Wszyscy się cieszą z narodzin jednego dziecka, ale gdy narodzi się dwoje, wówczas rodzina odczuwa to jako szczególne wyróżnienie i wspaniały dar. Ciąża bliźniacza to niezwykłe przeżycie, wymagające od matki poniesienia większego wysiłku niż przy ciąży pojedynczej. Najtrudniejszym okresem, jest oczywiście końcowy etap ciąży, gdy bliźniaki są już blisko porodu. Ważne jest aby młoda mama miała wtedy wsparcie i pomoc ze strony rodziny. Dziś słów kilka na temat tego, skąd się bierze ciąża wielopłodowa? Czym różnią się bliźniaki jednojajowe od bliźniąt dwujajowych, oraz co które pokolenie rodzą się bliźniaki?
Jak często występuje ciąża bliźniacza?
Podwójna ciąża to podwójna radość dla rodziców i dziadków, ale zarazem podwójna praca. W wychowanie bliźniąt musi być zatrudniona większa ilość rąk, ponieważ opieka jest naprawdę wyczerpująca. Każde dziecko posiada własny rytm jedzenia, spania, budzenia się i domagania o pokarm.
Gdy mama karmi piersią, dzieci budzą się naprzemiennie, co daje możliwość chwilę skupienia na jednym dziecku. Jednak mama ma zdecydowanie mniej czasu dla siebie i na odpoczynek, nie mówiąc już o wykonaniu koniecznej pracy, na kąpiel dzieci itp.
Ciąża bliźniacza zdarza się około raz na 80 porodów, czyli stanowi to 1,25 procent wszystkich ciąż. Nadal nie jest wiadomo, co decyduje o wystąpieniu ciąży mnogiej. Faktem jest jedynie to, że jest to skłonność rodzinna, przenoszona w linii kobiecej.
Bliźnięta jednojajowe i dwujajowe: Czy istnieje gen bliźniaczy?
Nie odnaleziono jeszcze genu, który jest odpowiedzialny za poczęcie bliźniaków jednojajowych lub dwujajowych. Jednak są prowadzone badania, które krok po kroku przybliżają nas do odkrycia tej prawdy. Jednym z takich poszukujących naukowców, jest Dorret Boomsma, psycholog biologiczna z Vrije Universiteit w Amsterdamie. Z grupą badaczy, odkryła różne warianty genetyczne, które zwiększają prawdopodobieństwo zajścia w ciążę bliźniaczą.
Poszukiwanie genu trwa
Prowadzone badanie genu zwanego FSHB, potwierdziło poddawanie się wzmożonemu wpływowi folikulotropiny (FSH) – związkowi chemicznemu, który przyspiesza wzrost komórki jajowej. Wyższy poziom(FSH) sprawia, że w cyklu wytwarza się nie jedna, jak zwykle, lecz aż dwie komórki jajowe. Dr Boomsma, uważa, że FSH może również reagować na inny gen o nazwie SMAD3. Jej badania wykryły aż 29 % wzrost możliwości wystąpienia ciąży bliźniaczej w tych przypadkach. Podsumowując, badania te potwierdzają fakt, że za powstaniem ciąży wielopłodowej stoją jednak geny.
Czym różnią się bliźnięta jednojajowe od bliźniąt dwujajowych?
Pomiędzy ciążą jednojajową a dwujajową, zachodzi zasadnicza różnica. Polega ona na tym, że w ciąży jednojajowej, zapłodniona komórka w pewnym momencie zaczyna się dzielić i powstają z niej dwie takie same. Powstałe komórki rozwijają się w jednym łożysku i jednym, lub dwu workach owodniowych. Medycyna specjalistyczna dzieli ten rodzaj ciąży aż na cztery rodzaje. W tym przypadku zachodzi ryzyko zbyt późnego podziału komórki, które może spowodować powstanie ciąży syjamskiej. Dzieci urodzone z ciąży jednojajowej maja tę samą płeć i są identyczne.
Bliźnięta jednojajowe a płeć
O bliźniętach jednojajowych, mówi się czasami, jako o naturalnych klonach. Oznacza to, że dzieci w takiej ciąży mają jednakowe cechy, czyli są wiernymi kopiami siebie. Jeśli chodzi o płeć, to są to zawsze ciąże jednopłciowe. Dzieci z ciąży bliźniaczej jednojajowej, to dwie dziewczynki lub dwaj chłopy, nigdy w zestawieniu mieszanym.
Jednojajowe bliźnięta syjamskie
Bliźnięta syjamskie, to równie unikatowa forma ciąży jednojajowej. Jest to ciąża mnoga, zwana w języku medycznym patologiczną. Dochodzi w niej do zrośnięcia niektórych kończyn i narządów, bliźniąt jednojajowych. Według naukowców, przyczyną jest zbyt późny i niecałkowity, podział zapłodnionej komórki. Badania wykazały, że im później komórka dzieli się na dwie części, tym większa będzie powierzchnia zrośnięcia. Występowanie ciąży bliźniaczej tego typu, szacuje się jako stosunek w granicach od 1: 50 000 do 1 : 100 000 urodzeń.
Słynne Bliźnięta Syjamskie
Powszechnie, tak zrośnięte dzieci, określa się jako, bliźnięta syjamskie. Nazwa ta pochodzi od słynnych braci Changa i Enga Bunkerów, którzy urodzili się w Syjamie (dzisiejsza Tajlandia) w 1811 r. Przeżyli razem 63 lata, osiągając sławę i pieniądze jako członkowie grupy cyrkowej P.T. Barnuma, a następnie jako właściciele ziemscy. Chang i Eng pomimo tego, że nigdy nie byli rozdzieleni, ożenili się z dwiema siostrami i każdy z nich miał po kilkanaścioro dzieci.
Ponieważ dotyczy to ciąż jednojajowych, bliźnięta są zawsze jednej płci. Najwięcej doniesień na temat ciąż syjamskich, pochodzi z terenu Indii, oraz krajów afrykańskich. Jest to bardzo rzadko występująca forma ciąży, jednak znana jest od wieków, ponieważ odkryto rysunki i tabliczki z opisami. W Anatolii, w neolitycznym sanktuarium, odnaleziono figurkę z białego marmuru, pochodzącą prawdopodobnie z okresu 6500 r. p.n.e. W ruinach królewskiej biblioteki w Niniwie, w dorzeczu Tygrysu, odnaleziono babilońskie gliniane tabliczki, datowane na VII w. p.n.e., które przedstawiały 13 sposobów zrośnięcia bliźniąt.
Bliźnięta dwujajowe
Bliźnięta dwujajowe, nazywane są w fachowej literaturze jako dizygotyczne, pochodzące z ciąży heterozygotyczna. Ciąża ta powstaje w wyniku zapłodnienia dwóch różnych komórek jajowych, które w brzuchu mamy rozwijają się równolegle obok siebie. Dzieci rosną w osobnych workach owodniowych i posiadają oddzielne łożyska.
Różnice w ciąży dwujajowej
Bliźnięta z ciąży dwujajowej różnią się między sobą wagą, wzrostem, kolorem oczu, temperamentem i cechami charakteru. Posiadają różne grupy krwi i różny genotyp, ponieważ nie są klonami, czyli nie powstały z jednej komórki jajowej a równolegle zapłodnionymi komórkami jajowymi. Warto też zaznaczyć, że bliźnięta dwujajowe rodzą się dwa razy częściej niż jednojajowe. Czyli ciąża dwujajeczna, jest ciążą najczęściej występującym stanem w ciąży wielopłodowej.
Bliźnięta dwujajowe a płeć
Dzieci z ciąży bliźniaczej, dwujajowej, posiadają różny materiał genetyczny i mogą mieć różną, lub tę samą płeć. Dzieci z ciąży dwujajowej, mogą być do siebie podobne na zasadzie podobieństwa jakie może występować między rodzeństwem. Ponieważ rozwijają się oddzielnie, mogą również posiadać różne grupy krwi.
Bliźniaki dwujajowe, posiadają daną grupę krwi, jeśli:
- Oboje rodzice mają grupę 0 (i0i0) – wszystkie dzieci będą miały grupę 0.
- Oboje rodzice mają grupę A i przynajmniej jedno z nich jest homozygotą (IAIA) – wszystkie dzieci będą miały grupę A.
- Oboje rodzice mają grupę B i przynajmniej jedno z nich jest homozygotą (IBIB) – wszystkie dzieci będą miały grupę B.
- Jeden z rodziców ma grupę 0 (i0i0) a drugi jest homozygotą dominującą (IAIA) lub (IBIB) – wszystkie dzieci będą miały grupę A lub B w zależności od grupy krwi rodzica, który jest homozygotą dominującą.
Co które pokolenie rodzą się bliźniaki?
Ciąża mnoga to fenomen, który wciąż zadziwia i zaciekawia wszystkich a zwłaszcza naukowców. Wiadomo już, że ciąża bliźniacza dość często występuje w jednej rodzinie, czy zatem można tę skłonność dziedziczyć? Większe szanse na urodzenie bliźniaków ma kobieta, która :
- jest jednym z bliźniaków,
- ma w rodzinie matkę bliźniąt dwujajowych,
- już urodziła wcześniej dwojaczki,
- długo stosowała antykoncepcję hormonalną,
- leczyła się z powodu niepłodności.
Naukowcy zadają od lat pytanie: „Co które pokolenie rodzą się bliźniaki?”. Zauważyli, że istnieje pewien pokoleniowy rytm narodzin. Badania potwierdziły tę zasadę i fakt, że bliźnięta rodzą się co drugie pokolenie. Jeśli więc jest mama bliźniąt, to prawdopodobnie następna taka ciąża w jej rodzinie wystąpi u jej wnuczki a nie córki.
Jak zajść w ciążę bliźniaczą?
Wszyscy rodzice bardzo chcieliby mieć wpływ na płeć dziecka i rodzaj ciąży. Możliwość wyboru jedno lub wielopłodowej ciąży, to marzenie każdej przyszłej mamy. Jednak pomimo rozwoju medycyny, na szczęście, nadal decyduje o tym sama natura a nie człowiek. Wszelkie porady na temat tego jak zajść w ciążę bliźniaczą, poza stosowania in vitro, nie mają potwierdzenia w rzeczywistości. Jeśli chodzi o wszelkie terapie hormonalne, to wszystko jest o wiele bardziej skomplikowane i może doprowadzić do ciąży mnogiej powyżej dwójki dzieci.
Fenomen afrykańskich figurek Ibeji
Na starożytnych terenach Nigerii, Beninu i Togo, naukowcy zanotowali niezwykłe zjawisko polegające na występowaniu w tym miejscu dużej ilości ciąż mnogich. Szacuje się, że na każde 1000 urodzin aż 45 z nich to ciąże bliźniacze. Ten niezwykle podniosły fakt stawał się przyczyną ogromnej radości rodziny, oraz źródlem lęku i niepokoju.
Bliźnięta przy urodzeniu otrzymywały, wyrzeźbione z jednego kawałka drewna figurki zwane Jibei. Były one czymś w rodzaju odpowiednika samego dziecka, które w razie śmierci miało za zadanie go zastąpić. Figurki musiały mieć zapewnioną opiekę, tak jak prawdziwe dziecko. Kult bliźniąt, miało nawet swoją świątynię w miejscowości Erapo, gdzie pielgrzymowali rodzice bliźniąt, modląc się o ich zdrowie i pomyślność.
Dzięki wyjątkowym zainteresowaniom etnograficznym, inżyniera Ryszarda Bojarskiego, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, wzbogaciło się o 51 figurek z jego kolekcji. Stanowią one wyjątkową kolekcję o unikatowym charakterze na skalę światową. Można powiedzieć, że PTE, stało się specjalistą od figurek dla bliźniąt.
Źródła:
- Karolina Błaszkiewicz Huffington Post, https://www.chcemybycrodzicami.pl/blizniacze-geny-dlaczego-niektore-matki-czesciej-rodza-bliznieta/.
- Grzegorz H. Bręborowicz, Beata Banaszewska: Położnictwo i ginekologia. T. 1: Położnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 131–132.
-
Figurki Ibeji. Jak ukoić ból po stracie dziecka…”, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie.