1. Anatomia rdzenia kręgowego
- Rdzeń kręgowy jest cylindryczną strukturą, która przebiega przez środek kręgosłupa, od pnia mózgu aż do dolnej części pleców.
- To delikatna struktura zawierająca wiązki nerwów i komórki, które przenoszą sygnały z mózgu do reszty ciała.
- Ta struktura anatomiczna jest jedną z głównych części układu nerwowego.
- Jest niezbędny do przewodzenia impulsów z mózgu do ciała i generowania odruchów, które sprawiają, że nasze codzienne funkcjonowanie jest płynne.
- Rdzeń kręgowy kontroluje dobrowolne mięśnie tułowia i kończyn oraz odbiera bodźce czuciowe z tych obszarów. Rozciąga się od rdzenia przedłużonego do dolnej granicy pierwszego kręgu lędźwiowego.
- Rdzeń kręgowy znajduje się w obrębie kanału kręgowego, ale nie rozciąga się na całej długości kanału kręgowego. Długość rdzenia kręgowego wynosi około 45 cm u mężczyzn i 43 cm u kobiet, a jego szerokość waha się od 1,27 cm w odcinku szyjnym i lędźwiowym do 64 mm w odcinku piersiowym. Istnieje 20 lub 21 par więzadeł ząbkowanych, które stanowią chirurgiczny punkt orientacyjny dla przednio-bocznego odcinka rdzenia kręgowego.
- Rdzeń kręgowy jest częścią ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Znajduje się wewnątrz kanału kręgowego kręgosłupa. Podczas rozwoju występuje dysproporcja między wzrostem rdzenia kręgowego a wzrostem kręgosłupa. Rdzeń kręgowy kończy rosnąć w wieku 4 lat, podczas gdy kręgosłup przestaje rosnąć w wieku 14-18 lat. To jest powód, dla którego u dorosłych rdzeń kręgowy zajmuje tylko górne dwie trzecie kanału kręgowego.
a) Budowa oraz funkcje rdzenia kręgowego
| Struktura i segmenty | – składa się z zewnętrznej warstwy istoty białej i centralnie położonej istoty szarej. – na całej swojej długości składa się z odcinka szyjnego, |
| Definicja i funkcja | Część ośrodkowego układu nerwowego zlokalizowana w kanale kręgowym, która przekazuje informacje między mózgiem a obwodami. |
| Nerwy rdzeniowe | 31 par nerwów wychodzących z segmentów rdzenia kręgowego w celu unerwienia struktur ciała, 8 par nerwów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych i 1 para nerwów kręgowych. |
b) Przekrój rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy jest zbudowany z istoty szarej i białej, podobnie jak inne części OUN. Pokazuje cztery powierzchnie: przednią, tylną i dwie boczne. Mają bruzdy (przednie) i bruzdy (przednio-boczne, tylno-boczne i tylne). Istota szara jest centralną częścią rdzenia kręgowego w kształcie motyla i składa się z ciał komórek neuronalnych. Pokazuje rogi przednie, boczne i tylne. Istota biała otacza istotę szarą i składa się z aksonów. Zawiera ścieżki łączące mózg z resztą ciała.
2. Ukrwienie rdzenia kręgowego
Rdzeń kręgowy jest zaopatrywany przez gałęzie tętnic kręgowych i segmentowych. Tętnica kręgowa tworzy przednią i tylną tętnicę kręgosłupa. Tętnice segmentowe, takie jak szyjna głęboka, wstępująca szyjna i międzyżebrowa tylna, dają początek 31 parom odgałęzień tętnic korzeniowych, które zaopatrują korzenie nerwów rdzeniowych. Podobnie nazwane żyły towarzyszą tętnicom.
Przednie i tylne żyły rdzeniowe spływają do żył korzeniowych, które następnie uchodzą do (wewnętrznego i zewnętrznego) splotu żylnego kręgu. Ta sieć ostatecznie uchodzi do żył kręgowych (szyja) i segmentowych (tułów). Dopływ krwi jest zawsze nieodłączną częścią każdej jednostki badawczej anatomii.
3. Nerwy rdzeniowe
Nerwy rdzeniowe są pogrupowane jako szyjne (C1-C8), piersiowe (T1-T12), lędźwiowe (L1-L5), krzyżowe (S1-S5) i ogonowe (Co1), w zależności od tego, z którego odcinka rdzenia kręgowego pochodzą. Segmentacja rdzenia kręgowego odpowiada okresowi wewnątrzmacicznemu, w którym rdzeń kręgowy zajmuje cały kanał kręgowy. Z tego powodu w wieku dorosłym, gdzie kręgosłup jest dłuższy niż rdzeń, każdy segment rdzenia kręgowego znajduje się wyżej niż odpowiadający mu kręg. Różnice te stają się bardziej widoczne w kierunku dystalnym w kierunku odcinków lędźwiowych i krzyżowych rdzenia kręgowego.
Na przykład odcinek rdzenia kręgowego L5 znajduje się na poziomie kręgu L1. Aby bardziej dystalne nerwy rdzeniowe mogły wyjść, muszą najpierw zejść przez kanał kręgowy. Z uwagi na to, iż nerwy odcinka lędźwiowego i krzyżowego znajdują się najdalej od otworów międzykręgowych, są one najdłuższe. Schodząc w kierunku odpowiednich otworów międzykręgowych, nerwy rdzenia kręgowego lędźwiowo-krzyżowego tworzą wiązkę zwaną ogonem końskim.
4. Uraz rdzenia kręgowego
To uszkodzenie dowolnej części rdzenia kręgowego lub nerwów na końcu kanału kręgowego — często powoduje trwałe zmiany siły, czucia i innych funkcji organizmu poniżej miejsca urazu. Zdolność do kontrolowania kończyn po urazie rdzenia kręgowego zależy od dwóch czynników: miejsca, w którym doszło do urazu rdzenia kręgowego oraz ciężkości urazu. Najniższa część rdzenia kręgowego, która pozostaje nieuszkodzona po urazie, jest określana jako neurologiczny poziom urazu. Stopień urazu jest często nazywana „całością” i jest klasyfikowana jako jedna z następujących:
· Kompletny. Jeśli całe czucie (zmysły) i cała zdolność kontrolowania ruchu (funkcja motoryczna) zostaną utracone poniżej urazu rdzenia kręgowego, uraz jest nazywany całkowitym.
· Niekompletny. Jeśli występuje jakaś funkcja motoryczna lub sensoryczna poniżej dotkniętego obszaru, wtedy obrażenia są nazywane niekompletnymi. Istnieją różne stopnie niecałkowitego urazu. Z kolei ucisk rdzenia kręgowego jest spowodowany każdym stanem, który wywiera nacisk na rdzeń kręgowy. Z uwagi na to, że rdzeń kręgowy jest wiązką nerwów, która przenosi informacje z mózgu do mięśni i innych tkanek miękkich. Gdy rdzeń kręgowy przemieszcza się w dół pleców, jest chroniony przez kręgi. Utrzymują one również ciało w pozycji pionowej. Nerwy rdzenia kręgowego biegną przez otwory między kręgami i biegną do mięśni.
Urazy rdzenia kręgowego mogą powodować jeden lub więcej z następujących objawów:
· Utrata ruchu
· Zmiana czucia, w tym zdolność odczuwania ciepła, zimna i dotyku
· Utrata kontroli jelit lub pęcherza
· Przesadne odruchy lub skurcze
· Zmiany funkcji seksualnych, wrażliwości seksualnej i płodności
· Ból lub intensywne pieczenie spowodowane uszkodzeniem włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym
· Trudności w oddychaniu, kaszel lub usuwanie wydzieliny z płuc.
Najczęstsze przyczyny urazów rdzenia kręgowego to:
Wypadki samochodowe i motocyklowe są główną przyczyną urazów rdzenia kręgowego, stanowiąc prawie połowę nowych urazów rdzenia kręgowego każdego roku
Uraz rdzenia kręgowego po 65 roku życia jest najczęściej spowodowany upadkiemü Około 12% urazów rdzenia kręgowego wynika z gwałtownych spotkań, zwykle z ran postrzałowych. Rany nożowe również są powszechne
Aktywności sportowe, takie jak sporty uderzeniowe i nurkowanie w płytkiej wodzie, powodują około 10% urazów rdzenia kręgowego
Choroby takie jak rak, zapalenie stawów, osteoporoza i zapalenie rdzenia kręgowego również mogą powodować urazy rdzenia kręgowego.
5. Worek oponowy
To błoniasta osłona lub rurka opony twardej, która otacza rdzeń kręgowy i ogon koński. Worek oponowy zawiera płyn mózgowo-rdzeniowy, który dostarcza rdzeniowi kręgowemu składników odżywczych. Od czaszki rurka przylega do kości w otworze wielkim i biegnie w dół do drugiego kręgu krzyżowego, gdzie ulega zwężeniu. Worek ma wypustki, które podążają za nerwami rdzeniowymi wzdłuż ich ścieżek z kanału kręgowego, które stają się osłonami korzenia opony twardej.
Najczęściej pojawiającą się dolegliwością ze strony worka oponowego jest przepuklina i inne dysfunkcje wywołane chorobami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. Ucisk na worek oponowy może być bardzo niebezpieczny. Kręgosłup wykonuje nieustanne ruchy – zgina się, prostuje oraz wykonuje ruchy skrętne. Jest strukturą niezwykle narażoną na urazy i przeciążenia. Szczególnie podatne na uszkodzenia są krążki międzykręgowe.
Wraz ze starzeniem się organizmu krążki międzykręgowe spłaszczają się, ponieważ osłabia się tkanka łączna pierścieni międzykręgowych, a jądro miażdżyste twardnieje. Jądro miażdżyste zaczyna uwypuklać pierścień, a ten uciska na worek oponowy oraz rdzeń kręgowy i korzenie nerwów rdzeniowych. Pasma i włókna pierścienia mogą ulec z tego powodu zerwaniu, a jądro miażdżyste wysuwa się z kanału kręgowego. Tym sposobem pojawia się przepuklina lub wypuklina jądra miażdżystego. W niektórych przypadkach może nawet dojść do wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego.
6. Badania obrazowe
Badania obrazowe odgrywają coraz większą rolę w diagnostyce chorób kręgosłupa. Ciągły rozwój
technik obrazowania, związany z postępem technologicznym, zwiększa możliwości badań obrazowych w dokładnym uwidocznieniu zmian patologicznych kręgosłupa.
Wyjściowym badaniem radiologicznym powinny być jak do tej pory konwencjonalne zdjęcia rentgenowskie (RTG) kręgosłupa, które mają jednak ograniczone możliwości diagnostyczne. U chorych z zespołami neurologicznymi związanymi ze zmianami kręgosłupa i w obrębie kanału kręgowego głównymi metodami są: tomografia komputerowa
(TK) oraz w szczególności rezonans magnetyczny (MR, magnetic resonance) — wraz z technikami
dodatkowymi.
Do badań uzupełniających można zaliczyć metody medycyny nuklearnej: tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT, single-photon emission computed tomography) oraz pozytronowa
tomografia emisyjna (PET, positron emission tomography) połączona z TK (PET/TK). Inne rzadko zalecane badania to konwencjonalna mielografia i mielografia TK (mielo-TK), angiografia rdzeniowa i dyskografia.