dolega, gdzie ulokowany jest ból lub czy cierpi na jakieś inne schorzenia mogące powodować niektóre objawy. Informacje uzyskane od poszkodowanego posłużą do określenia stanu pacjenta. Wszystko trzeba przekazać dyspozytorowi pogotowia w czasie wezwania. Niewielkie rany można opatrzyć od razu, w oczekiwaniu na wezwaną pomoc specjalistyczną.
Jak postępować dalej?
Nieprzytomną ofiarę należy ułożyć w odpowiedniej pozycji w celu umożliwienia działania dróg oddechowych. W leżeniu na boku głowa musi być odchylona do tyłu a dłoń podłożona pod policzek. Noga zgięta w kolanie ma być podciągnięta w kierunku brzucha. Poszkodowanego trzeba zabezpieczyć przed utratą ciepła kocem lub jakąś częścią garderoby. Co parę minut należy sprawdzać oddech i reakcję na bodźce.
Gdy u nieprzytomnej osoby nie można wyczuć oddechu, należy przystąpić do resuscytacji oddechowo-krążeniowej. Szkolenie z pierwszej pomocy uczy, jak należy to zrobić fachowo. Nieprawidłowe wykonanie RKO może doprowadzić do uszkodzeń w obrębie klatki piersiowej.
Zadławienia, oparzenia, krwotoki
Niedrożności dróg oddechowych wymaga zastosowania chwytu Heimlicha. Polega on na wypchnięciu ciała obcego z tchawicy poprzez energiczny ucisk na przeponę. Jak to zrobić może wskazać wcześniejsze szkolenie z pierwszej pomocy albo podręczny poradnik. Odpowiednie materiały pomocnicze można znaleźć w w publikacjach wydawanych przez Ministerstwo Zdrowia.
Dla ofiar wypadków najbardziej niebezpieczne są krwotoki. Trzeba je zlokalizować, a następny krok to wykonanie ucisku na ranę. Osoba, która jest przytomna może chwilowo samodzielnie uciskać dłonią krwawiące miejsce. Docelowo na ranę ma być założony opatrunek owinięty ściśle bandażem. Jeśli nie ma się pod ręką materiałów opatrunkowych, można użyć szalika, chusty albo paska od garderoby. Ważne jest, aby z czasem nie zmieniała się siła nacisku, bo zbyt słaby opatrunek nie powstrzyma krwotoku.
Ofiary pożarów mogą mieć różnego stopnia oparzenia ciała. To samo może się zdarzyć nawet w domu przy kontakcie z wrzątkiem, gorącym żelazkiem lub nazbyt rozgrzanymi uchwytami naczyń kuchennych. Konieczne jest wtedy chłodzenie oparzonego miejsca.
Osoby, które wiedzą, na czym polega pierwsza pomoc przedmedyczna, są w stanie uchronić poszkodowanych przed poważnymi skutkami zdrowotnymi. Często nawet uratować im życie.
Dlaczego warto odbyć szkolenie i poznać algorytmy pierwszej pomocy?
Niezależnie od tego, czy szkolenie z pierwszej pomocy jest obligatoryjne w zakładach pracy, wskazane jest, aby osoby niezatrudnione poznały te zasady we własnym zakresie. Jest to przydatne dla mamy wychowującej dzieci, opiekuna osób starszych, sportowca amatora, harcerza, instruktora narciarskiego, czy kierowcy prywatnego pojazdu. Szybka reakcja pomoże w opanowaniu krytycznej sytuacji jeszcze przed przybyciem pogotowia. Może to uratować zdrowie najbliższych, współpasażerów lub innych, nawet nieznanych osób. Jest to powodem do zadowolenia i moralnej satysfakcji z udzielonej pomocy.
Ministerstwo Zdrowia szczególnie zaleca, aby szkolenie z pierwszej pomocy odbyli wszyscy nauczyciele, trenerzy, wychowawcy w domach dziecka oraz każdy, kto pełni rolę opiekuna osób starszych. Może to też być kurs pierwszej pomocy wchodzący w szkolenie BHP. Pracownicy na stanowiskach związanych z zagrożeniami muszą posiadać znajomość zagadnień, które obejmuje szkolenie z pierwszej pomocy. Takie szkolenie jest organizowane w firmach cyklicznie, zgodnie z terminarzem ustalonym przez Ministerstwo Zdrowia. Intencjonalne nieuczestniczenie w szkoleniu może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę.
Kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy
Kurs taki daje szerokie możliwości zatrudnienia w sektorze ochrony zdrowia. W okresie pandemii Covid-19 jest szczególnie duże zapotrzebowanie na ratowników medycznych. Potrzeby Ministerstwa Zdrowia mogą być zaspokojone przez kadrę ratowniczą, która ukończyła profesjonalny kurs pierwszej pomocy.
Szkolenie z pierwszej pomocy daje każdemu poczucie, że w krytycznej sytuacji będzie w stanie podjąć odpowiednie czynności ratunkowe. Dotyczy to między innymi opiekuna osób starszych w ich miejscu zamieszkania. Osoba, która odbyła szkolenie z pierwszej pomocy może bez obaw podjąć odpowiednie czynności ratujące życie seniora.
Pierwsza pomoc przedmedyczna może być potrzebna w różnych sytuacjach życiowych. Jeśli ktoś dokładnie wie, na czym ona polega, czuje się pewniej podczas wykonywania czynności poprzedzających działania specjalistyczne.