Krew zapewnia metabolizm, odżywianie oraz oddychanie wszystkich komórek i tkanek organizmu. Lekarze zawsze uważnie obserwują morfologię krwi i wykorzystują ją do wykrywania chorób, które bez widocznych objawów niszczą organizm od wewnątrz. Dlatego właśnie regularnie wykonuje się badania krwi — zarówno w celach profilaktycznych, jak i w celu postawienia bardziej precyzyjnej diagnozy.
Jednym z najważniejszych składników krwi są czerwone krwinki, zwane inaczej czerwonymi ciałkami krwi. Mają dyskretny, dwuwklęsły kształt i pełnią jedną z najważniejszych funkcji w organizmie — transportują tlen do komórek i dwutlenek węgla, aby go usunąć. Ich wielkość nie jest tak ważna jak objętość. U zdrowego człowieka objętość wszystkich krwinek czerwonych powinna być mniej więcej taka sama lub z niewielkimi odchyleniami od normy. W przypadku patologii występują różne krwinki. Badanie krwi RDW CV jest wykonywane w celu wykrycia takich nieprawidłowości.
Czym jest RDW?
RDW to skrót od Red Cells Indicies i oznacza „szerokość dystrybucji krwinek czerwonych”. Wskaźnik ten można znaleźć w wynikach ogólnego badania krwi, ponieważ nie przeprowadza się osobnego badania czerwonych krwinek. Badanie RDW posiada dwa znaczniki, jakimi są:
- RDW CV: pokazuje, jak bardzo wielkość komórki różni się od średniej (mierzona jako procent);
- RDW SD: wskazuje różnicę w wielkości pomiędzy najmniejszą a największą krwinką czerwoną (mierzoną w femtolitrach).
Wskazania do badania RDW CV i RDW SD
Badanie RDW ma często charakter profilaktyczny i jest wykonywane w regularnych odstępach czasu (średnio raz w roku). Wykonywane jest w celu wykrycia chorób we wczesnych ich stadiach, kiedy możliwe jest znacznie szybsze leczenie. Badanie to jest także przepisywane kobietom w ciąży w celu monitorowania ich stanu ogólnego i wykrywania problemów, takich jak niedokrwistość.
Ogólne badanie krwi wykonuje się przy przyjęciu pacjenta do szpitala w celu wykonania podstawowych badań kontrolnych. Dzięki niemu można uzyskać dokładniejszy obraz choroby, a przed operacją zapobiec ewentualnym powikłaniom. Jeśli organizm jest poważnie osłabiony może to oznaczać, że dana osoba nie przeżyje operacji. W takich przypadkach konieczne jest wstępne leczenie w celu odzyskania sprawności.
Test RDW jest zalecany do wykrywania i diagnozowania różnych rodzajów anemii, a także ewentualnych chorób układu krwiotwórczego. Ogólne badania krwi pomagają monitorować postępy w leczeniu poprzez określenie początku poprawy lub pogorszenia stanu zdrowia. Umożliwia to dostosowanie leczenia w odpowiednim czasie. Może być przepisywany przez lekarza pierwszego kontaktu, lekarza rodzinnego, chirurga, neurologa i hematologa.
Normy we krwi RDW CV I RDW SD
Jak wspomniano powyżej, wskaźnik RDW ma dwa znaczniki: RDW CV i RDW SD, z których każdy ma swoje własne jednostki miary i standardy merytoryczne. Poniżej przyjrzymy się każdemu z nich.
RDW CV odzwierciedla odchylenie wielkości krwinek czerwonych od średniej, mierzone w procentach. RDW ma różne normy w zależności od wieku osoby.
- Dzieci poniżej 6 miesięcy: od 14,9 do 18,7%.
- Dzieci w wieku powyżej 6 miesięcy: od 11,6 do 14,8 proc.
- Dorośli: od 11,5 do 14,5%.
RDW SD pokazuje odchylenie rozkładu objętości krwinek czerwonych i jest mierzone w femtolitrach. Odchylenie standardowe wynosi od 37 do 54 femtolitrów, niezależnie od wieku i płci.
O czym świadczą odchylenia od normy RDW CV i RDW SD?
Przed omówieniem możliwych przyczyn nieprawidłowych wartości należy zauważyć, że RDW nie jest specyficzna i nie służy do identyfikowania żadnej konkretnej choroby. RDW analizuje się tylko w połączeniu z innymi danymi pochodzącymi z badań ogólnych i biochemicznych krwi. Jeśli więc występuje niewielkie odchylenie od normy, ale inne wskaźniki nie budzą niepokoju, to najprawdopodobniej chodzi tylko o cechy organizmu. Jednak aby postawić dokładniejszą diagnozę, należy skonsultować się z lekarzem.
Podwyższone RDW jest normalne tylko u noworodków do 6 miesiąca życia. Niewielki wzrost RDW może również wystąpić w wyniku niedawnego stresu nerwowego i po transfuzji krwi, ale we wszystkich innych przypadkach podwyższone wyniki wskazują na obecność choroby. Mogą one wskazywać na różne rodzaje anemii:
- Niedokrwistość megaloblastyczna, mielodysplastyczna i siderablastyczna;
- Niedokrwistość z niejednorodnością wielkości krwinek czerwonych (najczęściej związana z odżywianiem);
- Także niedokrwistość wynikająca z zaburzeń mielopoezy;
- Niedokrwistość spowodowana chorobami przewlekłymi;
- Niedokrwistość spowodowana ostrą utratą krwi (może powodować krwawienie wewnętrzne);
- Oraz niedokrwistość aplastyczna;
Podwyższone wartości RDW mogą również wskazywać na następujące choroby:
- Niektóre homozygotyczne hemoglobinopatie i homozygotyczne talasemie;
Zwiększona liczba retikulocytów; - Hiperglikemia;
- Wrodzone choroby genetyczne.
Niska wartość RDW nie oznacza nieprawidłowości ani choroby, więc nie musi być brana pod uwagę. Jest to prawdopodobnie odmiana normy.
Jak przebiega badanie?
We współczesnej medycynie sprzęt odgrywa ważną rolę w leczeniu, to samo można powiedzieć o badaniu krwi. Na czczo pobiera się krew z żyły w zgięciu łokcia lub z palca (ta metoda jest szczególnie popularna w przypadku dzieci). Następnie całą pracę przenosi się do nowoczesnego analizatora, który wykonuje badanie szybko i z wysoką jakością, podając dokładne wyniki.
Analizator liczy liczbę erytrocytów różnej wielkości w mikrolitrze krwi. Oblicza średnią wielkość komórek i określa stopień odchylenia od normy. Mierzone są także największe i najmniejsze komórki. Następnie analizowana jest różnica między tym odchyleniem a możliwą normą. Liczba ta jest podawana w femtolitrach.
Oczywiście, sprzęt komputerowy nie zawsze może być dokładny. Maksymalną dokładność wyników można uzyskać jedynie poprzez obliczenia ręczne. Jest to jednak proces bardzo długi i czasochłonny. We współczesnej medycynie praktycznie nie jest on stosowany.
W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w tym wskaźniku, aby uzyskać wiarygodny wynik, należy powtórzyć badanie krwi. Diagnozy nie można postawić na podstawie jednej próbki krwi.
Przygotowania do zabiegu
Ponieważ pobranie krwi do analizy ogólnej nie oznacza czegoś niezwykłego, a samo badanie przeprowadzane jest regularnie u prawie wszystkich osób, przygotowanie nie wymaga od człowieka podjęcia żadnych specjalnych działań. Nikt jednak nie odwołał się do standardowych zaleceń przed przystąpieniem do badania, aby wyniki były wiarygodne i prawidłowo odzwierciedlały obraz kliniczny:
- Test RDW wykonuje się rano, na czczo. Zjedz lekką kolację poprzedniego wieczoru i pozostaw co najmniej 8 godzin, a najlepiej 12 godzin, między ostatnim posiłkiem a testem.
- Spożywanie alkoholu na 2 dni przed badaniem jest wysoce odradzane. Może to znacznie zafałszować wyniki.
- Najlepiej jest unikać spożywania tłustych lub smażonych potraw przez co najmniej 2 dni, ponieważ mają one negatywny wpływ na organizm.
- Nie należy wykonywać badania krwi po zabiegach fizjologicznych lub radiologicznych.
- Należy unikać pobierania krwi na godzinę przed pobraniem próbki.
- Najlepiej unikać wszelkiego stresu fizycznego i emocjonalnego, a przed testem zrobić sobie 15 minut przerwy.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na przyjmowane leki. Praktycznie każdy lek może zafałszować wyniki badania krwi. Dlatego przed pobraniem krwi należy skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia. Może być konieczne odstawienie leków na jakiś czas, aby uzyskać dokładny obraz kliniczny, lub po prostu odstawienie leków po badaniu.
W przypadku zlecenia powtórnego badania krwi musi ono zostać wykonane w tym samym czasie (ponieważ skład krwi może zależeć od rytmu dobowego organizmu) i w tym samym laboratorium. Wynika to z faktu, że jednostki i metody pomiaru mogą być różne w różnych laboratoriach. Wynik testu będzie prawidłowy tylko wtedy, gdy zostaną wykonane wszystkie zalecane czynności.
Wartość kliniczna wielkości RDW CV I RDW SD w diagnozie
Interpretacja wartości RDW w wynikach badań jest zawsze dokonywana równolegle z oceną średniej objętości krwinek czerwonych (MCV). Dość często bowiem szerokość dystrybucji krwinek czerwonych pozostaje prawidłowa w obecności jednorodnej populacji komórek z mikrocytozą lub makrocytozą.
Podwyższone wartości RDW są również częste u pacjentów z chorobami wątroby oraz u pacjentów, którym przetoczono krew. Ponadto wskaźnik anizocytozy może być fałszywie zawyżony, jeżeli w badanej próbce obecne są zimne aglutyniny. Warto również zwrócić uwagę na patologie, w których RDW CV i RDW SD nie ulega zmianie. Należą do nich beta-talasemia, niedokrwistość w ciężkich chorobach przewlekłych, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, ostra niedokrwistość krwotoczna i aplastyczna oraz sferocytoza.
Należy zauważyć, że badanie za pomocą automatycznego analizatora hematologicznego jest dokładniejsze. Rozkład krwinek czerwonych może się zwiększyć jeszcze przed wystąpieniem zmian w krwinkach czerwonych, a wartość hemoglobiny, czyli wzrost wskaźnika anizocytozy, można nazwać wczesnym markerem niedokrwistości.
Warto zauważyć, że w trakcie leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza, wartość RDW nie tylko nie zmniejsza się, ale wręcz wzrasta, przy czym histogram ulega wyraźnej zmianie (na krzywej rozkładu pojawiają się dwa szczyty). Wynika to z pojawienia się młodych komórek, które różnią się wielkością od dojrzałych krwinek czerwonych. Jeśli leczenie farmakologiczne jest skuteczne, wskaźnik anizocytozy normalizuje się, ale normalizuje się on jako ostatni ze wszystkich wskaźników czerwonokrwinkowych.