Chleb to jeden z podstawowych składników naszej codziennej diety. Towarzyszy nam podczas śniadań, na wycieczkach, w formie kanapek, tostów czy grzanek francuskich. W kulturze i religii symbolizuje pożywienie i dostatek, a szacunek do każdej kromki jest wpajany każdemu dziecku. Z chlebem związanych wiele tradycji polskich jak choćby witanie gości chlebem i solą.
W dzisiejszych czasach półki sklepów i piekarni zwykle pełne są jego najrozmaitszych rodzajów. Niestety często producenci do wypieku pieczywa stosują wspomagacze chemiczne. Wpływają one nie tylko na smak i dłuższą przydatność tego produktu do spożycia, ale także mają negatywny wpływ na nasze zdrowie. Dziś wiele piekarni stosuje gotowe mieszanki do wypieku bochenków. Skład tych mieszanin jest wątpliwej jakości, przede wszystkim ze względu na wysoką zawartość substancji spulchniających i konserwujących. Te, jak wiadomo, nie są niczym dobrym dla naszego układu pokarmowego.
Kupienie gotowego bochenka w osiedlowej piekarni albo w markecie podczas dużych zakupów na pewno jest wygodnym rozwiązaniem. Jednak czy na pewno warto poświęcać swoje zdrowie i wydawać pieniądze na przysłowiowego kota w worku?
Na pewno nie, tym bardziej, że jest alternatywa. Pieczywo łatwo, szybko i tanio możemy upiec sami w domowych warunkach. Nie zajmie nam to wiele czasu, a efekt może przejść nasze najśmielsze oczekiwania. Domowy chrupiący chleb nie tylko smakuje beztroskim dzieciństwem, ale też potrafi wspomóc nasz układ trawienny i być wartościowym składnikiem każdej diety. Jak zrobić pyszny, chrupiący chleb w domu? Poniżej znajdziecie garść przydatnych wskazówek.
Prosty domowy chleb bez drożdży — co będzie potrzebne?
Do wypieku najprostszego domowego chleba potrzebujemy tak naprawdę tylko trzech składników — mąki, wody i soli. Aby sprawić, że nasz bochenek wyrośnie bez drożdży potrzebny będzie nam tzw. zakwas. A czym jest zakwas? To mieszanina wody i mąki, w której rozpoczął się proces fermentacji. Podczas tego procesu wytwarzają się kultury bakterii drożdżowych. Są one odpowiednikiem drożdży piekarskich i zdrowszą ich alternatywą.
Jak zrobić domowy zakwas na chleb?
Do powstania zakwasu będziemy potrzebować wody, mąki i trochę czasu. Najłatwiej uzyskać zakwas z mąki żytniej razowej (typ 2000). Jednak tak naprawdę każda żytnia mąka sprawdzi się idealnie. Najpierw do sporego słoika dodajemy mąkę i wodę w stosunku 1:1. Następnie dobrze mieszamy i zostawiamy słoik delikatnie zakręcony, tak aby zapewnić dostęp powietrza jednocześnie zapobiegając przesuszaniu z góry. Ważne, by mieszaninę trzymać w ciepłym miejscu w temperaturze około 25-30 stopni. Temperatura wspomaga proces naturalnej fermentacji. Idealnym miejscem będzie więc okolica grzejnika, piecyka, górna półka w kuchni czy też blat przy kuchence.
Po około 2 dniach, gdy nasz zakwas na dobre zacznie pracować, należy zacząć go dokarmiać. Co to znaczy?
Bakterie do wzrostu potrzebują kolejnych porcji mąki dodawanych regularnie, np. co 12 lub 24 godziny. W procesie dokarmiania możemy też zmienić rodzaj zakwasu z żytniego np. na pszenny, orkiszowy, gryczany itp. poprzez dokarmianie go odpowiednią mąką. Codziennie, o w miarę regularnych porach, otwieramy słoik i dosypujemy łyżkę stołową wybranej mąki. Mieszamy i odstawiamy miksturę na kolejne godziny. Po mniej więcej 6 dniach nasze domowe drożdże będą gotowe do użycia. Jeśli w międzyczasie coś pójdzie nie tak i w słoiku pojawi się pleśń, niestety będziemy zmuszeni zacząć cały proces od początku. Dlatego warto zadbać o to, by naczynie, w którym będziemy trzymać zakwas, było wyparzone.
Jak zrobić chleb z mąki żytniej na zakwasie
Przepis na domowy chleb żytni bez użycia drożdży jest dziecinnie prosty. Ten sposób wypieku jest znany od tysiącleci. Jak już wspomnieliśmy, potrzebne są tylko trzy podstawowe składniki. Mąka, w zależności od tego, jaki efekt chcemy osiągnąć, powinna być dobrana na podstawie grubości przemiału. Uznanym za najzdrowszy jest chleb żytni razowy, a więc z mąki o przemiale 2000. Ma ona zbawienny wpływ na nasz przewód pokarmowy. Zawiera bowiem duże ilości błonnika, a wszelkie składniki odżywcze nie ulegają aż takiej degradacji podczas mielenia, jak w przypadku mąk o mniejszym przemiale. Taki chleb jest jednak dość ciężki i nie nadaje się dla osób z delikatnym żołądkiem.
Co ciekawe wiele chlebów razowych dostępnych w sprzedaży ma ciemnobrązowy kolor. Przyjęło się myśleć, że im chleb ciemniejszy tym zdrowszy. Tymczasem naturalna razowa mąka jest barwy jasno brązowej, szarej. Natomiast sklepowe bochenki często są po prostu barwione karmelem lub barwnikami chemicznymi. Jeśli chcemy uniknąć zbędnego cukru w naszej diecie warto sięgnąć po przepis na chleb razowy i zrobić go samemu.
Jak zrobić chleb razowy krok po kroku?
Potrzebne składniki:
- 150 g aktywnego zakwasu żytniego,
- 450 g letniej wody,
- 350 g mąki żytniej razowej (typ 2000),
- 150 g maki żytniej z mniejszego przemiału np. 720,
- Opcjonalnie – ziarna słonecznika, pestki dyni, suszona żurawina, siemię lniane, suszone zioła.
Jak zrobić chleb?
- Wszystkie składniki łączymy i ugniatamy na jednolitą masę.
- Ciasto przekładamy do prostokątnej formy i przykrywamy czystą ściereczką.
- Odstawiamy ciasto na chleb do wyrośnięcia w ciepłe miejsce na ok 2 – 3 godziny.
- Piekarnik rozgrzewamy do 220 stopni na ustawieniu góra-dół.
- Wierzch chleba spryskujemy czystą wodą i wstawiamy do rozgrzanego piekarnika.
- Pieczemy 1 godzinę, kontrolując stopień przypieczenia skórki (jeśli ściemnieje za mocno przykrywamy go papierem do pieczenia)
- Po upieczeniu wyciągamy chleb z formy i układamy na kratce, aby odparował i nabrał chrupkości.
Jak widać przepis na chleb razowy jest banalny i nie wymaga od nas wiele pracy. Tym bardziej, że w dzisiejszych czasach możemy wspomagać się różnymi maszynami, które zrobią za nas praktycznie całą pracę. Nie potrzebujemy profesjonalnych mieszalni piekarniczych, wystarczy zwykły kuchenny robot.
Przepis na prosty domowy chleb pszenny na drożdżach
Jeśli nie mamy czasu na robienie zakwasu, a chcemy cieszyć się pysznym domowym chlebem z chrupiącą skórką, najprościej będzie użyć gotowych drożdży piekarskich świeżych lub suszonych. Dostaniemy je bez problemu w każdym sklepie. Najczęściej spotykanym jest chleb pszenny lub pszenno-żytni. Jendak w tej kwestii ogranicza nas tylko wyobraźnia i dostęp do różnego rodzaju mąk. Aby cieszyć się chlebem jak z piekarni nie potrzebujemy żadnego specjalistycznego sprzętu. Wystarczy zwykły domowy piekarnik. Poniżej umieszczamy przepis na najprostszy chleb pszenny na drożdżach:
Potrzebne składniki:
- 500 g mąki pszennej,
- 500 ml delikatnie ciepłej wody,
- 25 g świeżych drożdży lub 7 g drożdży suszonych,
- 1 łyżeczka cukru,
- 1,5 łyżeczki soli,
- 2 łyżki stołowe oleju,
- 1/4 szklanki ciepłego mleka.
Jak zrobić chleb?
- Do naczynia dodajemy drożdże, cukier, mleko i łyżkę stołową mąki, zamieszaj i odstawiamy w ciepłe miejsce na ok. 30-45 min.
- Do gotowego zaczynu dodajemy pozostałe składniki i dobrze mieszamy.
- Powstałe ciasto ugniatamy, podsypując mąką aż będzie jednolite i nie będzie kleiło się do dłoni.
- Odstawiamy ciasto do wyrośnięcia w ciepłym miejscu przykryte czystą ściereczką
- Po kolejnych 30 – 45 min formujemy bochenek, lub wkładamy do formy.
- Piekarnik rozgrzewamy do 190 stopni na ustawieniu góra-dół.
- Pieczemy 50-60 min.
- Po upieczeniu zostawiamy chleb w formie do przestygnięcia, a następnie wykładamy go na kratkę kuchenną i pozostawiamy do całkowitego ostygnięcia. Gotowe!
Taki domowy chleb jest dużo bardziej wartościowy niż ten ze sklepowej półki lub sieciowej piekarni. Jeśli chcemy możemy do niego dodać np. ziarna słonecznika, mak, siemię lniane, płatki owsiane. Na co tylko mamy ochotę. Mąkę pszenną możemy w tym wypadku zastąpić np. orkiszową. Domowy chleb powinien utrzymać świeżość około tygodnia, o ile oczywiście coś z niego zostanie po spróbowaniu pierwszej, jeszcze ciepłej kromki z masłem! Z tego przepisu na chleb możemy upiec także pyszne domowe bułeczki.
Chrupiący domowy chleb – sprawdzone sposoby
Najlepszą częścią pysznego, świeżego bochenka jest niewątpliwie jego chrupiąca skórka, stojąca w przeciwwadze do miękkiego miąższu. Jak to zrobić, aby nasz chleb wyszedł idealnie chrupiący z zewnątrz i przyjemnie pulchny w środku? Jest na to kilka sposobów przetestowanych przez miliony gospodyń.
Oto kilka z nich:
- Oliwa — mniej więcej w połowie pieczenia wyjmij bochenek z piekarnika i posmaruj jego wierzch oliwą lub olejem.
- Para wodna — do naczynia żaroodpornego wlej wodę i ustaw w piekarniku pod kratką z piekącym się chlebem. Możesz dodatkowo spryskać bochenek od góry.
- Odpowiednio rozgrzany piekarnik — pamiętaj by chleb wsadzić do piekarnika w odpowiednim momencie, gdy będzie już rozgrzany do podanej temperatury, zapobiegnie to wysuszaniu się ciasta. Dobrze rozgrzany piekarnik to przepis na idealny chleb.
- Jajko — tak jak słodkie ciasta również chleb możemy przed pieczeniem posmarować roztrzepanym jajkiem. To także świetny klej, który pozwoli utrzymać się np. posypce z maku czy siemienia lnianego.
Jak zrobić chleb bez mąki?
W dzisiejszych czasach panuje wszechobecna moda na różnego rodzaju diety i zdrowy tryb życia. Zła sława pszenicy i zawartego w niej glutenu sprawiła, że ludzie zaczęli poszukiwać alternatyw dla zwykłego pieczywa. A jedną z nich jest np. chleb, w którego składzie zamiast maki znajdziemy jedynie ziarna. 1 kromka takiego wypieku to bomba wartości odżywczych i ważnych dla zdrowia składników. Przepis na chleb bez maki zawiera jedynie ziarna takie jak: pestki dyni, słonecznika, siemię lniane, płatki owsiane, orzechy, nasiona chia.
Jak zrobić taki chleb? Nic prostszego.
Potrzebne składniki:
- Kubek płatków owsianych,
- Kubek nasion słonecznika,
- 1/2 kubka pestek dyni,
- pół kubka siemienia lnianego,
- 1/2 kubka ulubionych orzechów,
- 2 łyżki stołowe nasion chia,
- Łyżeczka soli,
- Łyżka stołowa miodu,
- 3 łyżki stołowe oliwy,
- 1 i 1/2 kubka przegotowanej letniej wody.
Jak zrobić chleb?
- Wszystkie składniki mieszamy delikatnie.
- Odstawiamy masę na minimum 2 godziny.
- Przekładamy wszystko do prostokątnej formy.
- Piekarnik rozgrzewamy do 180 stopni.
- Pieczemy 60 – 70 min.
- Wyciągamy i odstawiamy do wystygnięcia.
Taki ziarnisty domowy chleb idealnie nadaje się do wszelkiego rodzaju kanapek, jako dodatek do sałatek czy przekąska do zupy lub pasty warzywnej. Świetnie smakuje też na słodko z dżemem, miodem czy kremem czekoladowym.
Domowy chleb bezglutenowy
Dieta bezglutenowa to w ostatnich latach bardzo popularny temat. Ludzie decydują się na rezygnację z tego składnika głównie ze względu na dolegliwości spowodowane nietolerancją glutenu znane pod nazwą celiakia. Jest to choroba, w której nasz organizm nieprawidłowo reaguje na gluten. Traktuje go jako toksynę i wysyła przeciwciała przeciwko swoim własnym tkankom.
Nie tylko celiakia jest przyczyną rezygnacji z pszenicy i jej pochodnych. Niektórzy uważają dietę bezglutenową za zwyczajnie zdrowszą i decydują się pozbyć tego składnika ze swojej diety. Gluten zawarty jest w znacznej większości mąk, z których produkuje się pieczywo. Chleby bułki czy ciastka bezglutenowe muszą spełniać pewne normy produkcyjne i być oznaczone certyfikatami. Często są kilkukrotnie droższe od tradycyjnego pieczywa, a ich skład to cała tablica Mendelejewa. Czy jest jakiś sposób by zrezygnować z glutenu nie rezygnując z pieczywa?
Są dwa sposoby, by uniknąć glutenu i kupnych wyrobów pełnych chemii. Na rynku dostępne są często mąki bezglutenowe np. gryczana, jaglana, kukurydziana, z których bez problemu przygotujemy domowe pieczywo. Aby jak najbardziej przypominały chleb tradycyjny, warto korzystać ze sprawdzonych przepisów. Poniżej jeden z nich.
Potrzebne składniki:
- 200 g mąki gryczanej,
- 200 g mąki kukurydzianej lub ryżowej,
- 100 g mąki jaglanej,
- 25 g świeżych lub 13 g suchych drożdży,
- 3/4 łyżki stołowej soli,
- 1,5 łyżki stołowej cukru,
- 550 ml letniej wody.
Jak zrobić chleb?
- Wszystkie składniki mieszamy.
- Wyrabiamy ciasto na jednolitą masę.
- Przykrywamy czystą ściereczką i odstawiamy w ciepłe miejsce na 20 – 30 min.
- Ugniatamy ponownie.
- Formę smarujemy tłuszczem i obsypujemy mąką.
- Wkładamy ciasto do formy, przykrywamy i ponownie odstawiamy do wyrośnięcia na 20 – 30 min.
- Piekarnik rozgrzewamy do 230 stopni.
- Pieczemy 50 – 60 minut.
Jak widać również wypiek chleba bezglutenowego to łatwy orzech do zgryzienia. Warto więc zastanowić się, czy przestawienie się na domowe pieczywo nie byłoby dla nas dobrą alternatywą. Czas, który musimy poświecić na przygotowanie, nie powinien być dłuższy niż ten, który zajęłyby nam zakupy, a nasz organizm na pewno nam podziękuje.