Prawie każdy z nas doświadczył bólu głowy w pewnym momencie, a większość z nas miała go wiele razy. Łagodny ból głowy to nic innego jak uciążliwa dolegliwość, którą można złagodzić, zażywając zwykłe środki przeciwbólowe, jedząc, pijąc kawę lub odpoczywając.
Większość bólów głowy nie jest wynikiem poważnej choroby. Jednak jeśli ból głowy jest bardzo silny lub nietypowy, należy skonsultować się ze specjalistą, aby wykluczyć stan zagrożenia życia, który wymaga leczenia ratunkowego.
Na szczęście takie problemy zdarzają się rzadko. Niemniej jednak warto wiedzieć, jak opanować rodzaje silnego bólu głowy, które nie są groźne dla zdrowia.
Jakie są rodzaje bólów głowy?
Lekarze klasyfikują częste głowy w zależności od tego, czy ból jest spowodowany chorobą podstawową. Innymi słowy, ból głowy może być pierwotny lub wtórny.
Pierwotne bóle głowy
Pierwotne bóle głowy nie są oznaką żadnej choroby. Aktywność chemiczna w mózgu, nerwach, naczyniach krwionośnych lub mięśniach głowy i szyi (lub kombinacja tych czynników) może odgrywać rolę w wywoływaniu pierwotnych bólów głowy. Niektóre osoby mogą być nosicielami genów, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tych bólów głowy.
Najczęstsze pierwotne bóle głowy to:
- Napięciowy ból głowy;
- Migrena;
- Ciśnieniowy ból z tyłu głowy;
- Wiązkowe (klasterowe) bóle głowy.
Niektóre częste bóle głowy są również uważane za pierwotne bóle głowy, ale są mniej powszechne. Te bóle głowy mają pewne cechy charakterystyczne, takie jak krótki czas trwania lub związek z konkretną czynnością.
Inne podstawowe bóle głowy:
- Pierwotny kaszlowy ból głowy;
- Ból głowy u góry przy wysiłku fizycznym;
- Pierwotny ból głowy związany z aktywnością seksualną;
- Pierwotny kłujący ból głowy u góry;
- Hipniczny (alarmowy) silny ból z tyłu głowy.
Wtórne bóle głowy
Ból głowy spowodowany patologią organiczną nazywany jest wtórnym bólem głowy. Lekarze badający pacjentów za pomocą badań obrazowych powinni zwracać uwagę na objawy wskazujące na chorobę zagrażającą życiu.
Możliwe przyczyny wtórnych bólów głowy:
- Ostre zapalenie zatok (zakażenie nosa i zatok);
- Rozcięcie tętnic w szyi i mózgu;
- Zakrzepica żylna mózgu;
- Tętniaki naczyń mózgowych;
- Krwotok śródmózgowy i krwotok podpajęczynówkowy;
- AVM (mózgowa malformacja tętniczo-żylna)
- Guz mózgu;
- Uraz czaszkowo-mózgowy;
- Choroba koronawirusowa (COVID-19);
- Zapalenie mózgu i zapalenie opon mózgowych;
- Gigantokomórkowe zapalenie tętnic (zapalenie błony naczyniowej tętnic);
- Jaskra (jaskra z zamkniętym kątem przesączania);
- Nadciśnienie tętnicze;
- Nadmierne zażywanie leków przeciwbólowych.
Stresowy ból głowy
Ciśnieniowy ból głowy występuje u około trzech na cztery osoby dorosłe i jest najczęstszym ze wszystkich bólów głowy. Częstość występowania w ciągu całego życia w populacji ogólnej według różnych badań może wynosić od 30% do 78%.
Ciśnieniowe bóle głowy dzielą się na epizodyczne i przewlekłe.
Napady epizodycznego ciśnieniowego bólu głowy są zwykle obustronne, o charakterze miażdżącym lub ściskającym, o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Trwają od kilku minut do kilku dni. Ból nie nasila się przy zwykłej aktywności fizycznej i nie wiąże się z nudnościami, choć może wystąpić fotofobia lub fonofobia.
Epizodyczny ból głowy u góry może przekształcić się w przewlekły silny ból z tyłu głowy.
Przewlekły ciśnieniowy ból głowy rozwija się z częstych epizodycznych ciśnieniowych bólów głowy, z codziennymi lub bardzo częstymi epizodami bólu głowy. Zwykle obustronnymi, uciskającymi lub zaciskającymi, o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Trwa od kilku godzin do kilku dni lub nieprzerwanie. Ból nie nasila się przy zwykłej aktywności fizycznej. Jednak mogą mu towarzyszyć łagodne nudności, światłowstręt lub fonofobia.
Leczenie bólu głowy ma na celu poprawę stanu emocjonalnego pacjenta. Likwiduje napięcia mięśniowe, korektę zaburzeń psycho-emocjonalnych. Główne podejścia obejmują terapię behawioralną, zarządzanie epizodami bólowymi i leczenie profilaktyczne.
Główne punkty terapii behawioralnej to wyjaśnienie łagodnego charakteru napięciowego bólu głowy, jego mechanizmów, konieczność nauki relaksacji psychicznej i mięśniowej, a także mechanizmów działania leków profilaktycznych i korzyści płynących z metod nieleczniczych.
W leczeniu epizodów bólowych zaleca się stosowanie prostych leków przeciwbólowych/niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Zaleca się leczenie profilaktyczne, obejmujące wyłącznie leki przeciwdepresyjne. Działanie leków przeciwdepresyjnych w pierwotnych bólach głowy wynika z ich własnego działania przeciwbólowego poprzez nasilenie aktywności układu antynocyceptywnego (przeciwbólowego).
Migrena
Migrena jest częstą, upośledzającą dolegliwością bólową głowy. Wiele badań epidemiologicznych udokumentowało jej wysoką częstość występowania oraz konsekwencje społeczno-ekonomiczne i osobiste. W badaniu Global Burden of Disease Study 2010 (GBD2010) migrena znalazła się na trzecim miejscu wśród najczęściej występujących schorzeń na świecie. Zajmuje trzecie miejsce jako najwyższa na świecie przyczyna niepełnosprawności zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet poniżej 50 roku życia.
Migreny występują rzadziej niż ciśnieniowe bóle głowy, ale zazwyczaj są o wiele bardziej dotkliwe. Występują one dwa do trzech razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. W badaniu przeprowadzonym na Harvardzie z udziałem 20 084 mężczyzn w wieku od 40 do 84 lat stwierdzono, że obecność migreny zwiększa ryzyko zawału serca o 42% u mężczyzn z migreną. Istotne znaczenie mogą mieć również predyspozycje genetyczne, ponieważ częstym czynnikiem ryzyka jest występowanie migreny w rodzinie.
Czynniki budzące migrenę.
Chociaż migrena może wystąpić bez ostrzeżenia, często jest wywoływana przez czynniki wyzwalające.
Główne czynniki wyzwalające migrenę to:
- Zmiany hormonalne, takie jak podczas menstruacji.
- Zmiany emocjonalne, takie jak stres, depresja, niepokój i pobudzenie;
- Dieta. W tym alkohol, kofeiny, czekolady, sera, owoce cytrusowe i żywności zawierające dodatek tyraminy;
- Leki takie jak tabletki nasenne, hormonalna terapia zastępcza i niektóre tabletki antykoncepcyjne.
- Czynniki środowiskowe, w tym migoczące ekrany, ostre zapachy, bierne palenie, głośne dźwięki, duszne pomieszczenia, wahania temperatury i jasne światła.
Inne możliwe czynniki wywołujące to: zmęczenie, zaburzenia snu, nadmierny wysiłek fizyczny, zaburzenia biorytmu dobowego spowodowane długimi lotami i nieregularnymi porami posiłków.
Migrena często zaczyna się wieczorem lub podczas snu. U niektórych osób ataki poprzedzone są zmęczeniem, depresją i sennością przez kilka godzin lub drażliwością i niepokojem. Ponieważ objawy migreny są bardzo zróżnicowane, co najmniej połowa osób cierpiących na migrenę uważa, że ma raczej zatokowe lub napięciowe bóle głowy niż migrenę.
Większość ataków migreny rozwija się bez aury. Ból głowy objawia się napadami trwającymi od 4 do 72 godzin, jednostronnymi, pulsującymi, o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, pogarszającymi się przy zwykłej aktywności fizycznej, z towarzyszącymi nudnościami i/lub wymiotami, światłowstrętem i/lub fonofobią.
Około 20% migren zaczyna się od jednego lub więcej objawów neurologicznych zwanych aurą. Aura jest zespołem objawów neurologicznych, które zwykle występują przed bólem głowy, ale mogą rozpocząć się po rozpoczęciu fazy bólu głowy lub trwać do fazy bólu głowy.