Ścięgna i więzadła w ciele człowieka odpowiadają za prawidłowe umiejscowienie struktur narządu ruchu względem siebie. To właśnie wytrzymałość tych elementów sprawia, że mięśnie i kości mogą być poddawane działaniu sił mechanicznych o dużych wartościach. Oba rodzaje struktur należą jednak do tkanek miękkich, które mogą zostać uszkodzone w sytuacjach przekroczenia progu ich odporności na urazy. W jaki sposób odbywa się regeneracja ścięgien i więzadeł? Co wpływa korzystnie na proces ich odbudowy? Na czym polega ich leczenie i odbudowa?
Leczenie operacyjne więzadeł
Sytuacje, w których konieczna jest rekonstrukcja więzadeł, są jednymi z najpoważniejszych stanów ortopedycznych w całej medycynie. Struktury te charakteryzują się mniejszymi możliwościami regeneracji, w porównaniu do ścięgien i mięśni. Najczęstszym przykładem uszkodzenia tego elementu układu kostnego jest operacja zespolenia zerwanego więzadła krzyżowego przedniego.
Do urazu tego dochodzi w mechanizmie zgięciowo-skrętnym, kiedy to ze względu na działające siły zewnętrzne, zostaje przekroczony zakres ruchu w kolanie. Kontuzja ta wymaga interwencji chirurgicznej i odtworzenia połączenia kostnego, które zostało przerwane w momencie urazu. Ten rodzaj uszkodzenia tkanek dotyczy nie tylko zawodowych sportowców, ale też osób uprawiających rekreacyjną aktywność. Ze względu na charakter zerwanych połączeń więzadłowych, zabiegi rekonstrukcyjne wymagają dużej ingerencji w tkanki. Skutkuje to koniecznością odbycia długotrwałej rehabilitacji, umożliwiającej powrót do pełnej sprawności fizycznej.
Uszkodzenia więzadeł – leczenie zachowawcze
Decyzja o przeprowadzeniu zabiegów chirurgicznych w stanach uszkodzenia struktur miękkich to najbardziej radykalna forma leczenia. Ze względu na konieczność hospitalizacji, duży poziom stresu pacjenta i ryzyko powikłań operacja zalecana jest wyłącznie w najbardziej skomplikowanych przypadkach. Skuteczność zachowawczych metod leczenia pozwala uniknąć zabiegu chirurgicznego i pozwala na szybki powrót do zdrowia. Regeneracja ścięgien i więzadeł jest bardzo często wspomagana podawaniem osocza i innych preparatów przyspieszających odbudowę tkanek. Uszkodzenia więzadła, które nie wymagają operacji, są poddawane leczeniu fizjoterapeutycznemu i farmakoterapii. Dotyczy to przede wszystkim naciągnięć i przeciążeń więzadłowych, w których nie doszło do przerwania połączenia pomiędzy kośćmi.
Wprowadzenie zwykłych ćwiczeń wzmacniających okazuje się jednak często niewystarczające do szybkiej odbudowy więzozrostu. Do urazów przeciążeniowych tych struktur, dochodzi bowiem pod wpływem przebytego urazu lub utrwalonego stanu pacjenta. Skręcenie kostki i związane z nim naruszenie więzadła skokowego-przedniego to przede wszystkim informacja o pogorszonej stabilizacji całej struktury. Wprowadzenie aktywności na nierównym podłożu poprawia czucie głębokie – wzmacniane zostają wówczas mięśnie, od których zależy zwartość całego stawu. Korzystne rezultaty przynosi również stosowanie ortez stabilizujących, które poprawiają ukrwienei tkanek i zmniejszają dolegliwości bólowe w początkowym etapie rekonwalescencji.
Regeneracja ścięgien i więzadeł jest również stymulowana przez odpowiednią suplementację żywieniową. Preparaty ze składnikami budującymi tkanki miękkie sprzyjają procesom odbudowy, dzięki czemu powrót do sprawności jest jeszcze szybszy.
Odbudowa ścięgien
Ścięgna są strukturami, które pozwalają na połączenie mięśni z tkanką kostną. Do naciągnięć i zerwań tych elementów ciała, dochodzi najczęściej podczas wprowadzenia zbyt dużych obciążeń do treningu. Przy całkowitym zerwaniu niektórych ścięgien, takich jak na przykład głowy długiej bicepsa lub Achillesa, konieczne jest wprowadzenie leczenia operacyjnego. Silne napięcie konkretnej struktury mięśniowej utrudnia zrost rozerwanego ścięgna, przez co jego odbudowa jest praktycznie niemożliwa.
Konsekwencje zerwania ścięgna są jednak zdecydowanie mniej niebezpieczne, niż w przypadku więzadeł. Związane jest to przede wszystkim z powierzchowną lokalizacją ścięgien, przez co zmniejsza się ilość tkanek naruszonych przez potencjalne cięcie chirurgiczne. Sytuacja ta zmienia się jednak w przypadku kontuzji, które dotyczą miejsc zbiorowego przyczepu mięśni. Z tego powodu zerwanie jednego ze ścięgien zginacza nadgarstka wymaga naruszenia struktury troczka zginaczy, co wiąże się z koniecznością podjęcia się czasochłonnej rehabilitacji.
Odbudowa ścięgna zachodzi w ściśle określonych warunkach, które należy spełnić, aby zadbać o jego odpowiednie tempo. Naderwane ścięgno podczas fazy rekonwalescencji powinno być odciążone, jednak należy utrzymać jego właściwe ukrwienie. Regeneracja ścięgien i więzadeł to w większości przypadków żmudny proces, wymagający pełnego zaangażowania pacjenta. Unikanie wykonywania określonych ruchów i utrzymywanie odpowiedniej pozycji wyjściowej są bowiem podstawą skutecznej terapii.
Ile trwa odbudowa ścięgna i więzadła?
Ze względu na charakterystykę struktur, odbudowa ścięgien i więzadeł trwa znacznie dłużej, niż wiele osób się spodziewa. Są to tkanki wytrzymałe, odporne na działanie znacznych sił mechanicznych, jednak z ich rekonwalescencją związane są pewne ograniczenia. Struktury te zbudowane są z tkanki łącznej, która w przeciwieństwie do kości czy mięśni, charakteryzuje się uboższym ukrwieniem. Co więcej, niektóre z więzadeł i ścięgien w organizmie człowieka nie są unerwione, przez co ich uszkodzenie może nie powodować bezpośrednich dolegliwości bólowych.
Czas trwania odbudowy ścięgien i więzadeł zależny jest również od wielkości całej struktury. Największe z nich, takie jak ścięgno Achillesa oraz rozcięgno podeszwowe, regenerują się zdecydowanie wolniej niż mniejsze struktury. Na szybkość powrotu do sportu po kontuzji ma wpływ funkcja danego elementu ciała. Niektóre z więzadeł i ścięgien odpowiadają za ruchy i stabilizację części ciała, które są mniej wykorzystywane w trakcie zwykłego funkcjonowania. Uszkodzenie więzadła ACL lub ścięgna Achillesa będą natomiast zdecydowanie bardziej dotkliwe dla pacjenta.
Leki i terapie biologiczne w odbudowie ścięgien i więzadeł
Procesowi odbudowy ścięgien i więzadeł, w początkowych etapach może towarzyszyć ból. Leczenie kontuzji tego typu wymaga stosowania preparatów przeciwbólowych, które pozwalają zmniejszyć nieprzyjemne dolegliwości. Doraźne stosowanie leków zawierających ibuprofen, ketoprofen lub paracetamol przynosi nie tylko ulgę w bólu, ale też pozwala na kontynuowanie rehabilitacji w okresie pooperacyjnym. Większość z lekarzy zaleca również maści chłodzące ze składnikami przeciwbólowymi – ich miejscowe stosowanie wiąże się z mniejszym obciążeniem układu pokarmowego i szybszym działaniem.
Współcześnie dużą popularnością cieszą się również terapie, opierające sie na podawaniu pacjentom preparatów zawierających komórki macierzyste. Substancje te są w pełni bezpieczne dla organizmu człowieka i pozwalają na odbudowę ścięgien oraz więzadeł na bazie komórek o dużym stopniu uniwersalności. Stosowana dodatkowo terapia osoczem bogatopłytkowym, pozwala skrócić czas rekonwalescencji nawet o kilka tygodni.
Jakie są sposoby odbudowy ścięgien i więzadeł?
Ze względu na poziom uszkodzenia i rodzaj tkanki wyróżnia się głównie dwa rodzaje regeneracji tkanek miękkich. U większości pacjentów skuteczne efekty leczenia zachowawczego pozwalają na bezpieczny i szybki powrót do zdrowia, natomiast w przypadku całkowitych zerwań więzadła w kolanie lub ścięgna Achillesa, najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie zabiegu operacyjnego. Niezależnie od charakteru uszkodzenia, rodzaju zerwanej struktury i stosowania odpowiedniej suplementacji, odbudowa ścięgien i więzadeł wymaga od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy rekonwalescencji.
Kontuzje tego typu to poważne urazy, które wymagają konsultacji specjalistycznej, dlatego w większości przypadków wizyta u lekarza internisty lub ortopedy powinna być pierwszym podjętym przez pacjenta działaniem. Rehabilitacja i leczenie farmakologiczne połączone ze świadomością pacjenta to klucz do powrotu do zdrowia, dzięki któremu uraz tego typu nie wyeliminuje na zawsze danej osoby z możliwości uprawiania ulubionej aktywności fizycznej.