Niedobory witaminy D są powszechne w Polsce i na świecie. By ocenić spożycie witaminy D i jej niedobory (zależnie od składu i rodzaju stosowanej diety), przeprowadzono przegląd systematyczny. Przeglądy systematyczne – analizy danych naukowych skoncentrowanych wokół konkretnego problemu badawczego – to badania wiarygodne i wysokiej jakości, na których opiera się Evidence-Based Medicine (medycyna oparta na dowodach).
Witamina D3 – źródła i normy
Źródłem witaminy D w organizmie człowieka jest synteza skórna (pod wpływem promieni słonecznych), niewystarczająca w naszej szerokości geograficznej (ze względu na małe nasłonecznienie od października do marca, konieczność stosowania filtrów UV i in.). Natomiast pokarmowe źródła witaminy D3 są ograniczone (tłuste ryby morskie, oleje rybne, jaja, mięso, wzbogacane tłuszcze do smarowania) .
Według polskich norm, wystarczające dzienne spożycie ( adequate intake ) witaminy D u dorosłych dla wynosi 15 µg cholekalcyferolu (600 IU). Jednak aktualna rekomendowana dzienna dawka witaminy D3 w suplementacji jest wyższa: 800–2000 IU (u dorosłych) . Nie wydano odrębnych zaleceń dla osób stosujących diety bezmięsne .
Źródła witaminy D w różnych dietach
W przeglądzie systematycznym naukowcy przeanalizowali m.in. badania oceniające spożycie witaminy D i jej niedobory w populacjach:
- stosujących dietę z dużą zawartością mięsa
- stosujących dietę z małą zawartością mięsa
- spożywających ograniczoną ilość wybranych produktów mięsnych
- stosujących diety bezmięsne.
W przypadku diet bezmięsnych analizie poddano diety wegetariańskie, oparte na świadomym i celowym wyłączeniu produktów pochodzenia zwierzęcego. Stopień tego wykluczenia jest nieco inny w poszczególnych odmianach wegetarianizmu. Jego łagodna forma, laktoowowegetarianizm, wyklucza mięso (także ryby), jednak dopuszcza spożycie mleka i jego przetworów oraz jaj. Laktowegetarianizm (prócz produktów roślinnych) dopuszcza spożycie mleka i jego przetworów. Owowegetarianizm wiąże się z wykluczeniem mięsa (również rybiego) i produktów mlecznych, ale dopuszcza jaja.
Do restrykcyjnych form diety wegetariańskiej należy dieta wegańska, oparta wyłącznie produktach roślinnych, ale wykluczająca wszystkie produkty odzwierzęce.
Ciekawą odmianą wegetarianizmu jest semiwegetarianizm, który dopuszcza ograniczone spożycie określonych rodzajów mięsa:
- ryb i owoców morza (pescowegetarianizm)
- drobiu (pollowegetarianizm) .
Spożycie i niedobory witaminy D a rodzaj diety
Wyniki przeglądy systematycznego wykazały, że spożycie witaminy D jest:
- najwyższe u pescowegetarian regularnie spożywających ryby; nieco mniejsze – u osób spożywających mięso (diety tradycyjne)
- zacznie niższe u wegetarian i najniższe u wegan.
W jednym z analizowanych badań zaobserwowano, że dzienne spożycie witaminy D jest większe u osób stosujących dietę z małą zawartością mięsa w porównaniu do osób spożywających duże ilości mięsa.
Jednak we wszystkich badanych grupach i modelach żywieniowych średnie spożycie witaminy D nie przekraczało 10 µg dziennie. Wyniki badań wskazują na mniejszą częstość występowania niedoborów witaminy D w populacji stosującej dietę mięsną lub pescowegetariańską (do 6%) w porównaniu do wegetarian (do 33%) i wegan (do 67%). Średnia częstość niedoboru witaminy D wynosiła 15% u osób spożywających mięso i 25% u wegetarian i wegan.