Orteza to sprzęt ortopedyczny, który ma za zadanie utrzymywać staw w jednej pozycji, a co za tym idzie, przyspieszać proces leczenia, łagodzić stany zapalne oraz zmniejszać dolegliwości bólowe. Orteza stanowi nowoczesną alternatywę dla stosowanych jeszcze niedawno powszechnie opatrunków gipsowych – jest lżejsza, nie utrudnia poruszania się, a lekarz może ją szybko zdjąć i obejrzeć chory staw.
Każdy człowiek jest narażony na wiele urazów, kontuzji i chorób układu ruchu. Wystarczy poślizgnąć się na oblodzonym chodniku, niefortunnie upaść i kontuzja nadgarstka gotowa. Stawy kolanowe są narażone m.in. na urazy na skutek uprawiania sportu, schorzenia stawów łokciowych i barkowych to efekt wykonywania niektórych czynności w pracy zawodowej, a niedobór ruchu oraz nieprawidłowe nawyki sprzyjają przeciążeniom stawów kręgosłupa.
Metodą leczenia zachowawczego wielu kontuzji i chorób układu ruchu jest usztywnienie oraz ustabilizowanie danego stawu – temu właśnie służą ortezy.
Orteza – co to jest?
Orteza to sprzęt ortopedyczny, którego celem jest utrzymywanie stawu w jednej, stałej pozycji, czyli po prostu jego ustabilizowanie. Ortezy są wykonane z warstw specjalistycznych tkanin, pomiędzy którymi znajdują się poduszki powietrzne, stanowiące element usztywniający.
Jak konkretnie działa orteza? Otóż stabilizuje ona stawy oraz otaczające je grupy mięśni, utrzymuje w danym obszarze ciała stałą temperaturę, odciąża staw oraz koryguje jego niewłaściwą pozycję. Dzięki temu orteza przyspiesza proces leczenia danego urazu lub choroby, pomaga łagodzić dolegliwości bólowe i zwalczać stany zapalne, a także zapobiega ewentualnemu pogłębianiu się zmian patologicznych.
Orteza na kolano, nadgarstek, kręgosłup…
Najogólniej ortezy dzieli się pod kątem ich zastosowania na konkretne partie ciała. I tak np. ortezy kręgosłupa to m.in. kołnierze ortopedyczne i korektory postawy, które użytkują osoby borykające się ze zmianami zwyrodnieniowymi poszczególnych odcinków kręgosłupa, z wadami postawy oraz po złamaniach trzonów kręgów.
Ortezy kończyn górnych również mają szerokie zastosowanie. Orteza stawu barkowego jest metodą stabilizowania barku po zwichnięciach, orteza stawu łokciowego to częste zaopatrzenie osób ze zdiagnozowanym łokciem golfisty i łokciem tenisisty, zaś orteza na nadgarstek jest przydatna w łagodzeniu dolegliwości bólowych u pacjentów z zespołem cieśni nadgarstka.
Ortezy kończyn dolnych stosuje się nie tylko w leczeniu kontuzji i zwyrodnień bioder, kolan czy stawów skokowych, ale także w ich profilaktyce. Orteza na kolano to często stosowany sprzęt ortopedyczny, m.in. przez biegaczy, osoby grające w piłkę nożną, siatkówkę czy uprawiające sporty walki.
Warto oczywiście pamiętać, że ortezy dzieli się także pod kątem sztywności materiału, z którego są wykonane – tu wyróżnia się ortezy miękkie, półsztywne i sztywne.
Jak prawidłowo nosić ortezę?
Choć ortezy można kupić bez problemu w każdej aptece czy sklepie medycznym, to jednak ich stosowanie – nawet profilaktyczne – powinno być zalecone przez ortopedę albo fizjoterapeutę. Specjalista nie tylko pomoże dobrać sprzęt pod kątem rozmiaru, materiału czy sztywności, ale także nauczy, jak prawidłowo założyć ortezę i jak ją ściągnąć. Wbrew pozorom ma to naprawdę duże znaczenie – zbyt luźne lub zbyt ciasne zapięcie ortezy może powodować obtarcia skórne (w skrajnych przypadkach – nawet rany), zbyt długie jej użytkowanie bywa przyczyną zaników mięśniowych, a brak higieny może wywoływać zmiany skórne o charakterze zapalnym.
Kwestią często nurtującą pacjentów jest także ściąganie ortezy na noc. To indywidualna kwestia. Jeśli orteza na kolano stosowana jest wyłącznie w celach profilaktycznych, np. przez biegaczy, nie ma potrzeby użytkowania jej poza czasem aktywności fizycznej. Podobnie jest w przypadku lekkich zmian zwyrodnieniowych. Jeżeli jednak choroba czy kontuzja stawu jest poważna, a dolegliwości bólowe silne – konieczne może być używanie ortezy również w nocy. O tym jednak powinien zdecydować specjalista.