Czym jest neurologia? Neurologia to jedna z dziedzin medycyny, która zajmuje się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką chorób układu nerwowego. Układ nerwowy człowieka dzielimy na obwodowy i ośrodkowy. Nauką pokrewną do neurologii jest psychiatria. Przedmiotem badań neurologii są choroby powstałe na skutek uszkodzenia układu nerwowego. Psychiatria natomiast zajmuje się chorobami wywołanymi przez zaburzenia biochemiczne w całym mózgu. Wiedza o układzie nerwowym i jego chorobach fascynowała ludzi już kilka tysięcy lat temu. Gwałtowne zainteresowanie tą dziedziną nauki miało miejsce już w epoce renesansu, ale dopiero w XIX wieku neurologia oddzieliła się od interny. Tym samym powstała oddzielna specjalność — neurologia.
Neurolog — kim jest, czym się zajmuje i co leczy?
Neurolog to lekarz specjalista, który zajmuje się badaniem ludzkiego układu nerwowego. W polu jego zainteresowań są wszystkie nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego człowieka. Na ośrodkowy układ nerwowy składa się mózg i rdzeń kręgowy. Obwodowy układ nerwowy to pary nerwów czaszkowych i rdzeniowych. Lekarz neurolog podczas wizyty bada czynności układu nerwowego oraz obserwuje, jak organizm reaguje na różne bodźce. Jeśli zauważy on jakieś niezgodności, to zleca dalsze badania bądź stawia diagnozę.
Jakie schorzenia leczy neurolog?
Neurolog diagnozuje i leczy bardzo wiele różnych chorób i schorzeń układu nerwowego. Dotyczą one przede wszystkim nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu, kręgosłupa oraz mięśni. Schorzenia, jakie leczy ten specjalista to między innymi:
- rwa kulszowa,
- zwyrodnienie kręgosłupa,
- pląsawica Huntingtona,
- padaczka,
- udar mózgu,
- migrenowe bóle głowy,
- choroba Alzheimera,
- choroba Wilsona,
- stwardnienie rozsiane,
- nerwica,
- choroba Parkinsona,
- miopatia,
- miotonia,
- miastenia.
Neurolog może również pomóc w leczeniu chorób o podłożu psychicznym (np. nerwic).
Kiedy udać się do neurologa?
Wszyscy odczuwamy bóle głowy. Zdarza nam się mieć migrenę albo zawroty głowy. Czasami zaboli nas kręgosłup albo będziemy mieć problem ze wzrokiem. Osoby starsze powiedzą, że jest to spowodowane wiekiem. Nie wolno jednak lekceważyć tych objawów. Szczególnie kiedy pojawiają się często, nasilają się z czasem i utrudniają codzienne życie. Lista objawów, którymi zajmuje się lekarz neurolog, jest długa. Każdy z nich może wskazywać na chorobę, ale nie musi.
Kiedy powinno się koniecznie pójść do neurologa?
Wizyta u lekarza tej specjalności jest zalecana wtedy, kiedy występują te objawy:
- nerwobóle,
- problemy z prawidłową pracą zwieraczy,
- problem z koordynacją ruchową,
- zaburzenia czucia,
- zaburzenia świadomości,
- problemy z koncentracją i z pamięcią,
- omdlenia i zaburzenia przytomności,
- zaburzenia snu,
- kurcze mięśni,
- drżenie mięśni,
- bóle głowy,
- zaburzenia równowagi,
- zawroty głowy.
Warto wiedzieć, że lista problemów zdrowotnych, z którymi pacjenci zgłaszają się do neurologa, jest bardzo długa. Wymienione powyżej, to tylko niektóre z wielu.
Skąd biorą się neurologiczne zaburzenia?
Zaburzenia neurologiczne bardzo często są wynikiem przebytych kontuzji, urazów, a nawet zatruć. Mogą też być objawem niektórych chorób, np. cukrzycy, zwyrodnienia kręgosłupa, czy niedoboru witaminy B12. Schorzenia neurologiczne wywołują też rozwijające się w nas guzy, a nawet wrodzone wady genetyczne.
Szybka i poprawna diagnoza pozwala rozpoznać chorobę oraz podjąć odpowiednie leczenie. Dlatego, kiedy zauważymy pierwsze objawy, od razu umówmy się na wizytę. Może to być lekarz pierwszego kontaktu, który następnie skieruje nas do właściwego specjalisty.
Na wizytę do neurologa możemy zapisać się w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Trzeba wtedy pamiętać o skierowaniu od lekarza internisty. Coraz więcej neurologów zakłada swoje gabinety albo przyjmuje w prywatnych klinikach. Teoretycznie może skorzystać z nich każdy pacjent, bez skierowania. Wielu korzysta, m.in. ze względu na długi czas oczekiwania na swoją wizytę w ramach NFZ.
Jak wygląda badanie neurologiczne?
Podczas wizyty, neurolog przeprowadza wywiad z pacjentem. Następnie lekarz tej specjalności wykonuje proste badanie podstawowych odruchów fizjologicznych. Najpopularniejsze to stukanie młoteczkiem w kolano (tzw. odruch kolanowy). W ten sposób sprawdza się, czy przepływ impulsów nerwowych od receptora do efektora, czyli mięśnia jest prawidłowy.
Inne odruchy, które bada neurolog to:
- odruch z mięśnia dwugłowego lub trójgłowego ramienia,
- odruch z mięśni przywodzicieli uda,
- odruch ramienno-promieniowy,
- odruch skokowy,
- objaw Babińskiego,
- objaw Rossolimo.
Poprzez zbadanie jednego lub kilku z powyższych odruchów, lekarz może zdiagnozować, jaki rodzaj zaburzenia neurologicznego występuje u pacjenta. Na przykład, drażnienie skóry boczno-dolnej powierzchni stopy wywołuje odruch Babińskiego. Oznacza to, że prawdopodobnie uszkodzona została droga korowo-rdzeniowa. Nieprawidłowy odruch Rossolimo może świadczyć o stwardnieniu rozsianym.
W trakcie badania neurolog sprawdza i ocenia również poprawność mowy, sposób chodzenia oraz czucie powierzchniowe. Dzięki tym wszystkim parametrom lekarz może postawić właściwą diagnozę. W razie wątpliwości zleca wykonanie dalszych, szczegółowych badań.
Badania neurologiczne
W przypadku wątpliwości i problemów z postawieniem diagnozy, neurolog może skierować pacjenta na dodatkowe badania. Wykonuje się je, aby dokładniej ocenić stan zdrowia pacjenta. Do najpopularniejszych badań neurologicznych należą:
- Tomografia komputerowa (TK) – jedno z najpopularniejszych badań radiologicznych. Wykorzystuje promienie rentgenowskie. Z jego pomocą można zbadać każdą część ciała, ale najczęściej bada się kręgosłup i głowę. Tomografia komputerowa pozwala rozpoznać zmiany zwyrodnieniowe, nowotworowe oraz inne nieprawidłowości mózgu.
- Rezonans magnetyczny (MRI) — to bardzo dokładna metoda diagnozowania obrazowego w medycynie. Wykorzystuje się ją do badania i oceny nawet najmniejszych zmian patologicznych.
- Elektroencefalografia (EEG) – bada bioelektryczną czynność mózgu. Pozwala rozpoznać wiele chorób neurologicznych, np. padaczkę, zapalenie mózgu czy bezsenność.
- Tomografia emisyjna (PET-CT) – jest wykorzystywana przede wszystkim w medycynie nuklearnej i onkologii. To połączenie tomografii komputerowej i pozytonowej tomografii emisyjnej.
Na podstawie wszystkich wyników badań, neurolog może dokładnie zdiagnozować pacjenta. Następnie ustala odpowiednią metodę leczenia i przekazuje zalecenia pacjentowi. Warto wiedzieć, że do obowiązków neurologa należy także leczenie operacyjne guzów mózgu, leczenie migren (także operacyjne) oraz rehabilitacja neurologiczna.
Czym jest rehabilitacja neurologiczna?
Rehabilitacja ma za zadanie przywrócić sprawność tym pacjentom, którzy przebyli udar i urazy czaszkowo-mózgowe. Pomaga także w przebiegu innych schorzeń, np. chorobie Parkinsona czy stwardnieniu rozsianym.
Rehabilitacja neurologiczna ma na celu przywrócić lub pomóc zachować pacjentowi jak najlepszą sprawność ruchową. Najczęściej pacjenci, którzy wymagają takiej rehabilitacji, zgłaszają się do odpowiedniej placówki. Pracuje tam wykwalifikowany personel, który pomoże pacjentowi wrócić do zdrowia. Istnieje też możliwość rehabilitacji w domu.
Neurolog dziecięcy — czym się zajmuje?
Neurologia dziecięca to dział neurologii ogólnej. Specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu chorób układu nerwowego, w tym chorób mózgu, rdzenia kręgowego oraz nerwów u dzieci i młodzieży do 18. roku życia.
Choroby neurologiczne u dzieci występują tak samo często, jak u dorosłych. Mogą mieć one charakter wrodzony albo rozwijać się na skutek działania niekorzystnych czynników zewnętrznych. Diagnostyką i leczeniem schorzeń neurologicznych u najmłodszych zajmują się neurolodzy dziecięcy.
Neurolog, czym się zajmuje i jakie schorzenia dziecięce leczy?
Neurolog dziecięcy ocenia nie tylko rozwój mózgu dziecka. Bada on także wszelkie schorzenia nerwowo-mięśniowe, a także urazy, do których doszło podczas porodu. Schorzenia, które diagnozuje i leczy neurolog dziecięcy to między innymi:
- mózgowe porażenie dziecięce,
- dystrofia mięśniowa,
- padaczka,
- autyzm,
- ADHD,
- przepukliny rdzeniowo-kręgowe,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zaburzenia rozwojowe.
Kiedy zgłosić się z dzieckiem do neurologa? Neurolog, co leczy?
Wizyty u neurologa dziecięcego są obowiązkowe dla wcześniaków, w ich pierwszych miesiącach życia oraz dla dzieci z niską masą urodzeniową. Konsultacja neurologiczna może być też konieczna, jeżeli kobieta rodziła przez cesarskie cięcie albo wystąpiły u niej komplikacje przy porodzie. Wizytę u neurologa dziecięcego zaleca się także mamom, które chorowały i zażywały leki w czasie ciąży. Na wizytę do neurologa dziecięcego najczęściej kieruje lekarz pediatra. Oczywiście, kiedy rodzice zauważą niepokojące objawy, mogą zgłosić się sami.
Objawy, które powinny skłonić rodziców do wizyty u neurologa dziecięcego, to między innymi:
- asymetria ciała,
- nieprawidłowości w napięciu mięśniowym,
- nienaturalne prężenie ciała do tyłu,
- brak zainteresowania otoczeniem,
- drgawki,
- zaburzenia czucia,
- stany lekowe,
- opóźnienie rozwoju,
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia pamięci,
- kłopoty z koncentracją i nauką,
- omdlenia.
Jeżeli któreś z wyżej wymienionych objawów mają charakter nawracający, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Neurolog, co leczy i jak przebiega wizyta u neurologa dziecięcego?
Podobnie jak u osób dorosłych, konsultacja neurologiczna rozpoczyna się od wywiadu. Lekarz pyta rodziców dziecka o występujące objawy, przyjmowane leki i przebyte choroby. W trakcie wizyty neurolog zapoznaje się z dokumentacją medyczną dziecka, także z kartą przebiegu ciąży. Następnie lekarz bada dziecko — jego głowę, postawę, kończyny oraz sposób w jaki chodzi. Sprawdza też czucie dziecka oraz jego odruchy. W czasie badania może poprosić dziecko o wykonanie prostych ćwiczeń i określonych ruchów.
Na podstawie zebranych już informacji neurolog może skierować pacjenta na konsultację z innym specjalistą, np. psychiatrą albo zaproponować konkretne leczenie. Może także skierować na dodatkowe badanie.
Warto wiedzieć, że wizytę u neurologa dziecięcego najczęściej zleca pediatra.
Wizyta u neurologa dziecięcego jest refundowana przez NFZ. Ze względu na długi czas oczekiwania na wizytę, można skorzystać z konsultacji w prywatnej klinice. Wówczas wizyta jest odpłatna, cena zależy od regionu kraju.
Czas oczekiwania na wizytę zależy od kilku czynników: od regionu kraju, kwalifikacji i doświadczenia specjalisty, a także rodzaju placówki. Aby skorzystać z porady neurologa dziecięcego na NFZ, wymagane jest skierowania. Wystawić je może lekarz rodzinny.
Jak zostać neurologiem?
Neurologia to jedna z dziedzin medycyny. Osoby, które chcą zostać neurologiem, także neurologiem dziecięcym, muszą najpierw ukończyć wyższe studia medyczne. Po ukończeniu studiów student przystępuje do realizacji specjalizacji, w tym przypadku neurologii. Trwa ona 5 lat, a w trakcie jej trwania przyszły neurolog odbywa dodatkowe staże i szkolenia. Dzięki nim poznaje między innymi tematykę neuropatologii, onkologii neurologicznej czy ultrasonografii Dopplera.
Obecnie specjalizacja z neurologii jest jednostopniowa. Kończy się egzaminem państwowym, który jest przeprowadzany według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Warto wiedzieć, że neurologia jest bardzo popularną specjalnością wśród studentów medycyny. Jest też szeroko uprawiana i rozwijana w Polsce. Wynika to m.in. z mnogości chorób, na jakie cierpimy.