Jelito cienkie – budowa, funkcje, możliwe schorzenia

Organizm człowieka składa się przede wszystkim z wielu układów oraz narządów. Każdy z nich ma konkretne zadanie i jeśli odpowiednio je wykonuje, to wszystko jest w porządku. Jednak czasami się zdarza, że dochodzi do uszkodzenia organu i wtedy pojawia się problem. Dlatego warto poznać swój organizm, tak by w przypadku ewentualnych kłopotów ze zdrowiem, wiedzieć co robić.

Jelito cienkie budowa, funkcje

Bardzo istotną rolę w życiu człowieka odgrywa układ pokarmowy (układ trawienny). To właśnie w nim odbywa się proces pobierania, trawienia i wchłaniania pokarmów. Układ pokarmowy odpowiada również za usuwanie niestrawionych resztek.
Podczas spożywania posiłków jedzenie przesuwane jest przez przewód pokarmowy. Następnie jest trawiony, a w międzyczasie wydzielana jest żółć oraz soki trawienne. W kolejnym etapie dochodzi do absorpcji, czyli wchłaniania. Potem składniki odżywcze są przekazywane do odpowiednich komórek i krwi, a niestrawione resztki zostają usunięte.

Układ trawienny człowieka zbudowany jest z:

• Jamy ustnej;
• Gardła;
• Przełyku;
• Żołądka;
• Jelita cienkiego;
• Jelita grubego;
• odbytnicy.

Jelito cienkie budowa

Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem układu pokarmowego. U dorosłego człowieka może osiągnąć nawet 8 metrów długości. Oczywiście nie jest ono rozciągnięte wewnątrz ciała, tylko zwinięte otacza inne narządy. Umieszczone jest pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym. Jelito cienkie od grubego oddzielone jest zastawką krętniczo-kątniczą. Jego początek znajduje się tuż za żołądkiem. Pierwszym odcinkiem jelita jest dwunastnica (osiąga 25-30 cm długości). Następne dwa odcinki to jelito czcze i jelito kręte (3 m).

Zadania jelita cienkiego

Jelito cienkie to jeden z najważniejszych narządów układu pokarmowego. Ma on bardzo odpowiedzialne zadania, które są niezbędne podczas spożywania posiłków. Przede wszystkim należy wiedzieć, że organ wytwarza trzy główne enzymy trawienne, tj. chymotrypsynę, trypsynę, amylazę oraz lipazę. To właśnie one są odpowiedzialne za proces trawienia. Chymotrypsyna i trypsyna trawią głównie białka, amylaza węglowodany, a lipaza rozkłada tłuszcze.

Następną funkcją jelita cienkiego jest wytwarzanie soku trawiennego (soku jelitowego). Składa się on ze złuszczonych komórek nabłonka jelitowego oraz roztworu izotonicznego, który zawiera inne enzymy trawienne. Są one odpowiedzialne za rozkładanie białek oraz oligopeptydów na aminokwasy. Wytwarzanie soku jelitowego pobudzane jest przez hormony pod wpływem miazgi pokarmowej. Jest to pokarm, który już uległ wstępnemu strawieniu przez enzymy trawienne w jamie ustnej i soki trawienne w żołądku.

Jelito cienkie jest odpowiedzialne również za wchłanianie pokarmów.

Warto wiedzieć, że dwunastnica jest jednym z odcinków jelita, który można oddzielić od pozostałych. Granica między jelitem czczym a krętym jest znacznie zatarta. To właśnie w dwunastnicy dochodzi do rozkładu białek, węglowodanów i tłuszczy. Jest to podzielenie na części, które mogą nadawać się do wchłonięcia lub wykorzystania przez organizm. W dwunastnicy wchłaniane jest np. żelazo.

W jelicie czczym zachodzi główny proces wchłaniania.

Natomiast w jelicie krętym dochodzi do ostatnich procesów wchłaniania.

Zespół krótkiego jelita

W jelicie jak w każdym innym narządzie może dojść do uszkodzeń, przez co pojawiają się wyraźne problemy z trawieniem i wchłanianiem pokarmów. Dość częstym schorzeniem jest zespół krótkiego jelita. Najczęstszą przyczyną jest interwencja chirurgiczna, w której została usunięta część jelita. Głównie spowodowane jest to uszkodzeniem jelita i biernym udziałem w procesie trawiennym. Schorzenie może być wrodzone lub pojawić się jako następstwo innych chorób.

Istotne jest to, że zarówno dorosły człowiek, jak i dziecko mogą żyć z krótszym jelitem. Jednak działać musi zastawka krętniczo- kątnicza. W przypadku zespołu krótkiego jelita u dorosłych do prawidłowego funkcjonowania wystarczy ponad metrowe jelito (1,5-2 m). Natomiast u dzieci tylko około 60 cm. Jednak w związku z tym, że organizm dziecka dopiero się kształtuje i rozwija, to jest możliwość, że jelito się jeszcze wydłuży i będzie prawidłowo funkcjonować. Warto także wiedzieć, że jelito cienkie podobnie do wątroby ma tendencję do regeneracji.

Choroby jelita

Wiadomo już, jak zbudowane jest jelito cienkie oraz jakie pełni funkcje. Warto więc także dowiedzieć się jakie choroby mogą go dotknąć i czym są spowodowane.

Celiakia

Jest to choroba o podłoży genetycznym, która objawia się nietolerancją białka zapasowego zawartego w zbożach, czyli glutenu. W przypadku, gdy osoba nietolerująca glutenu spożywa go, dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, które odgrywają istotną rolę podczas wchłaniania i trawienia składników odżywczych. Po dotarciu glutenu do jelita zanikają również wypustki błony śluzowej, które również biorą czynny udział w procesie wchłaniania i trawienia. Ponadto zwiększają one powierzchnię jelita.
Celiakia jest chorobą, która pozostaje z człowiekiem przez całe życie. Jedynym sposobem na uniknięcie dodatkowych powikłań jest całkowite wykluczenie glutenu ze spożywanych posiłków.

Niedrożność jelit

To schorzenie, w którym dochodzi do zaburzenia, w którym pokarm nie przesuwa się, jak należy. Do najczęstszych przyczyn niedrożności można zaliczyć stany pooperacyjne oraz zapalne, a także nowotwory jelita cienkiego. Natomiast choroba objawią się nudnościami, wymiotami, bólami brzucha, zatrzymaniem gazów i stolców oraz wzdęciami.

Zespół rozrostu bakteryjnego

Do prawidłowego działania każdego narządu potrzebne są bakterie. Podczas gdy w jelicie cienkim dochodzi do zwiększenia ich liczby, powstaje zespół rozrostu bakteryjnego. Schorzenie może powodować występowanie biegunki bądź problemy z wchłanianiem pokarmu. Przyczynami choroby mogą być: zmiany w przewodzie pokarmowym, które powstały po operacji lub przebytej chorobie bądź ograniczenie ilości wydzielanego kwasu solnego w żołądku.

Enteropatia z utratą białka

Polega na utracie białek z osocza krwi do jelita. W organizmie bardzo ważna jest równowaga, która powinna zachodzić pomiędzy wytwarzanym a rozpadającym się białkiem. Jeśli dochodzi do zaburzenia tej symetrii to pojawia się właśnie enteropatia. W tym przypadku wątroba nie wytwarza odpowiedniej ilości białek i znacząco obniża się poziom białek surowicy krwi. Do powstawania schorzenia mogą przyczynić się choroby serca, wątroby, układu pokarmowego, wrodzone wady układu chłonnego lub choroby tkanki łącznej. Natomiast głównymi objawami są: biegunki, bóle brzucha, utrata wagi, obrzęki albo nagromadzenie płynów w jamie brzusznej.

Choroba Whipple’a inaczej nazywana jest lipodystrofią jelitową

Jest to schorzenie zakaźne spowodowane obecnością bakterii. Choroba dotyka nie tylko jelito cienkie, ale również inne narządy w całym ciele. W wyniku schorzenia pojawia się problem podczas wchłaniania składników pokarmowych z jelita cienkiego. Na początku choroby mogą pojawić się bóle stawów. W następnych fazach, gdy infekcja się rozwija, to dochodzą także inne objawy, m.in. biegunki, bóle brzucha, powiększone węzły chłonne, kaszel, utrata wagi, drgawki, szmery serca, anemia, niskie ciśnienie lub zaburzenia snu. Podczas leczenia najczęściej stosowana jest terapia lekami.

Perforacja jelita-przyczyny i objawy

Perforacja jelita to dość często spotykane schorzenie. Polega ono na uszkodzeniu wszystkich warstw jelita, czyli jego pęknięcie. W takiej sytuacji cały pokarm, który znajdował się w narządzie, przedostaje się poza układ pokarmowy.

Perforacja jelita cienkiego może pojawić się pod wpływem kilku czynników:

• Rany kłute lub cięte. Podczas gdy ostre narzędzie przejdzie przez skórę i przebije jelito, to ono zwyczajnie pęknie.
• Urazy. Perforacja jelita może powstać choćby podczas upadku na rowerze bądź z wysokości.
• Nieleczone zapalenie jelit. Każdy stan zapalny, powstający wewnątrz organizmu powinien być leczony. Jeśli tak nie jest, to pojawiają się kolejne problemy zdrowotne. Podczas stanów zapalnych jelit, które nie były w ogóle leczone bądź niedoleczone do końca, często dochodzi do perforacji.
• Choroba wrzodowa i dwunastnicy. Wszystkie części układu pokarmowego są ściśle ze sobą powiązane. Jeśli w jednym narządzie pojawia się choroba, nie trudno o kolejne powikłania zdrowotne.
• Do perforacji jelita może dojść również poprzez ciało obce, które się w nim znajduje. Ta przyczyna pojawia się głównie u małych dzieci, które bardzo często wkładają do buzi różne przedmioty, a następnie je połykają. Co ciekawe czasami do takiego stanu doprowadzają się również dorośli, którzy połykają nietypowe przedmioty z różnych przyczyn np. w związku z zakładem.
• Pęknięcie jelita może być również spowodowane przez inne choroby, takie jak dur brzuszny lub gruźlica. W przypadku duru pojawiają się wzdęcia, bóle brzucha oraz problemy ze stolcem. Przez to dochodzi do nacisku na błonę śluzową jelita i dochodzi do perforacji.

Perforacja jelita – objawy

Podczas choroby, jaką jest perforacja jelita, pojawiają się bardzo charakterystyczne objawy, które pozwalają na szybką diagnozę.

• Nudności;
• Wzdęcia;
• Krwawe biegunki;
• Zmienne temperatury ciała;
• Bradykardia, czyli przyśpieszona praca serca;
• Powiększony żołądek;
• Silne bóle brzucha.

Leczenie perforacji jelita

Jeśli doszło do uszkodzenia warstw jelita, czyli jego pęknięcia należy jak najszybciej przeprowadzić operację, która być może uratuje życie człowieka. W czasie zabiegu zostaje wycięta uszkodzona część jelita oraz usuwane są treści pokarmowe, które wydostały się z układu pokarmowego.

Czasami perforacja jelita występuje w łagodniejszej formie i zanim chory będzie operowany, podaje mu się leki, które mają wyrównać gospodarkę wodno-jelitową. Jednak takie sytuacje zdarzają się znacznie rzadziej. Najczęściej w perforacji jelita trzeba natychmiast operować, ponieważ czas działa na niekorzyść pacjenta i może dojść do jego zgonu.

Nowotwory jelita

Zarówno złośliwy, jak i łagodny rak jelita cienkiego jest dość ciężki do wykrycia. Przez dłuższy czas podczas trwania choroby, nie pojawiają się żadne objawy.

Najczęściej występujące objawy nowotworu jelita cienkiego to:

• Zwężenie światła jelita, czyli problem z transportem treści pokarmowych.
• Niedrożność.
• Wgłobienie, czyli stan, w którym część jelita cienkiego teleskopowo wsuwa się w inną część jelita.

Dodatkowo mogą pojawić się bóle brzucha, krwawienie do układu pokarmowego oraz utrata masy ciała.

Do złośliwych odmian raka jelita cienkiego, które dotykają najwięcej chorych, należą:

• Chłoniak;
• Mięsak;
• Rakowiak;
• Gruczołowy rak jelita jest najpopularniejszy.

Nowotwory jelita nie mają określonej przyczyny powstawania. Jednak wykazano zależność ich powstawania w wyniku spożywania zbyt dużej ilości tłuszczów, białka zwierzęcego bądź cukrów zawartych w zbożach. Ponadto na raka jelita cienkiego częściej narażone są osoby z nadwagą, cierpiące na chorobę Leśniowskiego-Crohna, AIDS lub Ci, którzy mają polipy sporadyczne (są to zmiany pojawiające się na ścianie jelita).

Wczesne stadia nowotworów najczęściej diagnozowane są przypadkiem, podczas wykonywania badań. Bardzo często ma to miejsce podczas tomografii komputerowej jamy brzusznej.

Raka jelita cienkiego leczy się głównie operacyjnie.