Dziwna wypukła narośl na ciele noworodka? Wada i zmiany w strukturze skóry? Naczyniak? Bardzo prawdopodobne. Tylko że co to w ogóle jest? Skąd się wzięło? Jak i czy w ogóle da się to leczyć? W tym artykule dowiesz się czegoś więcej na temat charakterystyki naczyniaka oraz odpowiemy na powyższe, nurtujące świeżo upieczonych rodziców pytania.
Czym jest naczyniak?
Naczyniak to łagodny nowotwór skóry, który składa się z komórek na wewnętrznej powierzchni naczyń krwionośnych. Komórki te wchodzą do różnych narządów i tkanek, w wyniku czego formacja pojawia się z reguły w jaskrawoczerwonym lub niebieskawym kolorze. Może znajdować się na poziomie skóry lub może znajdować się w głębi tkanek. Miejsca lokalizacji guza mogą być bardzo różne. Najczęściej jest to jednak:
- głowa,
- twarz,
- szyja.
Jednakże naczyniak może znajdować się także na plecach, brzuchu, ramionach lub nogach.
Przyczyny naczyniaka u noworodków
Jeśli chodzi o przyczyny naczyniaków krwionośnych u noworodków, nadal nie ma dokładnej odpowiedzi na pytanie „Dlaczego się pojawiają” – mówi Grigorij Aleksandrowicz Somsikow, kierownik oddziału chirurgii naczyniowej patologii. Istnieje jednak kilka teorii.
Jedną z nich są choroby wirusowe matki w czasie ciąży, dokładniej w pierwszym trymestrze. Wtedy kształtuje się układ naczyniowy płodu. Ryzyko pojawienia się naczyniaków krwionośnych jest wyższe, gdy mamy do czynienia z następującymi czynnikami:
- ciąża mnoga,
- kobieta ma powyżej 38 lat,
- poród przed planowanym terminem, czyli urodzenie się wcześniaka,
- konflikt Rh między dzieckiem a matką,
- problemy w układzie hormonalnym matki lub dziecka,
- zwiększone ciśnienie tętnicze w czasie trwania ciąży.
Niemniej jednak naczyniaki często występują u całkowicie zdrowych dzieci, gdy ciąża przebiegała bezpiecznie, bez patologii i bez czynników zwiększających ryzyko pojawienia się naczyniaków. Dlatego właśnie nadal nie są znane dokładne przyczyny ich występowania.
Rodzaje naczyniaka u noworodków
U dzieci występuje kilka rodzajów naczyniaków.
Naczyniak niemowlęcy
Składa się z naczyń włosowatych, może być koloru fioletowego lub niebieskawego i mieć różną wielkość. Może być płaski lub lekko wznoszący się nad skórą. Jeśli naciśniesz naczyniaka krwionośnego, to blednie. Formacja może znajdować się na dowolnej części ciała, występuje najczęściej jednak na głowie, twarzy, szyi.
Połączony naczyniak krwionośny
Składa się z patologicznych formacji naczyniowych, które znajdują się jednocześnie na powierzchni skóry i w jej głębokich warstwach tłuszczu podskórnego.
Wrodzony naczyniak krwionośny
Jest to szczególny rodzaj naczyniaka krwionośnego, gdy noworodek rodzi się natychmiast z guzem naczyniowym, z reguły jest dość duży i od razu zauważalny. Kolor ma ciemny i zazwyczaj jest to burgund, z białym obszarem pośrodku. Takie formacje są rzadkie, ale się zdarzają.
„Ponadto naczyniaki mogą tworzyć się na narządach wewnętrznych, takich jak wątroba, śledziona i mózg” – mówi Grigory Somsikov. Należy także zwrócić uwagę na to, że naczyniaki wewnętrzne występują przeważnie, gdy na skórze występuje duża liczba naczyniaków (ponad 5).
Naczyniak może pojawić się na dowolnej części ciała noworodka, jednak nie powinno być żadnego problemu z zauważeniem go.
Jak wygląda naczyniak?
Na głowie
Formacje na skórze głowy występują w zdecydowanej większości przypadków naczyniaków u noworodków. Może być płaski i ledwo zauważalny (jeśli noworodek ma dość mocną linię włosów, formacja może nie zostać od razu zauważona), ale może być dość duża, mocno wznosząca się ponad skórę.
Na twarzy
Na twarzy bardzo często występują naczyniaki krwionośne. Co więcej, mogą znajdować się w różnych jej częściach: na grzbiecie nosa, policzkach, brodzie, powiekach, ustach, czy też uszach. Naczyniaki zlokalizowane na twarzy zawsze wymagają szczególnej uwagi, ponieważ mogą negatywnie wpływać na rozwój funkcji życiowych, na przykład wzroku lub słuchu.
Takie naczyniaki wymagają wczesnego kompleksowego leczenia. Szczególnie niebezpieczne mogą być również formacje na szyi, które mogą wrastać w krtań, tchawicę, zaburzając przy tym oddychanie i uniemożliwiając jedzenie.
Na plecach
W tej części ciała formacje są mniej powszechne. Z reguły proste naczyniaki płaskie na plecach nie powodują żadnego dyskomfortu u noworodka. Jednak większe formacje mogą być niebezpieczne, ponieważ z powodu tarcia o ubranie – ciągłe ściskanie – gdy dziecko leży lub śpi, zwiększa ryzyko owrzodzenia, urazu naczyniaka krwionośnego i krwawienia. Takie formacje wymagają kompleksowego leczenia.
Na nogach
Naczyniaki na nogach nie występują często. Mogą jednak powodować dyskomfort i nieść ryzyko kontuzji. Jeśli np. mają duży wypukły kształt i znajdują się na stawie, to istnieje ryzyko uszkodzenia stawu i tkanki kostnej.
Na ręce
To samo dotyczy naczyniaków na rękach. Szczególnie niebezpieczne i wymagające leczenia mogą być nacieki łączone zlokalizowane pod pachą, czy na stawach.
Na powiekach
Na powiekach naczyniaki krwionośne występują dość często i prawie 100% przypadków wymagają leczenia, ponieważ w fazie aktywnego wzrostu mogą uszkodzić oko noworodka i prowadzić do negatywnych konsekwencji podczas rozwoju wzroku.
Jednakże taktyka leczenia lub usuwania naczyniaków w tym obszarze powinna być wybierana przez lekarza szczególnie ostrożnie, ponieważ każda interwencja w okolicy oczu wiąże się również z poważnym ryzykiem uszkodzenia wzroku.
Na ustach
Naczyniak na wardze to nie tylko defekt kosmetyczny. Taka narośl może być niebezpieczna, ponieważ w miarę wzrostu może zakłócać ssanie noworodka, utrudniać oddychanie i zamykać wejście do jamy nosowej.
Leczenie naczyniaka krwionośnego u noworodków
Każdy noworodek z naczyniakiem powinien regularnie być badany przez specjalistę naczyniowego. To lekarz dokonuje ostatecznej diagnozy i wybiera taktykę leczenia naczyniaka krwionośnego, którą w razie potrzeby należy przeprowadzić na oddziale chirurgii naczyniowej lub dziecięcej. W zależności od lokalizacji naczyniaka może zajść konieczność konsultacji z ginekologiem dziecięcym, urologiem, otolaryngologiem, okulistą, chirurgiem szczękowo-twarzowym, torakochirurgiem.
„Wybór metody leczenia naczyniaka krwionośnego zależy od wielu czynników” – mówi Grigorij Somsikow, który jest kierownikiem oddziału chirurgii naczyniowej w Moskwie. Chirurg dziecięcy i specjalista w zakresie patologii naczyniowych u dzieci. Ważne jest, aby wziąć pod uwagę wiek dziecka, lokalizację naczyniaka, jego wielkość, kształt, tendencję do wzrostu. Ważne jest, aby zrozumieć, że naczyniaki krwionośne są najłatwiejsze do wyleczenia w pierwszych miesiącach życia.
Przede wszystkim wczesnej korekcji i kompleksowego leczenia podlegają formacje, które znajdują się na twarzy lub w okolicy odbytu, stawów i szybko rosną. A także naczyniaki krwionośne, które są podatne na urazy, owrzodzenia.
W dzisiejszym arsenale lekarzy istnieje kilka sposobów pracy z naczyniakami krwionośnymi
Miejscowa terapia beta-blokerem. Przeprowadza się go lekiem Timolol (często w postaci żelu) i daje bardzo dobre wyniki. Dzięki jego zastosowaniu możliwe jest zatrzymanie rozwoju naczyniaka krwionośnego u noworodków i osiągnięcie jego inwolucji (odwrotny rozwój).
Leczenie beta-blokerem doustnie. Metodę tę stosuje się z reguły, gdy dziecko ma dużego naczyniaka krwionośnego, w tym owrzodzenie lub małe formacje, ale o krytycznej lokalizacji, a także połączone i głębokie formy naczyniaków.
Laserowe usuwanie naczyniaka. Bardzo skuteczna, bezpieczna i bezkrwawa metoda usuwania naczyniaków. Należy zauważyć, że w przypadku naczyniaków stosuje się specjalny rodzaj lasera – pulsacyjny laser barwnikowy. Jest to jedyny rodzaj lasera zatwierdzony do stosowania w leczeniu naczyniaków u małych dzieci. Laser stopniowo koaguluje naczynia krwionośne i usuwa warstwy guza.
„Usuwa naczyniaki krwionośne bez uszkadzania skóry, bezkrwawo, po manipulacjach nie tworzą się strupy ani blizny” – zauważa Grigorij Somsikow. Leczenie laserowe wykonywane jest bezpłatnie w ramach obowiązkowej polisy ubezpieczenia zdrowotnego.
Istnieją jednak przeciwwskazania do stosowania lasera. Te schorzenia utrudniają leczenie laserem, a czasem mogą nawet zupełnie ją wykluczyć:
- choroba nowotworowa,
- fotodermit,
- epilepsja,
- cukrzyca,
- choroby zakaźne.
Kriodestrukcja. Podczas kriodestrukcji naczyniak jest wystawiony na działanie dwutlenku węgla lub azotu. Następnie na powierzchni skóry tworzy się zagłębienie, z czasem zamienia się w „skorupę”, a następnie znika i powstaje zanikowa blizna. Dlatego zastosowanie tej metody jest możliwe tylko wtedy, gdy naczyniak nie znajduje się na twarzy, ma niewielki rozmiar (nie więcej niż 2 mm – 2,5 mm) i nie ma możliwości zastosowania innych metod leczenia.
Istnieje także kilka innych metod leczenia, które były wcześniej stosowane, jednak w dzisiejszych czasach są już uważane za nie do końca bezpieczne i niepraktyczne. Należą do nich terapia rentgenowska, skleroterapia (wstrzykiwanie leków do jamy naczyniowej guza), terapia hormonalna, chirurgiczne usunięcie formacji.
Z powodu możliwości wystąpienia wielu skutków ubocznych, metody te nie mogą być uzasadnione w obecności nowocześniejszych i bezpieczniejszych metod leczenia naczyniaków.
Fazy naczyniaka
Jak już wiemy, naczyniak krwionośny noworodków ma kilka faz rozwoju. Po pojawieniu się w pierwszych tygodniach życia aktywnie rośnie. Z reguły jego wzrost zatrzymuje się na 6 – 7 miesiącach. Następnie przez pewien czas naczyniak pozostaje w stanie niezmienionym, a po roku – półtora roku rozpoczyna się faza inwolucji, czyli odwrotnego rozwoju naczyniaka krwionośnego. Z czasem niektóre formacje mijają. Zwykle dzieje się to w wieku 5 –10 lat.
Czas przejścia naczyniaka zależy od tego, jak bardzo urósł i gdzie się znajduje. Jedna formacja może zniknąć za trzy lata, druga za siedem lat. Jednakże ważne jest, aby zrozumieć, że są naczyniaki, które łatwo i szybko mijają i nie pozostawiają nawet śladów, ale są takie, które mogą pozostawić kosmetyczny defekt. O tym, jak będzie się zachowywać naczyniak krwionośny, jak szybko i silnie będzie rósł na początkowym etapie – nikt nie może przewidzieć.
Podsumowanie
Wokół naczyniaka narosło wiele mitów. O tym, jak bardzo jest niebezpieczny i szkodliwy słyszeliśmy już nie raz. Owszem, nie jest to schorzenie, które można zbagatelizować i w ogóle wystąpieniem naczyniaka się nie przejąć. Nie należy popadać w żadną ze skrajności.
Mamy już na tyle szczęścia, że medycyna i metody leczenia naprawdę prężnie się rozwijają. Dlatego też, zamiast panikować najlepszym i jedynym sposobem jest udanie się do specjalisty i w porozumieniu z nim ustalić dogodną metodę leczenia.
Należy pamiętać o tym, że naczyniaki najlepiej reagują na leczenie w pierwszych trzech miesiącach życia. Decyzja o potrzebie leczenia i korekty edukacji jest każdorazowo podejmowana przez lekarza i rodziców, biorąc pod uwagę wszystkie możliwe zagrożenia i konsekwencje.
Przyczyny występowania tego schorzenia nadal nie są do końca jasne. Jednak planując ciąże, warto zwrócić uwagę, chociażby na aspekty jak mamy się do czynników, które prawdopodobnie zwiększają ryzyko wystąpienia naczyniaka.