Loading...
Jedzenie

Tarnina – właściwości i zastosowanie

Fioletowe owoce tarniny

Tarnina, inaczej nazywana tarką lub śliwą tarniną, to gatunek krzewu z rodziny różowatych. Można ją spotkać w niemal całej Europie, a także w północnej Afryce i na zachodzie Azji. Tarnina znana była już w czasach prehistorycznych – świadczą o tym odkrycia archeologiczne.

Krzew tarniny krzyżuje się z innymi śliwami. W Polsce występuje na terenie całego kraju. Głównie na skrajach lasów, na polanach, przy drogach i w niższych partiach gór. Jest rośliną pożyteczną, mrozoodporną i miododajną.

Pokryte cierniami krzewy tarniny tworzą gęste zarośla, które są ostoją dla wielu gatunków zwierząt. Warto rozejrzeć się, czy śliwa tarnina nie rośnie w pobliżu naszego domu, na przykład w ogrodzie u sąsiada. Roślina ta jest znana w medycynie naturalnej ze względu na swoje lecznicze właściwości i liczne zastosowania. 

Właściwości owoców tarniny

Śliwa tarniny jest często wykorzystywana w fitoterapii, czyli ziołolecznictwie. Tarninę stosuje się między innymi do łagodzenia dolegliwości związanych z układem moczowym i żołądkowym. Stosuje się ją również w leczeniu biegunek.

Szczególnie cenne są jej owoce, bogate w witaminę C, witaminy z grupy B, flawonoidy (przeciwutleniacze), beta-karoten, wapń, potas, magnez, kwasy organiczne i fitosterol. Porcja 100 g owoców dostarcza 54 kcal, ok. 10 g węglowodanów, 1,5 białka, 2,5 g błonnika i tyle samo kwasów organicznych  oraz 2 mg żelaza.

Owoce tarniny to niewielkie (ich średnica to około 1-1,5 cm), ciemnogranatowe, okrągłe pestkowce. Charakteryzuje się cierpkim, kwaśnym i lekko gorzkim smakiem, który zmienia się przemrożeniu i łagodnieje.

Zastosowanie tarniny w ziołolecznictwie

Tarnina ma szerokie zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości. Wykorzystuje się walory zdrowotne zarówno owoców, jak i kwiatów oraz kory. Według naturoterapeutów działa uspokajająco i stabilizująco na ludzki organizm.

Kwiat tarniny

Kwiaty tarniny, dzięki flawonoidom, wpływają na detoksykację moczu i krwi. Dlatego też napar z kwiatów tarniny przygotowuje się do leczenia przewlekłych zakażeń dróg moczowych. Udowodniono pozytywne działanie kwiatów tarniny w procesie hamowania reakcji alergicznych.

Napar z kwiatów tarniny pomoże też w procesie odchudzania, ponieważ związki czynne zawarte w tych białych kwiatach pozytywnie wpływają na przemianę materii. Kwiaty tarniny są też źródłem glikozydów, związków cukrowych, a także witaminy C i soli mineralnych, głównie potasu. Ponadto kwiat tarniny można stosować w celach diuretycznych i przeczyszczających.

W przypadku różnych dolegliwości można samodzielnie przygotować napar z kwiatów tarniny w następujący sposób: 1 łyżeczkę suszonych kwiatów zalać 250 ml wody, doprowadzić do wrzenia i gotować przez 2-3 minuty. Przecedzić i pić w 2 lub 3 porcjach w ciągu dnia.

Owoc tarniny

Owoc tarniny
Źródło: Pixabay.com

Współczesna fitoterapia zaleca spożywanie owoców tarniny ze względu na ich lecznicze właściwości. Owoce śliwy tarniny są bogate m.in. w garbniki, kwasy organiczne, pektyny oraz antocyjany. Od dawna znane jest przeciwbakteryjne i przeciwzapalne działanie owoców tarniny. Zalecano spożywanie ich w przypadku nieżytu żołądka lub jelit.

Sok lub syrop z tarniny może być stosowany jako naturalny lek na biegunkę i skuteczna metoda na pozbycie się wzdęć. Związki zawarte w owocach tarniny tworzą nieprzepuszczalną błonkę po zetknięciu się z błoną śluzową jelit, dzięki czemu jelita są zabezpieczone przed substancjami, które wywołują biegunkę. Dlatego w razie problemów trawiennych warto wypróbować herbatkę ziołową z tarniną.

Przeciwzapalne i antybakteryjne właściwości owoców śliwy tarniny, skutecznie wspierają system trawienny przy wielu dolegliwościach. Antocyjany zawarte w owocach  tarniny mają pozytywne oddziaływanie na układ krążenia poprzez obniżanie ciśnienia krwi i „złego” cholesterolu. W badaniach potwierdzono wpływ właściwości owoców tarniny na ograniczenie powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Owoce tarniny zapobiegają również tworzeniu się miażdżycy oraz pozytywnie wpływają na pracę serca.

Kora

Wywar z kory tarniny można wykorzystywać do płukania jamy ustnej i dziąseł w przypadku stanów zapalnych. Kora tarki charakteryzuje się obecnością w jej składzie olejku kamforowego, który może być traktowany jako środek antyseptyczny i przeciwzapalny.

Napar w kory tarniny należy przygotować w ten sposób: 1 łyżkę kory śliwy tarniny wrzucić na garnka, zalać 250 ml wody i gotować przez 3 minuty. Następnie całość należy przecedzić i pozostawić do wystudzenia. Po 15 minutach można płukać jamę ustną przygotowanym wywarem.

Kwiat tarniny a pielęgnacja

Ekstrakt z kwiatów tarniny można spotkać w wielu kosmetykach do pielęgnacji. Działa on przeciwutleniająco, antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowo. Ma też właściwości nawilżające, odżywiające i wzmacniające skórę. Woda z kwiatów tarniny może służyć jako tonik. W kosmetologii popularne są też maseczki na twarz z tarniną. Działają one ściągająco i wygładzająco na skórę. Dodatkowo napar z tarniny może być wykorzystany w leczeniu trądziku różowatego i sterydowego.

Tarnina, jako roślina ogrodowa

Krzewy tarniny bardzo dobrze prezentują się w ogrodach. Uprawa tarniny nie sprawia zbyt wielu trudności, gdyż nie jest to bardzo wymagająca roślina. Doskonale będzie się rozwijać na ciepłym, nasłonecznionym stanowisku, ale poradzi sobie też w półcieniu. Nie ma znaczenia, jaką glebę masz w ogrodzie, gdyż krzew ten rośnie na większości gleb (spotkać ją można na glebach piaszczystych, gliniastych i kamienistych).

Śliwę tarniny można zatem sadzić w miejscach mało przyjaznych innym roślinom. Tarnina może osiągać do 3 m wysokości, a jej gałęzie rozrastają się na boki oraz ku górze. Nie wymaga przycinania. Wczesną wiosną zdobią ją białe kwiaty, które pojawiają się na krzewie jeszcze przed rozwinięciem liści. Tarnina sprawdzi się też w ogrodzie, jako kwitnący żywopłot.

Śliwa tarni znajdzie też swoje zastosowanie w sadownictwie, jako podkładka dla wielu odmian roślin.

Odmiany tarniny

Wyróżnia się następujące odmiany uprawne śliwy tarniny:

  • Purpurea, charakteryzująca się purpurowymi liśćmi i różowymi kwiatami;
  • Plena, posiadająca kwiaty z podwójnym okółkiem płatków w koronie;
  • Variegata, z białymi, żyłkowanymi liśćmi;
  • Rosea, będąca połączeniem tarniny i czarnej śliwy wiśniowej.

Kiedy i jak należy zbierać kwiaty?

Kwiaty tarniny należy zbierać bardzo ostrożnie i delikatnie, najlepiej podczas słonecznej pogody. Kwiaty tarniny są bardzo wrażliwe na zgniatanie, dlatego trzeba zbierać je z wyczuciem, gdyż mogą czernieć. Kwiaty można suszyć w zaciemnionych pomieszczeniach, w temperaturze poniżej 35 stopni C. Odpowiednio wysuszone powinny mieć kremowy lub szarawobiały kolor.

Kiedy zbierać owoce?

Owoce tarniny charakteryzują się kwaśnym smakiem nie nadają się do jedzenia na surowo.  Jednak można je spożywać po pierwszych przymrozkach, gdyż stają się wtedy łagodniejsze w smaku i smaczniejsze. Dlatego owoce tarniny najlepiej jest zbierać jesienią (najlepiej w październiku i listopadzie), gdy są już dojrzałe. Alternatywą dla czekania na pierwsze mroźne noce może być zamrożenie owoców tarniny w zamrażarce przez 12-24 godziny.

Dobrze jest zbierać owoce, zanim zainteresuje się nim ptactwo, dla których tarnina stanowi pożywienie.

Suszone owoce tarniny

Suszone owoce tarniny można wykorzystywać do przygotowania naparu. Idealnie sprawdzą się do gotowania kompotów. Napoje z suszonych owoców tarniny najlepiej pić dwa razy dziennie, aby uzyskać jak najbardziej korzystny efekt z jej deklarowanego działania.

Przetwory z tarniny

Z owoców tarniny można przygotowywać różnorodne przetwory. Znane są w kuchni polskiej dżemy, konfitury, marmolady oraz kompoty tworzone na bazie tej rośliny. Na zimę warto przyrządzić soki z tarniny, które mają właściwości przeciwzapalne. Wśród przepisów można też znaleźć receptury na sos z tarniny, który można podawać, jako dodatek do dań mięsnych.

Wiele osób przygotowuje też domowe wino z owoców tej rośliny. Ze względu na dużą ilość garbników w owocach tarniny, wino wychodzi klarowne.

Przepis na dżem z tarniny

Do przygotowania dżemu z tarniny należy użyć 1 kg owoców oraz 50 dag cukru. Owoce należy zbierać po pierwszych przymrozkach lub mrozić je wcześniej przez od 12 do 24 godzin, aby pozbyć się ich kwaśnego smaku. Owoce trzeba umyć i wydrylować. Tak przygotowane owoce można posypać cukrem i zostawić je noc, aby puściły sok. Rano należy usmażyć całość i przełożyć gorącą masę do słoików i zapasteryzować je.

Przepis na nalewkę z tarniny

Niegdyś nalewka z tarniny była popularnym trunkiem. Obecnie rzadziej można się z nią spotkać, lecz warto ją przyrządzać ze względu na jej lecznicze właściwości. Nawet nieduża ilość alkoholu z tarniny dodana do herbaty może pomóc w zwalczeniu grypy lub przeziębienia oraz pozytywnie wpłynąć na jakość snu.

Nalewkę z tarniny (inaczej nazywaną tarninówką) można przygotować, korzystając z następującego przepisu: 1 kg dojrzałych owoców (zebranych po pierwszych mrozach) należy zalać 1 l spirytusu (70%) i zasypać 1 kg cukru. Całość przelać do dużego słoju odstawić w ciepłe miejsce. Na wiosnę można przefiltrować nalewkę i rozlać ją do butelek.

Trujące pestki tarniny

Należy pamiętać, że nasiona tarniny są trujące. Ich spożycie, nawet w niewielkiej ilości może doprowadzić do porażenia ośrodka oddechowego, co może być zagrożeniem dla życia i zdrowia. W pestkach tarniny znajduje się bowiem tzw. kwas pruski, czyli cyjanowodór, dlatego nie należy ich rozgryzać i rozgniatać. Natomiast połknięcie pestki bez rozgryzienia nie jest niebezpieczne dla zdrowia.

Inne zagrożenia dla zdrowia

Oprócz trujących właściwości pestek tarniny, należy uważać też na ciernie tego krzewu, gdyż mogą się one przyczynić do głębokich urazów. Sześciocentymetrowe, cienkie i ostre kolce mogą wbić się w skórę, pozostawiając odłamki wewnątrz ciała. Może to doprowadzić do chronicznych stanów zapalnych i niezbędne okazać się może wtedy leczenie chirurgiczne.

Drewno z tarniny

Warto wiedzieć, że krzew tarniny jest rośliną dostarczającą twardego drewna, które niegdyś miało szereg zastosowań. Ze względu na twardość drewna śliwa tarnina jest doskonałym materiałem do produkcji lasek. Wiązki krzewów tarniny są też podstawowym materiałem do budowy tężni solankowej.

Tarnina w wierzeniach ludowych

Jako ciekawostkę warto dodać, że tarnina odgrywała znaczącą rolę w kulturze i wierzeniach ludowych. W mitologii celtyckiej była uznawana za świętą roślinę. W kulturze słowiańskiej natomiast, tarninę sadzono na grobach samobójców.  Tarnina służyła także jako materiał do tworzenia drewnianych kołków, dzięki którym można było zabijać nietoperze. Z kolei w Anglii krzew tarniny wykorzystywano do budowania stosów w dobie polowań na czarownice.

Podsumowanie

Uprawa tarniny nie jest trudna. Dlatego warto zastanowić się nad zasadzeniem tej rośliny w swoim ogrodzie. Jej właściwości lecznicze i zastosowanie mogą przynieść wiele dobrego dla naszego zdrowia, samopoczucia i stanu naszej cery. Przygotowanie kilku butelek wina lub nalewek z owoców śliwy tarniny może umilić zimowe, chłodne wieczory. Działania niepożądane owoców tarniny nie są znane. Spożywać je mogą zarówno dzieci, jak i dorośli.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.