Ortopedia jest jedną z najczęściej spotykanych specjalizacji lekarskich. Z lekarzem ortopedą możemy mieć styczność zarówno w prywatnym gabinecie, jak i na szpitalnym oddziale ratunkowym. Czym się zajmuje ortopeda? Którymi schorzeniami zajmuje się lekarz takiego rodzaju? Jakie są najczęściej spotykane choroby w praktyce ortopedycznej? Dowiedz się!
Lekarz ortopeda — kim jest?
Do poradni ortopedycznej zostają skierowani pacjenci, którzy cierpią na schorzenia dotyczące szeroko pojętego narządu ruchu. Są to osoby po wszelkiego rodzaju przebytych złamaniach, skręceniach i zwichnięciach kości oraz stawów wchodzących w skład kończyn górnych i dolnych. Ortopeda zajmuje się także dysfunkcjami mięśni oraz pozostałych tkanek miękkich, takich jak ścięgna oraz więzadła.
Obszar działań ortopedy obejmuje zatem szeroki zakres dysfunkcji, które wchodzą w skład różnych układów i narządów ciała człowieka. Badanie i leczenie ortopedyczne ma również zastosowanie w podejrzeniu skolioz, wrodzonych dysplazji stawu biodrowego i wad postawy.
Jak wygląda wizyta w poradni ortopedycznej?
Niezależnie od tego, czy wizyta odbywa się w prywatnej, czy publicznej przychodni, każdy lekarz ortopeda postępuje zgodnie ze ściśle określonym planem działania. Na początku wizyty przeprowadzony zostaje wywiad z pacjentem. Jego celem jest ustalenie przyczyny zgłoszenia się do lekarza. Badanie podmiotowe obejmuje pytania dotyczące charakteru i czasu trwania dolegliwości, a także czynniki środowiskowe, które mogły przyczynić się do wystąpienia schorzenia. Istotnym aspektem, ułatwiającym postawienie odpowiedniej diagnozy, jest również określenie rodzaju wykonywanej pracy i okoliczności, w których dolegliwości pojawiły się pierwszy raz. Znaczenie ma również obecność chorób dziedzicznych w rodzinie i przebyte wcześniej urazy lub operacje.
Po zebraniu odpowiednich informacji, dotyczących subiektywnych odczuć pacjenta, lekarz ortopeda przechodzi do badania przedmiotowego. W jego skład wchodzi badanie palpacyjne tkanek, którego celem jest określenie obecności obrzęku, stanu zapalnego, tkliwości oraz nieprawidłowości w obrębie struktur. Wykonuje się również testy diagnostyczne. Dzięki nim możliwe jest wskazanie uszkodzonych struktur — charakterystyka testów zależy od danych wcześniej zebranych podczas wywiadu.
Do przykładowych testów ortopedycznych zalicza się między innymi test szuflady przedniej stosowany w przypadku podejrzenia uszkodzenia zerwania więzadła krzyżowego przedniego w stawie kolanowym oraz test obawy przy niestabilności stawu ramiennego.
Badania diagnostyczne w praktyce ortopedy
W niektórych przypadkach postawienie diagnozy po przeprowadzeniu badania podmiotowego i przedmiotowego jest niemożliwe. Niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, dzięki którym wskazanie konkretnego schorzenia u pacjenta będzie rzetelniejsze.
Do badań obrazowych zalicza się ultrasonografię, rezonans magnetyczny oraz prześwietlenie rentgenowskie. Skierowanie na konkretne badanie jest wystawiane w zależności od objawów pacjenta. Obowiązkiem ortopedy jest zalecenie odpowiedniej diagnostyki, które w określonym przypadku będzie wskazana dla pacjenta.
Ultrasonografię wykonuje się w przypadku podejrzenia uszkodzenia tkanek miękkich, takich jak zmiany o charakterze tendinopatii w okolicy ścięgien. Z kolei badanie RTG pozwala określić obecność złamania lub przesunięcia się powierzchni kostnych względem siebie, co decyduje o tym, że jest to najczęściej zlecane badanie przez ortopedów. Rezonans magnetyczny umożliwia z kolei diagnostykę różnicową i potwierdzenie zmian w obrębie pozostałych tkanek.
Urazy — najczęstsza przyczyna wizyty u ortopedy
Większość z nas to właśnie z wszelkimi rodzajami urazów kojarzy to, czym ortopedzi zajmują się w swojej praktyce zawodowej. Złamania należą do najpoważniejszych konsekwencji wypadków komunikacyjnych i zmian przeciążeniowych. Dlatego często stanowią stan bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia pacjenta.
Niejednokrotnie dochodzi również do zwichnięć i skręceń – pojęcia te dotyczą dwóch różnych stanów strukturalnych. W przypadku zwichnięcia dochodzi do przesunięcia powierzchni kostnych względem siebie, co skutkuje utratą styczności elementów wchodzących w skład stawu. Z kolei podczas skręcenia dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej bez zmiany położenia kości względem siebie. Do zmian urazowych zaliczane są również uszkodzenia rzepki i łąkotek – struktury te wchodzą w skład stawu kolanowego.
Choroba zwyrodnieniowa — częsty powód wizyty w gabinecie ortopedycznym
Do poradni ortopedycznej bardzo często zgłaszają się pacjenci, u których pojawiają się objawy wskazujące na obecną chorobę zwyrodnieniową stawów. Może ona dotyczyć zarówno zmian w kolanach, biodrach oraz w kręgosłupie. Choroby zwyrodnieniowe to schorzenia z pogranicza reumatologii i ortopedii, dlatego leczenie takiego pacjenta musi odbywać się we współpracy z interdyscyplinarnym zespołem medycznym.
W większości przypadków lekarz ortopeda jest w stanie dokonać rozpoznania choroby zwyrodnieniowej i skierować działania pacjenta do specjalistów w innych dziedzinach. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej istnieje duże prawdopodobieństwo konieczności wykonania zabiegu endoprotezoplastyki, czyli wszczepieniu sztucznych elementów w miejsce uszkodzonych fragmentów stawu. Dotyczy to najczęściej stawów obwodowych – w przypadku kręgosłupa częściej wykonywana stabilizacja konkretnego odcinka.
Zespół cieśni nadgarstka
Przyczyną zgłaszania się do lekarza ortopedy są wszystkie objawy zaburzeń czucia oraz parestezji. To, czym zajmuje się ortopeda, jest również uzależnione od poprawnego przewodnictwa nerwowego. Jedną z najpowszechniej występujących chorób z kategorii neuropatii jest zespół cieśni nadgarstka, który jest spowodowany przez ucisk na nerw pośrodkowy w obszarze kanału nadgarstka.
W tej okolicy anatomicznej struktury są ułożone ściśle obok siebie. Dlatego nieprawidłowe ślizgi kości nadgarstka lub zapalenia ścięgien przyczepiających się do paliczków ręki mogą być przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości związanych z cieśnią nadgarstka. Leczenie operacyjne w przypadku tej jednostki chorobowej jest stosowane rzadko. Dlatego większość ortopedów decyduje się na zachowawcze leczenie fizjoterapeutyczne.
Ostroga piętowa
Ostroga piętowa to stosunkowo niegroźna dysfunkcja, która może być przyczyną wielu dolegliwości bólowych. Polega na pojawieniu się zmian kostnych na podeszwowej stronie kości piętowej. Lokalizacja ta sprawia, że ból jest odczuwany przy każdym kroku i przenoszeniu ciężaru ciała na kończynę objętą ostrogą.
W skrajnych przypadkach wyrośla kostne są w stanie niemal całkowicie uniemożliwić obciążanie chorej stopy. Schorzeniem towarzyszącym ostrodze piętowej jest zapalenie rozcięgna podeszwowego — występowanie obu patologii jest ze sobą ściśle powiązane. Lekarz ortopeda stosuje najczęściej zalecenia związane ze zwiększaniem elastyczności podeszwowej części stopy i rolowanie tej okolicy ciała.
Łokieć tenisisty i golfisty
Lekarz ortopeda bardzo często stwierdza obecność entezopatii nadkłykcia przyśrodkowego i bocznego kości ramiennej, które są powszechnie określane jako łokieć golfisty i tenisisty.
Wbrew powszechnemu przekonaniu w obrębie tych struktur nie dochodzi do pojawienia się stanu zapalnego, lecz ból okolicy łokcia jest spowodowany mikrouszkodzeniami ścięgien prostowników i zginaczy stawu nadgarstkowego. Łokieć golfisty występuje najczęściej u osób pracujących przed komputerem. Natomiast łokieć golfisty pojawia się jako skutek powtarzających się ruchów zgięcia w stawie nadgarstkowym. Leczenie obu schorzeń nie wymaga wprowadzenia protokołów operacyjnych – lekarz ortopeda zleca najczęściej wykonanie badania ultrasonograficznego, aby potwierdzić zmiany degeneracyjne określonej okolicy. Leczenie entezopatii stawu łokciowego wymaga zmiany nawyków ruchowych, wprowadzenia ćwiczeń rozluźniających i wzmacniających.
Zespół bolesnego barku
W skład stawu barkowego wchodzi kilka mięśni, których prawidłowe napięcia warunkuje możliwość funkcjonowania. Jest to złożona anatomicznie struktura, która w przypadku pojawiania się jakiejkolwiek patologii skutkuje dolegliwościami bólowymi tej okolicy, ograniczeniami zakresu ruchu i objawem zamrożonego barku.
Uszkodzenia barku mogą wynikać z patologii mięśnia nadgrzebieniowego, podłopatkowego lub obłego mniejszego. Leczenie ortopedyczne zespołów bólowych barku jest żmudne i długotrwałe, dlatego konsultacja lekarza ortopedy jest niezbędna po postawieniu diagnozy obecności danego schorzenia u pacjenta.
Choroba Dupuytrena
Przykurczem Dupuytrena nazywa się stan postępującego włóknienia rozcięgna dłoniowego, który skutkuje ograniczającym funkcjonalność ustawienie zgięciowym stawów śródręczno-paliczkowych. Choroba nie wpływa jednak na zmiany strukturalne w obrębie ścięgien zginaczy. Przyczyna choroby nie jest dokładnie poznana, dlatego w przypadku pojawienia się objawów wskazujących na zmiany w strukturze rozcięgna dłoniowego niezbędna jest konsultacja ortopedyczna, która umożliwi wykluczenie innych schorzeń.
Czym się zajmuje ortopeda? Jakie cechy powinien posiadać?
Ortopeda jest jedną z pierwszych osób, która ma kontakt z pacjentem po przebytym urazie. Dotyczy to zarówno skręceń i zwichnięć, do których dochodzi podczas uprawiania sportu, jak i poważnych wypadków komunikacyjnych. Lekarz ten określa stopień uszkodzenia tkanek i wyklucza fakt zagrożenia życia u danego pacjenta. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, że odłamki kostne mogą zagrażać prawidłowemu funkcjonowaniu narządów wewnętrznych, takich jak płuca czy serce.
Lekarz ortopeda musi posiadać szeroką wiedzę dotyczącą wszystkich elementów układu ruchu. To nie tylko kości i mięśnie, ale również powięź i więzadła. Narząd ruchu to złożony kompleks tkanek, których funkcjonowanie jest uzależnione od równowagi w aktywności pomiędzy nimi. Podobnie jak w przypadku pozostałych specjalizacji, lekarz ortopeda powinien charakteryzować się dużą empatią w stosunku do pacjenta. Przydatne okazują się dobrze rozwinięte umiejętności komunikacyjne i stosowanie technik z zakresu fizjoterapii oraz osteopatii.