Loading...
ChorobyDom i rodzina

Przerost endometrium – objawy, przyczyny, leczenie

Obrazek animacyjny przedstawiający macicę z endometriozą

Warto wiedzieć, że z endometrium związanych jest wiele groźnych chorób, w tym endometrioza. W poniższym artykule poruszymy kwestie związane z przerostem endometrium oraz tym, jakie endometrium przyczyny posiada.

Czym jest endometrium?

Terminem endometrium określa się błonę śluzową macicy ssaków. Składa się ona z dwóch warstw – podstawnej i funkcjonalnej. Warstwa funkcjonalna jest wrażliwa na hormony steroidowe, zwłaszcza na hormony płciowe – estrogeny i gestageny, powodujące rozrost endometrium lub jego łuszczenie. Właśnie z powodu wzrastających lub obniżających się stężeń tych hormonów w trakcie cyklu miesięcznego grubość błony zmienia się.

Endometrium jest niezbędne do prawidłowego działania układu płciowego kobiety – po zapłodnieniu to w endometrium powoli zagnieżdża się zarodek. Ono samo przekształca się w błonę doczesną ciążową i odżywia zarodek przed jego całkowitym zagnieżdżeniem. 

Choroby endometrium

Choroby układu płciowego mogą być dosyć groźne, stąd dobrze jest znać ich objawy i etiologię (przyczynę). W przypadku występowania któregokolwiek z nich, jeśli budzi to obawy, przede wszystkim należy skonsultować się z lekarzem. Profilaktyka jest zawsze łatwiejsza, niż leczenie, stąd warto regularnie udawać się do ginekologia. Najpowszechniej diagnozowane choroby lub patologiczne stany endometrium to:

  • Przerost endometrium.
  • Endometrioza.
  • Polipy endometrium.
  • Atrofię endometrium.
  • Nowotwór endometrium.
  • Zapalenie endometrium.

Przerost endometrium – stan w którym błona śluzowa macicy jest zbyt gruba (przerasta). Jest to spowodowane albo brakiem wystarczających ilości progesteronu, albo nadmiarem estrogenów. Komórki gruczołowe macicy zaczynają się mnożyć i zwiększa się objętość endometrium.

Stan ten nie jest chorobą, natomiast jest to zdecydowanie sygnał ostrzegawczy dla pacjenta – oznacza to brak równowagi układu hormonalnego. Może być to preludium różnych schorzeń, także nowotworów, dlatego nigdy nie powinno być lekceważone.

Do objawów mogących sugerować przerost błony śluzowej macicy należą:

  • obfitsze i dłuższe niż zazwyczaj krwawienia menstruacyjne,
  • krótsze niż 21 dni cykle menstruacyjne,
  • krwawienia pomiędzy cyklami,
  • post-menopauzalne krwawienia maciczne.

Endometrioza – choroba spowodowana rozrostem endometrium poza macicę. W różnych miejscach poza macicą zlokalizowane są ogniska endometriozy, czyli skupiska komórek endometrium (składające się z komórek gruczołowych i zrębu). W przeważającej części ogniska są zlokalizowane w jamie otrzewnej, jednak nie zawsze. 

W przebiegu schorzenia może dojść do kilku zjawisk:

  • Do implantacji – w trakcie porodu poprzez cesarskie cięcie endometrium może dostać się poza macicę.
  • Do regurgitacji – poprzez jajowód błona śluzowa macicy może dostać się do otrzewnej.
  • Do metaplazji komórek otrzewnej (konkretnie komórek wyściółki) – metaplazja jest to zjawisko polegające na przemianie komórek jednego typu w drugi, w odpowiedzi na czynnik taki jak podrażnienie, patogen lub karcynogen. W interesującym nas przypadku dochodzi do przekształcenia komórek wyściółki otrzewnej do komórek endometrium.
  • Do rozsiewu – poprzez układ krwionośny lub limfatyczny komórki endometrium zostają przemieszczone do różnych narządów, często bardzo odległych – np. do mózgu, płuc.

Chociaż dokładny patomechanizm choroby jest nieznany, to może ona często być powiązana z nadmiarem wydzielanych estrogenów powodującym – opisany wyżej – przerost endometrium i pobudzenie go do podziałów.

Do objawów endometriozy zaliczamy:

  • ból podczas współżycia,
  • bóle miednicy,
  • zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
  • zaburzenia pracy układów moczowego i pokarmowego,
  • obniżenie płodności a nawet niepłodność.

Według badań przyjmowanie leków antykoncepcyjnych redukuje ryzyko endometriozy, tak samo jak regularne ćwiczenia i ograniczanie spożywanego alkoholu.

Czym są polipy? Czy przyczyniają się do endometriozy?

Polipy – są to fragmenty nabłonka przyjmujące kształt małego guza połączonego z błoną śluzową „nóżką” (obiekty te przyjmują kształt fachowo określany jako „uszypułowany”); mogą mieć również podstawą szeroką i płaską, choć zdarza się to rzadziej. W większe polipy mogą być wbudowane naczynia krwionośne.

Należy wspomnieć o klasyfikacji polipów. Podzielić je można na:

  1. polip szyjki macicy,
  2. polipy endometrium.

Polip szyjki macicy – najczęściej bezobjawowy, zlokalizowany w szyjce macicy, może ewentualnie nasilać plamienia lub powodować plamienia międzymiesiączkowe lub po stosunku. Najczęściej zostaje usuwany mechanicznie w gabinecie ginekologa pod znieczuleniem miejscowym i sam w sobie nie jest groźny.

Polip endometrium – zazwyczaj nie widoczne w badaniu wziernikiem (w przeciwieństwie do polipów szyjki macicy) polipowate fragmenty endometrium. Również usuwany przez lekarzy, najczęściej poprzez histeroskopię lub biopsję endometrium. Jeśli polipy mają tendencję do nawracania, wprowadza się leczenie farmakologiczne mające na celu obniżenie poziomu estrogenów.

Dlaczego polipy są usuwane? Dlatego, że statystycznie jeden na sto przypadków może wykazywać cechy złośliwości, tj. prowadzić do nowotworu.

Atrofia endometrium – jest to proces obumierania endometrium (atrofii). Błona śluzowa zmniejsza się i przestaje odpowiednio pełnić swoje funkcje. Komórki nabłonka są mniejsze, komórki gruczołowe stają się duże i okrągłe. Proces ten jest często zwykłym fizjologicznym zjawiskiem u kobiet w okresie menopauzy lub po niej, lub u pań korzystających z antykoncepcji domacicznej, ale może być też oznaką zmian nowotworowych – stąd warto go monitorować.

Nowotwór endometrium (rak endometrium, rak błony śluzowej trzonu macicy) – zmiana nowotworowa rozwijająca się z błony śluzowej macicy. Jak wszystkie nowotwory, jest zbiorem zmutowanych komórek, intensywnie dzielących się. Może być poprzedzany powyższymi stanami i schorzeniami, zwłaszcza rozrostem endometrium.

Można wyróżnić dwa typy nowotworu endometrium:

  • Typ pierwszy – najczęściej występuje w wieku okołomenopauzalnym, ogólnie występuje powszechniej w populacji. Jest związany ze stymulacją hormonami – jest to gruczołowy rak endometrialny.
  • Typ drugi – najczęściej u kobiet po 60-tce, nie jest powiązany ze stymulacją estrogenami – gruczołowy rak surowiczy

W obu przypadkach jest to schorzenie wymagające niezwłocznego leczenia. 

Zapalenie endometrium – stan zapalny dotyczący błony śluzowej macicy. Nie jest to osobna jednostka chorobowa, natomiast często związane jest z zakażeniem drobnoustrojami chorobotwórczymi dróg rodnych – często towarzyszy mu zapalenie jajowodów. Objawia się:

  • bólem podbrzusza
  • upławami
  • podwyższoną temperaturą i dreszczami
  • krwawieniami z dróg rodnych.

Przerost endometrium – czy to rak?

Osoby zmylone niektórymi internetowymi artykułami, lub historiami z forów internetowych wpadają w przerażenie, mylnie kojarząc przerost endometrium z nowotworem. Nie jest to prawda, gdyż przerośnięta błona śluzowa nie ma w sobie zazwyczaj nic z nowotworu – może mieć jednak cechy złośliwości a przez to potencjalnie prowadzić do powstania zmian rakowych. Z tego powodu należy uczęszczać na regularne wizyty u lekarza ginekologii i monitorować zdrowie swoich dróg rodnych.

Diagnoza chorób endometrium

Oprócz wywiadu z pacjentką i badania palpacyjnego, lekarz może zlecić szereg dodatkowych badań:

  • Przede wszystkim USG pozwalające wykryć polipowatość endometrium (USG jest skrótem od ultrasonografii).
  • Histeroskopię – zabieg polegający na wprowadzeniu histeroskopu do jamy macicy. Pacjentce podaje się uprzednio środek ją rozszerzający. W histeroskopie umieszczona jest kamera, dzięki czemu lekarz ma możliwość dokładnej ewaluacji stanu endometrium. Za pomocą histeroskopu lekarz może usunąć również elementy patologiczne (takie jak polipy).
  • Badanie cytologiczne (tzw. rozmaz szyjkowy, test Pap) – polega na pobraniu materiału biologicznego z szyjki macicy. Lekarz bada pobraną próbkę pod mikroskopem. Na tej podstawie można określić ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, choć nie jest to rozpoznanie w stu procentach pewne.

Istotna dla stwierdzenia przerostu jest grubość endometrium – u kobiet w okresie okołoowulacyjnym endometrium 7 mm jest normą. W drugiej fazie cyklu endometrium 15 – 16mm jest górną granicą prawidłową. W okresie po menopauzie ta granica wynosi 5mm. Nieco inaczej sprawa przedstawia się w grupie kobiet po menopauzie przyjmujących antykoncepcję hormonalną. Z racji obniżonego poziomu estrogenu, docelowe wartości są nieco niższe – górną granicą jest grubość endometrium wynosząca 8mm.

Leczenie chorób endometrium

Lekarz wyjaśniający swojej pacjentce czym jest endometrioza
Źródło: Freepik.com

Wszystkim schorzeniom dróg rodnych które są spowodowane nadmiarem wydzielanych estrogenów można zapobiegać, stosując hormonalną terapię zastępczą, antykoncepcję. Obniżone poziomy estrogenów spowodują mniejszy przyrost endometrium. Często taka terapia jest też sposobem leczenia przerostu już występującego – zastosowane zostaną progestageny, czyli syntetyczne i naturalne hormony, analogi progesteronu. 

Jeśli chodzi o leczenie polipów, to ich usunięcie związane jest zazwyczaj z zabiegiem łyżeczkowania, przeprowadzanym pod znieczuleniem ogólnym, w którym rozszerza się mechanicznie szyjkę macicy i usuwa jej zawartość.

W leczeniu nowotworów, w zależności od stopnia zaawansowania klinicznego, stosuje się terapię hormonalną, leczenie operacyjne, a do zapobiegania nawrotom choroby stosuje się chemioterapię.

Leczenie zapalenia endometrium oznacza walkę z przyczyna stanu zapalnego. Ponieważ najczęściej jest to zakażenie bakteryjne, ginekolog przepisuje odpowiednie maści lub globulki z antybiotykiem (najczęściej którymś z grupy beta-laktamów lub cefalosporyn III generacji).

Źródła:

  • Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka, tom II, Trzewia. Wyd. wyd. VIII. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1998.
  • https://www.mypathologyreport.ca/.
  • Kimberly B. Fortner: The Johns Hopkins Manual of Gynecology and Obstetrics. Lippincott Williams & Wilkins, 2007.
  • Grzegorz H. Bręborowicz: Położnictwo i ginekologia. T. II. PZWL.
  • Zondervan KT, Becker CM, Missmer SA (March 2020). „Endometriosis”. N. Engl. J. Med382 (13): 1244–1256.
  • Robert Youngson (tł. z ang. Wojciech Grzybowski, Andrzej Grzybowski): Słownik encyklopedyczny: Medycyna (Collins). Warszawa: Wydawnictwo RTW, 1997.
  • Sutton C. The history of endometriosis. [w:] Modern Management of Endometriosis. CRC Press, 2005.
  • Kimberly B. Fortner: The Johns Hopkins Manual of Gynecology and Obstetrics. Lippincott Williams & Wilkins, 2007.
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.