Skolioza kręgosłupa piersiowego, to uporczywe zniekształcenie kręgosłupa. Towarzyszy mu jego skrzywienie na poziomie odcinka piersiowego i obrót kręgów wokół jego osi pionowej. Jest to jeden z najczęstszych rodzajów skoliozy. Jednocześnie po raz pierwszy jest diagnozowany głównie w dzieciństwie lub okresie dojrzewania. Kiedy pojawiają się gwałtowne skoki wzrostu.
Przyczyny skoliozy kręgosłupa piersiowego
Normalnie w odcinku piersiowym kręgosłupa występuje lekkie zgięcie fizjologiczne – kifoza. Krzywizna łuku u osoby zdrowej skierowana jest ściśle do tyłu. Podobnie jak 3 inne łuki fizjologiczne, jest ona niezbędna do zwiększenia zdolności kręgosłupa do przenoszenia obciążeń, które na niego spadają. A także poprawy jego właściwości amortyzujących i ruchowych.
Jednakże, w wyniku działania pewnych czynników, których dokładnego pochodzenia w 80% przypadków nie można ustalić, kręgi są przemieszczane z anatomicznie poprawnej pozycji w jednym lub drugim kierunku, obracając je w nienaturalny sposób. Obecnie istnieje kilka teorii próbujących wyjaśnić naturę tego zjawiska (genetyczne, endokrynologiczne i nerwowo-mięśniowe). Jednak żadna z nich nie została jeszcze dostatecznie potwierdzona.
Zauważono, że najczęściej skolioza rozwija się u osób, których bliscy krewni mieli podobne patologie układu mięśniowo-szkieletowego. Do czynników predysponujących należą również:
- Anomalie w rozwoju kręgosłupa o innej naturze;
- Wrodzona słabość aparatu mięśniowo-więzadłowego, patologia tkanki łącznej;
- Zmiany dysplastyczne w kręgach, rdzeniu kręgowym, krążkach międzykręgowych, wywołujące naruszenie rozwoju kręgosłupa;
- Urazy, nabyte wady postawy;
- Operacje kręgosłupa i klatki piersiowej;
- Krzywica, gruźlica, osteoporoza;
- Choroby zapalne rdzenia kręgowego;
- Deformacja, skrócenie jednej z kończyn dolnych;
- Guzy kręgosłupa różnych typów;
- Skłonność do pochylania się, siedzący tryb życia;
- Nierównomierne obciążenie pleców i obręczy barkowej.
Przewaga skoliozy klatki piersiowej nad innymi typami skoliozy, w szczególności lędźwiowymi, wynika z faktu, że odcinek piersiowy kręgosłupa jest najdłuższy. Składa się z 12 kręgów i ze względu na cechy strukturalne jest bardziej podatny na krzywizny.
Jak identyfikowana jest skolioza kręgosłupa piersiowego?
Skolioza kręgosłupa piersiowego nie zawsze jest izolowana. Często deformacja dotyczy również sąsiednich odcinków kręgosłupa: szyjnego i lędźwiowego. W rezultacie można zdiagnozować skoliozę szyjno-piersiową i piersiowo-lędźwiową. Jednocześnie powstanie jednego łuku (skolioza w kształcie litery C) ma tendencję do aktywowania mechanizmów kompensacyjnych.
Mają one na celu zrównoważenie ciała, co prowadzi do powstania drugiego łuku. W tym przypadku skolioza w kształcie litery S będzie widoczna w taki sposób, w której jeden łuk będzie głównym, a drugi wyrównawczym. Niezwykle rzadko diagnozuje się skoliozę w kształcie litery Z w której obserwuje się 3 lub więcej łuków.
Na podstawie przyczyny rozwoju rozróżnia się następujące rodzaje skoliozy:
- wrodzona;
- nerwowo-mięśniowa;
- dysplastyczna;
- wtórna;
- idiopatyczna.
Ponieważ w 80% przypadków nie można dokładnie określić przyczyny rozwoju deformacji kręgosłupa, u zdecydowanej większości pacjentów rozpoznaje się postać idiopatyczną.
Stopnie skoliozy klatki piersiowej i objawy
Istnieją 4 wytypowane stopnie skoliozy klatki piersiowej, z których pierwszy jest uważany za najlżejszy. Nasilenie patologii zostaje określane na podstawie zdjęć rentgenowskich, na których wykonuje się konstrukcje geometryczne i dokładnie określa kąt krzywizny łuku skoliotycznego.
- 1 stopień — kąt do 10 °;
- 2 stopień — kąt mieści się w zakresie 11-25°;
- 3 stopień — kąt krzywizny 25-50°;
- 4 stopień — kąt krzywizny przekracza 50°.
Stopień skoliozy, a także poziom powstawania łuku, determinują charakter występujących objawów. Niewielka różnica w poziomie położenia ramion, łagodne oddziaływanie skoliozy na mięśnie w okolicy wypukłej części łuku, czy opuszczanie głowy do przodu i pochylanie się w miarę postępu deformacji, nasilają się, tworząc coraz widoczniejsze wady postawy.
Przy 3-4 stopniu skoliozy obserwuje się duże wady postawy. Poważne skrzywienie kręgosłupa powoduje przemieszczanie narządów wewnętrznych z ich naturalnych miejsc. Przede wszystkim cierpią płuca, które są ściskane przez inne struktury, co prowadzi do:
- pogorszenia aktywności fizycznej;
- duszności, trudności w oddychaniu;
- przewlekłego niedotlenienia (głód tlenowy), który negatywnie wpływa na pracę wszystkich narządów wewnętrznych, a przede wszystkim mózgu;
- niewydolności oddechowej.
Występuje również przemieszczenie serca i ucisk naczyń krwionośnych. W rezultacie wzrasta w nich ciśnienie krwi, obserwuje się zaburzenia rytmu serca, pogarsza się duszność, pojawiają się bóle w klatce piersiowej. W ciężkich przypadkach rozwija się niewydolność serca. Wątroba, żołądek, trzustka również mogą się przesuwać i wywierać nacisk na jelitach. Powoduje to naruszenie procesów trawiennych i często prowadzi do poważnych zaparć.
Skolioza kręgosłupa piersiowego — diagnostyka
Wykrycie objawów skoliozy klatki piersiowej powinno być powodem kontaktu z ortopedą i specjalistami w dziedzinie chorób kręgosłupa. Najlepszą opcją są regularne profilaktyczne badania ortopedyczne – raz do roku. W takim przypadku specjalista będzie mógł zauważyć obecność rozwoju skrzywienia kręgosłupa w odcinku piersiowym na najwcześniejszych etapach rozwoju. Oraz wybrać optymalną taktykę leczenia. Będzie to gwarancją zmniejszenia ryzyka progresji deformacji i jej skutecznej eliminacji.
Zadaniem ortopedy jest poznanie charakteru istniejących dolegliwości i przeprowadzenie badania. Podczas diagnostyki zwraca się szczególną uwagę na symetrię ułożenia barków, łopatek, talii, kości miednicy. Określa się również grubość garbu żebrowego, oddziaływanie skoliozy na mięśnie, deformację klatki piersiowej. A także stan mięśni pleców i brzucha oraz mierzy długość nóg.
W przypadku objawów skoliozy klatki piersiowej wymagane jest także prześwietlenie kręgosłupa. Zdjęcia robione są w kilku projekcjach, czasem z pewną stylizacją. Pozwala to na wizualizację położenia każdego kręgu, wykrywanie oznak ich rotacji i dokładny pomiar kąta krzywizny skoliotycznej. W efekcie określany jest stopień skoliozy klatki piersiowej, co pozwala na dobranie optymalnego leczenia.
Metody leczenia skoliozy — jak leczyć skoliozę?
Leczenie skoliozy klatki piersiowej u dzieci początkowo prowadzi się zachowawczo. W przypadku dorosłych nawet przy 1-2 stopniach skrzywienia kręgosłupa taka terapia nie pozwoli wyeliminować deformacji. Grzbiet zachowuje plastyczność tylko do 20-24 roku życia. Dlatego przy diagnozowaniu choroby w późniejszym wieku metody niechirurgiczne mogą jedynie zatrzymać jej postęp.
W przypadku wykrycia patologii w dzieciństwie lub okresie dojrzewania, zwłaszcza we wczesnych stadiach rozwoju, metodami zachowawczymi możliwe jest osiągnięcie znacznej lub nawet całkowitej regresji zmian patologicznych. Jest to możliwie jedynie przy ścisłym przestrzeganiu zaleceń lekarskich.
Terapia zachowawcza jest zawsze złożonym i skomplikowanym procesem obejmującym:
- Terapia ruchowa — ćwiczenia na skoliozę jako podstawa leczenia skoliozy dowolnego stopnia;
- Ortezy — stosowane przy skoliozie 2-3 stopnia polegają na noszeniu półsztywnego lub sztywnego gorsetu, który pomaga przywrócić anatomicznie prawidłową pozycję kręgosłupa poprzez regresję objawów, jakie niesienie oddziaływanie skoliozy na mięśnie;
- Fizjoterapia — ma charakter pomocniczy i pomaga poprawić krążenie krwi, zmniejszyć stany zapalne i poprawić samopoczucie poprzez ćwiczenia na skoliozę;
- Terapia farmakologiczna — ma charakter objawowy i ma na celu likwidację bólu, poprawę krążenia krwi, zapobieganie zmianom zwyrodnieniowym krążków międzykręgowych.
Przy skoliozie klatki piersiowej 3-4 stopnia zwykle zaleca się operację. Ponieważ niezdecydowanie się na nią wiąże się ze znacznym ograniczeniem zdolności do pracy, silnym bólem, rozwojem niewydolności oddechowej i serca oraz innymi powikłaniami.
Można również zalecić interwencję chirurgiczną w przypadku skrzywienia 2 stopnia kręgosłupa piersiowego, jeśli obserwuje się widoczną, agresywną progresję. Jest to konieczne, aby zapobiec występowaniu poważnych powikłań ze strony narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Chirurgiczne metody leczenia skoliozy
Jak leczyć skoliozę w przypadku ciężkich skrzywień klatki piersiowej? Chirurgiczne leczenie skoliozy jest wtedy jedyną opcją, która obejmuje instalację specjalnych metalowych konstrukcji. Obecnie istnieje kilka rodzajów takich systemów, ale istotą ich zastosowania jest zawsze zmniejszenie promienia zgięcia i derotacji kręgosłupa, czyli przywrócenie kręgów do naturalnej pozycji. Przy głębokich deformacjach niemożliwe jest całkowite naprawienie sytuacji, ponieważ jest to obarczone rozwojem ciężkich zaburzeń neurologicznych.
Nawet w zaawansowanych przypadkach wynik osiągnięty po operacji jest wystarczający, aby wyeliminować ból, silną asymetrię ciała, kompleksy psychiczne i przywrócić normalną wydajność organizmu.