Wzierniki ginekologiczne należą do grupy narzędzi niezbędnych w każdym gabinecie ginekologicznym. Wykorzystywane są zarówno do wykonywania rutynowych badań, jak i przeprowadzania wielu zabiegów. Lekarze posługują się niekiedy akcesoriami wielorazowego użytku, choć znacznie częściej preferują te jednorazowe. Wszystko po to, aby zapewnić pacjentkom bezpieczeństwo i komfort podczas diagnostyki i zabiegów.
Zastosowanie wziernika w badaniu ginekologicznym
Wziernik wykorzystywany przez ginekologów ma stosunkowo nieskomplikowaną budowę. Ten klasyczny, składa się z dwóch wyprofilowanych łyżeczek o kształcie łódki, które łączy zawleczka przy rękojeści, trzymanej przez lekarza podczas wsuwania narzędzia do pochwy. Kolor zawleczki informuje o szerokości łyżek akcesorium (od 16 mm do 30 mm) i ułatwia jego dopasowanie do budowy anatomicznej kobiety.
Najbardziej popularne są jednorazowe wzierniki ginekologiczne, które dystrybuowane są w jałowych opakowaniach. Po zakończeniu badania lub zabiegu umieszczane są w pojemniku na odpady medyczne i przekazywane do utylizacji.
Zanim zastosowanie wziernika będzie możliwe, pacjentka powinna zająć wygodną pozycję na fotelu ginekologicznym z udami opartymi na specjalnych podstawkach, co zapewnia odpowiednie ułożenie ud na boki. Lekarz ma wówczas swobodny dostęp do kobiecego sromu. Palcami dłoni rozchyla wargi sromowe i dopiero wówczas może delikatnie wsunąć zamknięty wziernik (z łyżkami przylegającymi do siebie) zgodnie z osią wyznaczoną przez kanał rodny. Następnie obraca narzędzie o 90 st. i rozchyla powoli łyżki poprzez naciśnięcie rękojeści, aby uwidocznić w ten sposób wnętrze pochwy i szyjkę macicy. Dzięki zastosowaniu wziernika specjalista może zdiagnozować objawy typowe dla infekcji intymnych, nadżerek czy innych nieprawidłowości. Wyciąganie wziernika przebiega w odwrotnej kolejności niż jego wsuwanie. Najpierw więc musi zostać obrócony o 90 st. i dopiero wówczas powoli wyjęty.
Zastosowanie wziernika do wykonywania zabiegów ginekologicznych
Wziernik wykorzystywany jest nie tylko do badań pochwy i szyjki macicy. Dzięki ich uwidocznieniu poprzez rozwarcie ścian pochwy, lekarz może wykonać też niektóre zabiegi ginekologiczne. Do tych najczęstszych należy zaliczyć pobieranie materiał do badania cytologicznego lub histopatologicznego.
Niekiedy lekarz korzysta z wziernika z osłoną. Narzędzie to umożliwia nie tylko przeprowadzenie diagnostyki u pacjentek z opadającymi ścianami pochwy. To także narzędzie zalecane do wykonania kolposkopii oraz zabiegów z wykorzystaniem lasera i kriolipolizy.
Zastosowanie wziernika w diagnostyce kobiet otyłych
Wziernik pozwala na wykonanie badań i zabiegów nawet u kobiet otyłych. Lekarz nie wykorzystuje jednak do tego celu klasycznego wziernika, lecz model dwułyżkowy. Obecnie jest on dostępny nie tylko (jak dotąd) w wersji wielorazowej, ale również jednorazowej, co ma znaczenie dla komfortu i bezpieczeństwa pacjentek.
Zastosowanie tego typu wziernika przebiega nieco inaczej niż przy wykorzystaniu klasycznej wersji narzędzia. Po zajęciu przez pacjentkę miejsca w fotelu ginekologicznym, lekarz rozsuwa wargi sromowe i wsuwa złączone ze sobą łyżki do pochwy. Każdą z nich odciąga w przeciwnym kierunku (wykorzystując do tego obie ręce), co pozwala uwidocznić wnętrze dróg rodnych i ocenić ich stan oraz pobrać materiał do badań.
Zastosowanie wziernika w badaniu dziewcząt
Najwięcej kontrowersji wzbudza zastosowanie wziernika u dziewcząt, które nie są jeszcze aktywne seksualnie. Niektórzy specjaliści w ogóle wykluczają taką możliwość. Inni natomiast dopuszczają ją tylko w wyjątkowych przypadkach i to najczęściej w znieczuleniu ogólnym, aby badanie nie było powodem traumy oraz unikania profilaktycznych wizyt ginekologicznych w dorosłym życiu.
Zastosowanie klasycznego wziernika jest u dziewcząt niemożliwe z przyczyn anatomicznych – tak duże akcesorium mogłoby doprowadzić do przerwania ciągłości błony dziewiczej. Stosowany jest zamiast niego wziernik dziewiczy typu „Z”. Dzięki niewielkim rozmiarom tego narzędzia lekarz może wykonać badanie pochwy i szyjki macicy, nie dostarczając pacjentce dyskomfortu.
Bibliografia:
A. Strama, A. Jaros i in. Pielęgnowanie pacjentki w wybranych procedurach w ginekologii, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.