Refluksowe zapalenie przełyku jest procesem zapalnym dotykającym błonę śluzową przełyku. Jest on podzielony na kilka typów, z których każdy ma specyficzne objawy. Zapalenie przełyku nie jest zazwyczaj samodzielną chorobą — jest ono spowodowane innymi patologiami układu pokarmowego, a mianowicie żołądka i jelit.
Klasyfikacja ostrego i przewlekłego zapalenia przełyku
Obie formy refluksowego zapalenia przełyku dzieli się na kilka typów morfologicznych. Różnią się one przyczynami występowania, rodzajami uszkodzeń błony śluzowej. Ostre zapalenie powstaje w wyniku uszkodzenia bakteryjnego, działania temperatury lub toksycznego oraz urazu, np. w wyniku dostania się ciała obcego do przełyku. Bakteryjny charakter zapalenia obserwuje się jako powikłanie infekcji grzybiczych, szkarlatyny, błonicy itp.
Ostre refluksowe zapalenie przełyku dzieli się na następujące odmiany na podstawie cech morfologicznych:
- Nieżytowy. Ten typ choroby jest spowodowany ekspozycją na niekorzystny czynnik — gorące potrawy i napoje, ostre potrawy, substancje toksyczne, gruboziarniste twarde jedzenie itp. Pokarmy o wysokiej zawartości zasad lub jodu mogą również powodować zapalenie błony śluzowej przełyku. Również w niektórych przypadkach choroba jest spowodowana nieprawidłowościami fizjologicznymi, takimi jak przepuklina rozworu przełykowego, zwężenie/niewydolność części narządu oraz wysokie ciśnienie w otrzewnej. W tym przypadku kwas solny dostaje się do przełyku i wywołuje podrażnienie, a w konsekwencji reakcję zapalną.
- Nadżerkowe, wrzodziejące. Leczenie nadżerkowego zapalenia przełyku jest trudniejsze, ponieważ w tym typie choroby na powierzchni błony śluzowej pojawiają się nadżerki lub owrzodzenia, a niekiedy zarówno nadżerki, jak i owrzodzenia, istnieje ryzyko krwawień, uszkodzeń ściany przełyku i procesów ropnych. Jest on spowodowany przez infekcje lub agresywne substancje, które atakują tkanki narządu.
- Obrzęk. Ten rodzaj zapalenia jest konsekwencją nieleczonego nieżytowego zapalenia przełyku. Zapaleniu towarzyszy nasilenie obrzęku, zwężenie światła przełyku i trudności w połykaniu.
- Krwotoczne. Wywoływana jest przez wirusy i infekcje bakteryjne. Jest to jedna z odmian nadżerkowego zapalenia przełyku, któremu może towarzyszyć odwarstwienie błony śluzowej. Objawia się silnym krwawieniem i wymiotami krwią.
- Pseudomembranowy. W wyniku zakażeń na wewnętrznej powierzchni przełyku pojawia się włóknisty wysięk.
- Działanie złuszczające. Powodowane przez kontakt z chemikaliami — zasadami lub kwasami. Powoduje powikłania w postaci stwardnienia lub pęknięcia ściany przełyku.
- Nekrotyczne. Jest wynikiem odpowiedzi na infekcje. Duże obszary błony śluzowej obumierają. Odrywają się one, tworząc długotrwałe wrzody, które nie goją się.
- Flegmatyczne. Powstałe w wyniku urazu, np. ciała obcego, złej jakości zabiegów endoskopowych i infekcji. Objawia się on naciekowym procesem ropnym, który jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia i życia.
Ze względu na obszar zajętej błony śluzowej chorobę klasyfikuje się jako całkowite, proksymalne i dystalne zapalenie przełyku.
Refluksowe zapalenie przełyku — symptomy choroby
Specyficzne objawy choroby refluksowej zależą od gatunku, ale istnieją również ogólne objawy, które wskazują na zapalenie przełyku:
- ból w przełyku przy połykaniu;
- laryngologiczne manifestacje choroby;
- uczucie pieczenia za mostkiem, zgaga;
- grudkowate uczucie w gardle;
- „kwaśne” lub „gorzkie” bekanie;
- nudności, rzadziej wymioty.
Mniej powszechne są: niemożność przełykania, gorączka, ciężkie ogólne złe samopoczucie i brak energii.
Inne dolegliwości to nieprzyjemny smak w ustach, chrypka, owrzodzenia w jamie ustnej, ból w okolicy klatki piersiowej promieniujący do łopatki, obojczyka, pleców i halitoza (nieświeży oddech).
Cechy diagnostyczne
Gdy pojawią się nieprzyjemne objawy refluksowego zapalenia przełyku, konieczna jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu lub gastroenterologa. Specjalista przeprowadzi badanie, zada szereg pytań, przeanalizuje dolegliwości, zbierze wywiad i wypiszę przepis.
Ważne jest, aby porozmawiać o wszelkich przebytych chorobach, schorzeniach przewlekłych, przyjmowanych lekach, stylu życia i diecie. Jeśli posiadasz wyniki poprzednich badań przewodu pokarmowego, musisz zabrać je ze sobą, ułatwi to postawienie diagnozy.
Już podczas pierwszej wizyty specjalista może określić formę choroby i przedstawić szczegółowe zalecenia. Ważne jest jednak również określenie stopnia uszkodzenia błony śluzowej oraz przyczyn dolegliwości.
W diagnostyce refluksowego zapalenia przełyku ważne jest zidentyfikowanie przyczyny, która leży u podłoża. Jeśli źródłem stanu zapalnego jest infekcja, ważne jest określenie jej rodzaju i dobranie odpowiedniej terapii. Pomoże to szybciej uporać się z konsekwencjami infekcji.
Leczenie zapalenia przełyku
Leczenie refluksa żołądka polega na znalezieniu przyczyny i podjęciu odpowiednich działań (np. zwalczenie infekcji, usunięcie ciała obcego, zmiana przyjmowanych na stałe leków, dieta refluksowa itp.) W przypadku kwaśnego refluksu żołądka lekarz dobierze lek, który hamuje lub neutralizuje wydzielanie kwasu. Leczenie zachowawcze może obejmować następujące elementy:
- podawanie środków prokinetycznych, antysekrecyjnych;
- metody fizjoterapeutyczne (elektroforeza, elektrostymulacja itp.);
- laser (laseroterapia endoskopowa).
Leczenie wrzodziejącego refluksowego zapalenia przełyku może obejmować przyjmowanie leków, które przyspieszają gojenie, ogólne środki naprawcze i inne.
Zabiegi chirurgiczne są konieczne rzadziej, tylko w przypadku ścisłych wskazań. Takich jak przełyk Barretta, częste krwawienia, wysokie ryzyko pęknięcia, duże masy przełyku.
Skuteczna terapia refluksowego zapalenia przełyku jest nie do pomyślenia bez diety refluksowej. Lekarz dobiera ją indywidualnie, biorąc pod uwagę czynniki ryzyka, przyczyny i ogólny stan zdrowia. Zabronione są napoje alkoholowe, mocna herbata i kawa, owoce i warzywa cytrusowe, kwaśne soki i pomidory. Najlepiej trzymać się zasad podzielności posiłków, zrezygnować z potraw tłustych, pikantnych, wędzonych, marynat i sosów z dodatkiem octu. W okresach zaostrzenia lepiej jest spożywać miękkie pokarmy, które nie będą naruszać stan żołądkowo-przełykowy.
Istnieje wiele produktów spożywczych, które mogą przyspieszyć gojenie się błony śluzowej. Należą do nich tłuczone ziemniaki, kaszka ryżowa, płatki owsiane i białka jaj. Zaleca się gotowane kurczaki, niskotłuszczowe buliony i herbaty ziołowe.
Leczenie dystalnego zapalenia przełyku
Dystalne zapalenie przełyku jest stanem zapalnym błony śluzowej dolnej części przełyku. Jest to często spowodowane przez wypływanie treści żołądkowej do przełyku. Podejście do leczenia dystalnego zapalenia przełyku polega na stosowaniu leków, które zmniejszają i neutralizują produkcję kwasu solnego, przyjmowaniu leków przeciw nudnościom oraz leczeniu dietetycznym. W niektórych przypadkach konieczne jest upewnienie się, że nie doszło do zapalenia błony śluzowej żołądka (gastritis).
Leczenie GERD
Leczenie choroby refluksowej przełyku z zapaleniem przełyku polega na ścisłym przestrzeganiu zaleceń lekarza. Terapia rozpoczyna się od zaleceń dotyczących zmiany stylu życia pacjenta. Należą do nich następujące elementy:
- częste, podzielone posiłki;
- posiłki nie później niż 3 godziny przed snem;
- leżenie po posiłku, aby zapobiec przedostawaniu się treści żołądka do przełyku;
- unikanie czekolady, kawy i innych pokarmów, które wpływają na napięcie dolnego zwieracza przełyku;
- podniesienie wezgłowia łóżka w celu zapewnienia dobrej pozycji do spania;
- ograniczenie aktywności fizycznej, która wymaga zginania ciała;