Artykuł sponsorowany.
Dzieci, tak samo jak dorośli, doświadczają różnorodnych emocji w swoim życiu. Smutek, złość czy strach są naturalnymi uczuciami, które stanowią część rozwoju i dojrzewania dziecka. Jednak niektóre dzieci mogą napotykać trudności w radzeniu sobie z tymi emocjami, co może wpływać na ich ogólny psychiczny i dobrostan emocjonalny. W artykule tym, skupimy się na zrozumieniu różnych trudności emocjonalnych, z jakimi dzieci mogą się borykać, a także podkreślimy ważność empatii oraz zwrócimy uwagę na oznaki, które mogą wskazywać na problemy emocjonalne u dzieci. Ostatecznie, zaprezentujemy praktyczne wskazówki, które pozwolą rodzicom i opiekunom odpowiednio wspierać swoje dzieci w radzeniu sobie z tymi trudnościami.
Strach
Strach może być naturalnym przejawem obaw i niepokoju u dzieci, szczególnie w nieznanych sytuacjach lub podczas separacji od rodziców. Jednak nadmiernie odczuwany może wpłynąć na zdolność dziecka do funkcjonowania w codziennym życiu. Oznaki nadmiernego strachu u dziecka mogą obejmować stałe unikanie określonych miejsc lub sytuacji, objawy psychosomatyczne (np. bóle brzucha), trudności w koncentracji i wycofanie społeczne.
Wspieranie dziecka:
- Bądź cierpliwy i wyrozumiały wobec lękowych reakcji dziecka.
- Nie bagatelizuj emocji dziecka, ale również nie wzmacniaj ich, unikaj nadmiernego podkreślania zagrożeń.
- Rozmawiaj z dzieckiem o jego lękach, słuchaj uważnie i odpowiednio na nie reaguj- w sposób wspierający, z szacunkiem do podmiotowości dziecka i bez wyśmiewania.
- Wprowadź techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy techniki wizualizacji, które pomogą dziecku uspokoić się w sytuacjach budzących strach.
* jeśli to możliwe, staraj się przygotować dziecko na nowe sytuacje. Jeśli przykładowo strach związany jest z pójściem do nowego przedszkola, warto z większym wyprzedzeniem opowiedzieć dziecku dokładnie, czego może się spodziewać. Nie zaskakuj swojego dziecka sytuacjami, których zazwyczaj się obawia, jak szczepienie czy wizyta u fryzjera. Nie staraj się też przekonywać dziecka, że będzie tylko wspaniale i nie będzie bolało, jeśli wiesz, że może boleć.
Stres
Stres to reakcja organizmu na wyzwania i zmiany w otoczeniu. Choć pewien poziom stresu jest normalny, nadmierny stres może prowadzić do problemów zdrowotnych i emocjonalnych u dzieci. Długotrwały stres może wpływać na zachowanie dziecka, jego relacje z rówieśnikami i zdolność koncentracji.
Wspieranie dziecka:
- Twórz spokojne i wspierające środowisko domowe, w którym dziecko może się odprężyć. Nie krzycz na swoje dziecko, unikaj presji i oceniania. Staraj się dawać jak najwięcej pozytywnej, wspierającej informacji zwrotnej, koncentrując się zawsze najpierw na tym, co dziecko zrobiło dobrze, a dopiero potem na tym, co może zrobić inaczej następnym razem.
- Zachęcaj do regularnej aktywności fizycznej, która pomaga w redukcji stresu. Pamiętaj, że człowiek, to nie tylko myśli, ale też ciało. Aby dziecko mogło wyrobić sobie zdrowe nawyki skutecznego uspokajania się, musi rozumieć swoje ciało i sygnały, które mu ono wysyła.
- Pomagaj dziecku w organizacji codziennych obowiązków, aby uniknąć uczucia przytłoczenia. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko sprzątało swój pokój, poświęć najpierw dużo czasu na naukę sprzątania. Pamiętaj, nie wystarczy samo powiedzenie ” Ogarnij ten bałaganu”. Dla dziecka posprzątanie kilku obszarów swojego pokoju może być bardzo trudnym i przytłaczającym zadaniem. Dajcie sobie zatem czas na naukę odpowiedniej rutyny.
- Zachęcaj dziecko do wyrażania swoich uczuć poprzez rysowanie, pisanie czy rozmowę. Zaciekawiaj się tym, co chce Ci przekazać Twoje dziecko, zadawaj dużo pytań otwartych (czyli takich, na które nie da się odpowiedzieć tylko „tak” lub „nie”), żeby lepiej poznać swoje dziecko i jego wewnętrzny świat.
Smutek
Smutek jest naturalną reakcją na stratę, rozstanie czy rozczarowanie. Dzieci, podobnie jak dorośli, potrzebują czasu na przetrawienie swojego smutku. Warto jednak zwrócić uwagę, gdy smutek u dziecka staje się przewlekły i wpływa na jego codzienne funkcjonowanie.
Wspieranie dziecka:
- Daj dziecku czas i przestrzeń na wyrażenie swojego smutku, nie zniechęcaj go do płaczu czy wyrażania emocji. Do lamusa wyrzuć sformułowania „dzieci w twoim wieku nie płaczą z takich powodów”, „nie przesadzaj, przecież nic się nie stało”, czy „ale zobacz, Tomek wcale nie płakał, gdy…”.
- Rozmawiaj z dzieckiem o przyczynach jego smutku i wsłuchaj się w jego potrzeby. Ponownie, z ciekawością przysłuchuj się temu, co mówi Twoje dziecko, jak rozumie sytuacje, która wywołała jego smutek i jakie ma pomysły na to, żeby sobie w tej sytuacji poradzić. To pozwoli Ci lepiej dopasować swoje wsparcie do jego faktycznych potrzeb.
- Wprowadź rutynę i strukturę w życie dziecka, co może pomóc w zmniejszeniu uczucia chaosu i bezsilności. Powtarzalność jest niezwykle ważna, nawet dla nastolatków.
- Zachęcaj dziecko do angażowania się w aktywności, które lubi i które mogą przynieść mu radość. Zasmucająco często nawet starsze nastolatki mają kłopot z wymienieniem rzeczy i aktywności, które sprawiają im przyjemność. Staraj się wspierać dziecko w odkrywaniu i pogłębianiu swoich pasji. Warto, aby były one różnorodne i nie związane wyłącznie z czasem online.
Złość
Złość jest naturalną emocją, ale jej niewłaściwe wyrażanie może być problematyczne. U niektórych dzieci złość może być trudna do opanowania, co prowadzi do wybuchów agresji lub wycofania się.
Wspieranie dziecka:
- Naucz dziecko odpowiednich technik radzenia sobie ze złością, takich jak głębokie oddychanie, odliczanie lub wyrażanie uczuć w sposób werbalny.
- Ucz dziecko empatii i umiejętności rozwiązywania konfliktów w pozytywny sposób. Pamiętaj, że jesteś najważniejszym modelem w życiu swojego dziecka. Zatem to, jak Ty reagujesz na sytuacje wywołujące złość będzie zdecydowanie ważniejsze niż cokolwiek na temat radzenia sobie ze złością swojemu dziecku powiesz.
- Wzmacniaj pozytywne zachowania dziecka, nagradzaj spokojne reakcje w sytuacjach stresowych. Spróbuj informacji zwrotnej zbudowanej według schematu: ” to, co zrobiłeś dobrze w tej sytuacji, to…, a to co możesz zrobić inaczej w przyszłości, to…”
- Unikaj karania dziecka za wyrażanie złości, zamiast tego wspieraj je i ucz opanowywania emocji. Złość jest niezbędna do skutecznego dbania o siebie. Uczy rozpoznawania, że dzieje się coś, na co nie mamy zgody. Nie pozbawiaj swojego dziecka tej potrzebnej, naturalnej ochrony. Naucz je korzystać z niej rozsądnie i odpowiedzialnie.
Wskazówki dla rodziców wspierających dzieci w wieku przedszkolnym:
- Uzbrój się w cierpliwość: Dzieci w wieku przedszkolnym mogą doświadczać intensywnych emocji, które czasem trudno jest zrozumieć. Bądź cierpliwy i otwarty na ich wyrażanie uczuć. Pamiętaj, że uczysz swoje dzieci swoim zachowaniem. Zatem upewnij się, że Ty również potrafisz sobie radzić z emocjami w konstruktywny i nieagresywny sposób
- Ucz dziecko o emocjach: Pomóż dziecku zrozumieć różne emocje, nadając im nazwy. Wyjaśnij, że każda emocja jest normalna i ważna. Zwróć też uwagę, jakie reakcje ciała towarzyszą różnym emocjom i konsekwentnie poszerzaj słownik emocji swojego dziecka.
- Udziel wsparcia emocjonalnego: Wspieraj dziecko w trudnych chwilach, okazując empatię i okazując zrozumienie. Nigdy nie bagatelizuj i nie wysmiewaj przeżyć swojego dziecka. Nawet, jeśli z Twojej perspektywy problemy Twojego dziecka wydają się błahe, dla niego w tym momencie są największe i najważniejsze.
- Stwórz bezpieczne środowisko: Zapewnij dziecku bezpieczne i spokojne otoczenie, gdzie może się wyrażać swobodnie i nie obawiać się krytyki.
- Wprowadź rutynę: Dzieci w wieku przedszkolnym lubią przewidywalność. Wprowadź rutynę w codzienne życie, co pomoże dziecku poczuć się bezpiecznie.
- Baw się w rozpoznawanie emocji: Wspólnie bawcie się w rozpoznawanie emocji na twarzach i opowiadajcie o sytuacjach, w których mogą się pojawić różne uczucia.
- Rozwijaj umiejętności radzenia sobie: Ucz dziecko prostych technik radzenia sobie ze stresem, takie jak głębokie oddychanie lub liczenie do dziesięciu. Stwórzcie razem listę czynności, które sprawiają Twojemu dziecku przyjemność, i których może używać, aby się lepiej uspokajać
- Zachęcaj do ekspresji artystycznej: Rysowanie, malowanie, czy pisanie mogą pomóc dziecku wyrazić swoje emocje w kreatywny sposób.
- Bądź dobrym wzorem: Dzieci uczą się z obserwacji, dlatego ważne jest, abyś sam wykazywał zdrowe podejście do radzenia sobie z emocjami.
- Komunikuj się z nauczycielami: Jeśli zauważasz, że dziecko ma trudności emocjonalne w przedszkolu, skonsultuj się z nauczycielami, aby wspólnie zidentyfikować, co może pomóc dziecku w lepszym radzeniu sobie.
Wskazówki dla rodziców wspierających dzieci w wieku szkolnym:
- Znajdź czas na rozmowę: Rozmawiaj z dzieckiem o jego uczuciach i doświadczeniach w szkole, a także o tym, co go martwi lub stresuje. Zaciekawiaj się tym, co Twoje dziecko ma do powiedzenia. Zadawaj Pytania otwarte, które poszerza Waszą dyskusję
- Wspieraj aktywność fizyczną: Zachęcaj dziecko do uprawiania sportu lub angażowania się w aktywności fizyczne, co pomaga w redukcji stresu i napięcia.
- Wsłuchuj się w oznaki stresu: Bądź czujny na oznaki nadmiernego stresu, takie jak zaburzenia snu, utrata apetytu lub obniżona koncentracja.
- Daj dziecku autonomię: Pozwól dziecku podejmować pewne decyzje, co zwiększy jego poczucie kontroli nad życiem.
- Naucz zdrowych mechanizmów radzenia sobie: Pomóż dziecku odkryć, jakie strategie radzenia sobie są dla niego skuteczne, np. pisanie w dzienniku lub rozmawianie z bliskimi.
- Stwórz spokojne miejsce do relaksu: Wskaż dziecku miejsce w domu, gdzie może odpocząć i zrelaksować się po dniu w szkole.
- Wspieraj rozwijanie umiejętności społecznych: Naucz dziecko rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny i wzmacniaj współpracę z rówieśnikami. Upewnij się, że Twoje dziecko wie, czym jest dobra przyjaźń i jak sobie radzić w różnych trudnych sytuacjach rówieśniczych. Upewnij się, że Twoje dziecko ma w swoim otoczeniu szkolnym chociaż jednego nauczyciela, którego darzy zaufaniem i wie, że może się do niego zgłosić, gdyby padło ofiarą agresji rówieśniczej.
Podsumowanie
Zrozumienie i wspieranie emocjonalnych wyzwań u dzieci jest kluczowe dla ich zdrowego rozwoju i dobrostanu. Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne, więc podejście do radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi może się różnić. Emocje są naturalną częścią życia, ale jeśli zauważamy, że dziecko ma trudności w ich kontrolowaniu lub wyrażaniu, warto rozważyć wsparcie specjalisty, takiego jak psychoterapeuta dziecięcy. Dzięki naszej empatii i odpowiedniej reakcji na potrzeby dziecka, możemy pomóc mu zbudować zdrowe mechanizmy radzenia sobie z emocjami, co przyczyni się do jego pozytywnego rozwoju
Autor:
Cecylia Bieganowska
Terapia / ART / Szkolenia
Psychoterapeutka, socjoterapeutka dzieci i młodzieży
Praktyk Racjonalnej Terapii Zachowania
Master Trener Treningu Zastępowania Agresji PEACE-ART
Coach ICF
www: bieganowska.com