Ząbkowanie, czyli wyżynanie się zębów mlecznych, u dziecka jest niezmiernie ważnym etapem w jego rozwoju, gdyż zęby umożliwiają gryzienie i rzucie stałych pokarmów, a więc zmianę diety i przejście z pokarmów płynnych (mleka, zupek) na stałe (m.in. warzyw czy mięsa). Ząbkowanie stanowi skomplikowany i wieloetapowy proces, który może ulec zakłóceniu na różne sposoby i przez różne przyczyny. Obserwuje się zarówno przedwczesne, jak i opóźnione wyrzynanie się zębów. W tym artykule opisano najczęstsze przyczyny nieprawidłowego ząbkowania.
Niedobór witaminy D3
Witamina D3 jest jedną z kluczowych witamin w prawidłowym rozwoju kości i zębów. Jest ona rozpuszczalna w tłuszczach i do organizmu dostarczana jest z niektórymi pokarmami (np. tłustymi rybami), a także wytwarzana w skórze pod wpływem działania promieni słonecznych, dlatego bywa nazywana „witaminą słońca”. Pobudza wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym oraz wzmacnia twardość kości. Bierze także udział w procesie rozwoju i wyrzynania się zębów. Niedobór witaminy D3 prowadzi do choroby o nazwie krzywica, w przebiegu której obserwuje się szereg zaburzeń ogólnoustrojowych oraz tych w rozwoju kości i wyrzynaniu się zębów. Dość często stwierdza się w tym schorzeniu opóźnienie ząbkowania. Ponadto, gdy zęby już się wyrżną – są miękkie i bardziej podatne na próchnicę w przyszłości. W sytuacji niedoboru witaminy D3 pojawia się także skłonność do występowania stanów zapalnych przyzębia i dziąseł. Dlatego tak ważna jest suplementacja witaminy D3 u dzieci, a na ból związany z ząbkowaniem można stosować żele zawierające poliwinylopirolidon, które łagodzą dokuczliwe dolegliwości[1].
Niedoczynność tarczycy
Hormony produkowane przez tarczycę spełniają wiele kluczowych funkcji w organizmie. Pobudzają jego metabolizm, a w okresie wzrostu stymulują rozwój wielu narządów, kości, ale także zębów. Niedoczynność tarczycy i związany z tym niedobór hormonów, wywołują wiele niekorzystnych zmian, m.in. hamują metabolizm organizmu i powodują odkładanie się glikozaminoglikanów. Wpływa także na proces wyżynania się zębów poprzez hamowanie procesu ząbkowania. Powoduje również niedorozwój szkliwa (hipoplazję) i żuchwy, przez co zęby, gdy już wyrosną, są w niej „stłoczone”[2].
Zespoły genetyczne
Zaburzenia ząbkowania w postaci opóźnienia tego procesu są obserwowane w szeregu chorób genetycznych, uwarunkowanych zarówno przez mutacje w pojedynczym genie, jak i w zmianach całych chromosomów. Przykładami takich schorzeń, w których zaburzenie ząbkowania stanowi jeden z objawów, są zespół Downa i Fanconiego, choroby spichrzeniowe glikogenu czy wrodzony brak obojczyka. Zwykle obserwuje się w nich szereg zaburzeń, które dotykają wielu narządów i układów, a problemy z wyżynaniem się zębów są tylko jedną ze składowych.
Rekomendacje:
Botelho J., Machado V., Proença L. Vitamin D Deficiency and Oral Health: A Comprehensive Review. Nutrients. 2020; 12(5).
Vucic S., Korevaar T., I., M., Dhamo B., Thyroid Function during Early Life and Dental Development. J Dent Res. 2017; 96(9).
[1] J. Botelho, V. Machado, L. Proença, Vitamin D Deficiency and Oral Health: A Comprehensive Review. Nutrients. 2020; 12(5), s. 1471.
[2] S. Vucic, T. I. M. Korevaar, B. Dhamo, Thyroid Function during Early Life and Dental Development. J Dent Res. 2017; 96(9), s. 1020-1026.