Przepuklina jest schorzeniem chirurgicznym polegającym na wypchnięciu (wybrzuszeniu) narządów wewnętrznych jamy brzusznej z ich normalnego położenia. Najczęstszym schorzeniem występującym u dorosłych i dzieci jest przepuklina brzuszna. Statystyki podają, że ponad 500 milionów ludzi na całym świecie cierpi z powodu przepuklin. Przepuklina brzuszna może pojawić się w każdym wieku. Najczęściej jednak występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i u osób dorosłych powyżej 50 roku życia.
Operacja na leczenie przepukliny brzusznej
Głównym sposobem leczenia przepuklin jest operacja.
Hernioplastyka to zabieg chirurgiczny mający na celu naprawę przepukliny poprzez jej zaszycie i wzmocnienie słabych obszarów ściany jamy brzusznej.
Hernioplastyka jest bardzo poszukiwaną dziedziną nowoczesnej chirurgii. Każdego roku na całym świecie wykonuje się ponad 1,5 miliona operacji przepuklin. Jeśli leczenie chirurgiczne zostanie opóźnione, przepuklina powiększy się, osiągając ogromne rozmiary.
Przepuklina brzuszna powoduje silny ból w organizmie i może zagrażać życiu. Dlatego nie należy zwlekać z leczeniem operacyjnym przepukliny, tylko już przy pierwszym podejrzeniu skonsultować się ze specjalistą!
Rodzaje przepuklin brzusznych
W praktyce lekarskiej zwyczajowo rozróżnia się kilka rodzajów przepuklin brzusznych (brzusznych):
- Przepuklina pępkowa;
- Przepuklina pachwinowa;
- Oraz przepuklina udowa;
- Przepuklina przeponowa;
- Przepuklina pooperacyjna.
U dorosłych najczęściej występuje przepuklina pachwinowa (około 80%). Z kolei u dzieci częściej występuje przepuklina pępkowa.
Należy pamiętać, że przepukliny międzykręgowe nie są uważane za przepukliny brzuszne.
Przyczyny powstawania przepuklin brzusznych
Najczęściej rozwój przepukliny jest związany z osłabieniem ściany jamy brzusznej (lub pojawieniem się w niej ubytku) i wzrostem ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. W wyniku tych procesów narządy wewnętrzne pod wpływem zwiększonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego przemieszczają się przez słabe punkty ściany jamy brzusznej, tworząc „wybrzuszenie” pod skórą, czyli przepuklinę.
Osłabienie ściany jamy brzusznej może się z czasem rozwinąć z powodu:
- Otyłości;
- Ciąży;
- Palenia;
- Starzenia się;
- Zabiegiów chirurgicznych;
- Anatomii;
- Nieaktywnego trybu życia;
- Urazu jamy brzusznej.
Należy pamiętać, że słaba ściana jamy brzusznej może być wrodzona, co zwiększa ryzyko wystąpienia przepukliny.
Należy również wziąć pod uwagę czynniki zwiększające ciśnienie wewnątrzbrzuszne:
- Przewlekły kaszel związany z chorobą płuc;
- Ciężka praca fizyczna;
- Częsty płacz w okresie niemowlęcym;
- Trudny poród;
- Częste wymioty;
- Długotrwałe zaparcia.
Warto zauważyć, że osoby uprawiające sport są mniej narażone na wystąpienie przepukliny, ponieważ rozwinięte mięśnie pokrywają słabe punkty w jamie brzusznej.
Etapy powstawania przepukliny brzusznej
Tworzenie się przepukliny przebiega w kilku etapach. Początkowy etap charakteryzuje się elastycznym ujściem przepukliny i niewielkim wybrzuszeniem, które pojawia się podczas ćwiczeń, kaszlu lub stania. Na tym etapie przepuklina ulega samoistnemu cofaniu się.
Następnie następuje okres, w którym przepuklina powiększa się, narządy wewnętrzne wybrzuszają się coraz bardziej i przepuklina staje się trwała. Ujawnia się natychmiast po wstaniu z łóżka.
Trzeci okres charakteryzuje się jeszcze większym poszerzeniem otworu przepukliny i zwiększeniem jej rozmiarów. Przepukliny nie udaje się zlikwidować nawet w pozycji leżącej.
W przypadku, gdy nie można łatwo zmienić położenia przepukliny i występują bolesne odczucia, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.
Ogólne objawy i oznaki przepukliny brzusznej
Głównym objawem przepukliny brzusznej jest guzowate uwypuklenie:
- W pachwinie (w przypadku przepukliny pachwinowej lub udowej);
- W pępku (w przypadku przepukliny pępkowej);
- oraz w okolicy blizny (w przypadku przepukliny pooperacyjnej).
Inne oznaki przepukliny mogą obejmować następujące objawy:
- Pojawienie się bólu w okolicy brzucha, w niektórych przypadkach także w plecach;
- Zaburzenia trawienia (częste zaparcia, nudności, wzdęcia, odbijanie);
- Uczucie ciężkości w okolicy pępka (w przypadku przepukliny pępkowej);
- Szybkie oddawanie moczu (w przypadku przepukliny pachwinowej);
- Powiększenie jednej strony moszny (przepuklina pachwinowa) itp.
Zdolność do zmiany położenia przepukliny odróżnia ją od innych mas (ropni, tłuszczaków), które wyglądają podobnie do niej.
W większości przypadków pacjent nie odczuwa znacznego dyskomfortu w związku z przepukliną brzuszną, a uczucie bólu może pojawić się w wyniku pewnej aktywności fizycznej i szybko minąć w spoczynku. Dlatego bardzo często osoby zgłaszają się do lekarza z powodu defektu kosmetycznego (wybrzuszenia). Podczas konsultacji specjalista wyjaśnia diagnozę. Zazwyczaj przepuklina jest łatwa do zdiagnozowania, ale w bardzo niewielu przypadkach trudno jest ją określić. Jeśli diagnoza nie jest jednoznaczna, można wykonać badanie ultrasonograficzne (USG) ściany jamy brzusznej. Metoda ta jest szeroko stosowana u pacjentów z otyłością.
Powikłania po przepuklinie brzusznej
Bardzo ważne jest zrozumienie, że leczenie przepuklin jest środkiem koniecznym. Przepukliny nie ustępują samoistnie, a z czasem tylko zwiększają swoje rozmiary.
Jeśli przepuklina nie zostanie odpowiednio wcześnie wyleczona, może dojść do powikłań:
- Uszkodzenie przepukliny;
- Ropienie przepukliny;
- Niedrożność jelit.
Najgroźniejszym powikłaniem jest uszkodzenie przepukliny. Wpływa ona na ukrwienie narządów, które tworzy przepuklina. Może to prowadzić do ich obumarcia i śmierci pacjenta. Jeśli przepuklina jest uszkodzona, należy natychmiast wezwać karetkę pogotowia. Objawy uwięźnięcia przepukliny obejmują:
- Niemożność zmiany położenia przepukliny;
- Jeśli w miejscu przepukliny (wybrzuszenia) występuje silny ból.
Należy pamiętać, że powikłania przepukliny stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, a w niektórych przypadkach nawet dla życia! Zgłoś się do lekarza, nie czekając na rozwój powikłań!
Leczenie chirurgiczne przepukliny brzusznej
Usunięcie przepukliny brzusznej jest możliwe tylko poprzez zabieg chirurgiczny. Należy pamiętać, że noszenie gorsetu, bandaża itp. jedynie spowalnia rozwój przepukliny, ale jej nie likwiduje. Długotrwałe stosowanie gorsetu jeszcze bardziej osłabia mięśnie brzucha i powoduje przyspieszony rozwój przepukliny. Możliwe jest także podrażnienie skóry. Warto jednak zaznaczyć, że noszenie opaski lub bandaża pelotomijnego jest wskazane dla osób, które nie mogą poddać się operacji ze względu na przeciwwskazania medyczne.
Operacja przepukliny brzusznej jest przeciwwskazana w następujących przypadkach:
- Wiek (osoby w bardzo podeszłym wieku lub dzieci poniżej odpowiedniego wieku);
- Ciąża;
- Ostre choroby zakaźne;
- Nowotwory złośliwe.
Jedyną metodą leczenia przepukliny brzusznej jest operacja. Operacja usunięcia przepukliny polega na zamknięciu otworów, przez które przepuklina wystaje, a także na wzmocnieniu słabych punktów ściany jamy brzusznej za pomocą specjalnych siatek. W przypadku przepuklin nawrotowych lub dużych konieczne jest zastosowanie siatki syntetycznej. Siatki są dostosowywane do każdego przypadku indywidualnie i dlatego różnią się kształtem i rozmiarem.
W chirurgii jamy brzusznej operacje mogą być wykonywane z dostępu otwartego lub laparoskopowo. Dostęp otwarty polega na wykonaniu nacięcia nad przepukliną, natomiast operacja laparoskopowa polega na wykonaniu małych nakłuć, przez które przeprowadza się zabieg.
Techniki chirurgiczne i ich zalety
Obie techniki chirurgiczne mają swoje zalety.
Zalety chirurgii otwartej to m.in:
- Zastosowanie znieczulenia miejscowego (ryzyko wystąpienia negatywnych skutków znieczulenia jest mniejsze);
- Operacja plastyczna (zamknięcie wrót przepukliny) może być wykonana z użyciem tkanek miejscowych.
Do zalet chirurgii endoskopowej należą:
- Mniejszy ból w okresie rekonwalescencji (ponieważ operacja jest przeprowadzana przez małe nakłucia);
- Lepszy efekt kosmetyczny (brak blizny pooperacyjnej);
- Przyspieszony proces powrotu do zdrowia;
- Możliwość zdiagnozowania innych osłabień ściany jamy brzusznej, co pozwala na rozpoznanie początkowych przepuklin w innych okolicach.
Operacja przepukliny brzusznej
W przypadku otwartej operacji przepukliny brzusznej częściej stosuje się znieczulenie miejscowe. Na obszar, na którym wykonuje się nacięcie skóry, nanosi się roztwór znieczulający. Następnie chirurg przecina wrota przepukliny i odsłania ich ściany, usuwa worek przepuklinowy i wchodzi z jego zawartością do jamy brzusznej. Po zamknięciu wrót przepukliny chirurg zbliża mięśnie do siebie, odbudowuje warstwy mięśni i zaszywa nacięcie.
Zamknięcie wrót przepukliny (hernioplastyka) jest możliwe przy użyciu tkanek własnych pacjenta lub różnych materiałów (np. specjalnej siatki). Preferowana jest hernioplastyka z użyciem tkanek własnych pacjenta, ale jest ona możliwa tylko w przypadku małych przepuklin.
Podczas operacji laparoskopowej stosuje się znieczulenie ogólne. W skórze pacjenta wykonuje się trzy małe nakłucia, przez które wprowadza się endoskop (rurkę optyczną z kamerą) i narzędzia. Chirurg wykonuje taką samą procedurę jak w przypadku operacji otwartej, ale przebieg operacji jest monitorowany. Różnica między operacją laparoskopową a otwartą polega na tym, że do zamknięcia wrót przepukliny używa się silikonowej siatki.
Czas trwania zabiegu zależy od złożoności przypadku i może trwać od 30 minut do kilku godzin.
Pobyt w szpitalu trwa 2-3 dni w przypadku operacji laparoskopowej i 3-5 dni w przypadku operacji otwartej.