Rozstrojenie żołądka jest uciążliwym problemem. Biegunki i bóle brzucha potrafią znacząco ograniczyć codzienne funkcjonowanie. Kłucia w jamie brzusznej mogą popsuć nawet najprzyjemniejszy weekend. Spontaniczne wyjścia ze znajomymi stają się ryzykowne, a zaplanowane wcześniej spotkania często trzeba odwoływać z powodu uporczywych dolegliwości. Nerwica żołądka to wstydliwa i męcząca przypadłość. Jednakże za taki stan rzeczy nie odpowiada wyłącznie niewłaściwa dieta. W tym przypadku są to głównie problemy na tle psychicznym.
Czym jest nerwica żołądka?
Nerwica żołądka jest zaburzeniem wegetatywnym. Pomimo że w ten sposób określa się zespół różnego rodzaju dolegliwości gastrycznych, w rzeczywistości są one objawami psychosomatycznymi.
Oznacza to, że nerwica żołądka nie jest chorobą samą w sobie, a reakcją organizmu na długotrwały stres. Tak naprawdę za niestrawność odpowiadają problemy emocjonalne oraz impulsy wysyłane do układu nerwowego. Nerwica manifestująca się rozstrojeniem żołądka bywa też nazywana zespołem jelita drażliwego (IBS) lub jelitem spastycznym.
Skąd bierze się ból żołądka po nerwicy?
Przyczyną bólu w obrębie przewodu pokarmowego jest sieć neuronów biegnąca przez brzuch. Jak się okazuje, struktura sieci jest podobna do tej występującej w mózgu. Nie bez powodu jelita są również nazywane „drugim mózgiem”. To właśnie ten narząd odpowiada aż za 90% produkcji serotoniny w organizmie. Brak tego hormonu wiąże się z ryzykiem wystąpienia zaburzeń nastroju. Długofalowo może to doprowadzić do zaburzeń, takich jak depresja czy właśnie nerwica.
Emocje związane z ważnymi lub stresującymi wydarzeniami potrafią wywoływać bóle brzucha u przeciętnej, zazwyczaj spokojnej osoby. Nie powinno więc dziwić, że przewlekły stan stresu skutkuje poważnymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.
Co prawda nerwica nie stanowi zagrożenia życia, ale bardzo je uprzykrza. Ponadto częste biegunki, wymioty czy utrata apetytu mogą skutkować trwałym osłabieniem i depresją. Konsekwencją tego stanu rzeczy bywają dolegliwości identyfikowane już jako pełnoprawne jednostki chorobowe. Przewlekły, nieleczony rozstrój żołądka może prowadzić do szeregu innych schorzeń, na przykład wrzodów żołądka i dwunastnicy.
Objawy nerwicy żołądka
Rozstrojenie żołądka na tle nerwowym przejawia się w sposób podobny do zatrucia czy choroby wrzodowej żołądka. Z tego powodu może być mylnie diagnozowane jako zupełnie inna dolegliwość.
Do najczęstszych objawów psychosomatycznego rozstrojenia żołądka należą:
- biegunki lub zaparcia (mogą występować naprzemiennie);
- uczucie przelewania w brzuchu;
- wzdęcia i gazy;
- kolki;
- zgaga oraz niestrawność;
- skurcze żołądka;
- nudności;
- wymioty;
- burczenie w brzuchu nawet krótko po jedzeniu;
- nawracające uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej;
- pieczenie żołądka;
- spadek masy ciała.
Objawy mogą dotyczyć zarówno górnego lub dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Często obserwuje się też objawy mieszane. Jednym z niepozornych symptomów, który często świadczy o początku choroby jest ssanie w żołądku.
Pozostałe objawy nerwicy
Aczkolwiek rozstrojenie żołądka przy nerwicy objawia się nie tylko dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Obok wspomnianych objawów, równolegle często występują: kołatanie serca czy przyspieszony oddech. Jest to spowodowane wysokim poziomem kortyzolu. Organizm próbuje wtedy maksymalnie usprawnić wentylację. Oprócz dolegliwości fizycznych bardzo często dochodzi do pogorszenia ogólnego nastroju, poczucia osłabienia, a w efekcie obniżenia wyników w pracy i nauce.
Równie uciążliwy może być stale utrzymujący się ucisk brzucha. Jest on spowodowany naciskiem na nerwy przebiegające przez podrażniony żołądek. Bywa, że za ucisk odpowiadają napięte mięśnie żołądka i jego okolic. Czasami pojawia się wręcz uczucie rozpierania wnętrzności. U niektórych osób ten objaw ujawnia się dopiero przy mocniejszym dotknięciu brzucha.
Ponadto częstotliwość poszczególnych objawów bywa zmienna. Mogą także występować ze znacznym opóźnieniem czasowym oraz w różnych częściach ciała.
Objawy nerwicy u dziecka mogą wyglądać inaczej niż u osoby dorosłej. Uwagę powinny zwrócić: częste bóle brzucha (co najmniej 4 razy w miesiącu), zmianę częstotliwości oddawania stolca, zmianę konsystencji stolca, nudności, gazy i wzdęcia, a także wahania nastroju, nerwowość, poirytowanie.
Nerwica żołądka – przyczyny
Za rozwój nerwicy odpowiada głównie niska odporność na stresujące sytuacje. Osoby nieradzące sobie z nagłymi sytuacjami lub niepowodzeniami są narażone na silne reakcje emocjonalne. Niestety życie w stanie permanentnego napięcia na dłuższą metę doprowadza do przeciążenia układu nerwowego. Skutkiem tego są różnego rodzaju zaburzenia fizjologiczne.
Co ciekawe, miejscem produkcji wielu neuroprzekaźników, takich jak dopamina, serotonina czy noradrenalina jest układ pokarmowy, a konkretnie jelita. Wszystkie te związki chemiczne są ściśle związane z regulacją stresu. W przypadku ich niedoboru może dojść do reakcji ze strony wnętrzności i odwrotnie. Flora bakteryjna uboga w serotoninę może powodować zaburzenia nastroju, na przykład depresję. Powiązanie hormonów istotnych dla zachowania równowagi emocjonalnej z układem pokarmowym może zatem tłumaczyć rozstrojenie żołądka.
Do powstania nerwicy w dużym stopniu przyczynia się też kultura pośpiechu. Życie w ciągłym biegu wyjątkowo niekorzystnie odbija się na zdrowiu. Zła higiena snu i praca do późnych godzin wieczornych będą obciążająco wpływać na psychikę. Stawianie sobie wysokich wymagań i presja z nimi związana oraz nadmiar codziennych zajęć dodatkowo ograniczają czas na relaks.
Kolejną z przyczyn nerwicy żołądka może być anoreksja. Jadłowstręt psychiczny, jak nazwa wskazuje, opiera się na niechęci człowieka do jedzenia. Z tego powodu organizm może podświadomie zacząć źle reagować nawet na lekkostrawne potrawy. Częste, długotrwałe głodówki niekorzystnie wpływają na układ pokarmowy. Po pewnym czasie pojawia się problem zaparć, biegunek i bólu brzucha, bo perystaltyka jelit zaczyna spowalniać. Głodówki natomiast podwyższają poziom kortyzolu, co wywołuje jeszcze większy stres.
Nerwica żołądka – diagnostyka
Rozpoznanie nerwicy żołądka nie jest wcale łatwe. Nic dziwnego, że początkowe diagnozy wskazują zwykle na poważne choroby. Nieświadomi chorzy często podejrzewają u siebie refluks, wrzody czy nawet raka jelita grubego. Szukanie przyczyny dolegliwości może potęgować stres, a tym samym objawy. Dlatego tak ważne jest wykonanie niezbędnych badań lekarskich.
Na początek powinno się wykluczyć obecność bakterii helicobacter pylori w układzie pokarmowym. Zainfekowanie nią może dawać objawy podobne do niestrawności. W pierwszej kolejności warto poddać się gastroskopii. Oczywiście brak bakterii nie musi od razu oznaczać, że organizm jest zdrowy. Za bolesne dolegliwości mogą odpowiadać również stany zapalne żołądka i jelit, które również trzeba wykluczyć przed podjęciem jakiegokolwiek leczenia.
Nawet jeżeli mamy pewność, że nerwicowe rozstrojenie żołądka nie jest związane z chorobami układu trawiennego, wciąż trzeba je odróżnić od innych jednostek chorobowych. Ból żołądka wywołany stresem to również objaw choroby wrzodowej. Gdy mamy do czynienia z wrzodami trawiennymi ból żołądka po spożyciu posiłku ustępuje (wrzody dwunastnicy) lub nasila się (wrzody żołądka). Jednak w przypadku nerwicy ból pojawia się niezależnie od pory jedzenia. Ewentualną chorobę pomoże wykluczyć badanie gastrologiczne.
W jaki sposób leczyć nerwicę żołądka?
Jeśli po dokładnych badaniach i wywiadzie lekarskim okaże się, że niepokojących symptomów nie można przypisać do żadnej z chorób, to można uznać, że rozstrojenie żołądka ma podłoże psychiczne. W takim wypadku będzie można przystąpić do leczenia nerwicy.
Całkowite wyleczenie nerwicy opiera się przede wszystkim na uzdrowieniu psychiki. Symptomy mają podłoże psychiczne, wobec tego warto rozważyć psychoterapię. Według psychiatrów jest to najskuteczniejszy sposób na zwalczenie tego problemu. Nauka radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami jest kluczowa, aby objawy nie nawracały w przyszłości.
Jak jeszcze odzyskać spokój wewnętrzny?
Odzyskanie wewnętrznego spokoju może odbywać się też na inne sposoby. Wyjątkowo pomocna okazuje się nauka świadomego oddychania lub innych technik relaksacyjnych. Na redukcję stresu mają wpływ także joga czy medytacja. Można też po prostu zacząć uprawiać sport lub postawić na treningi siłowe, gdyż aktywność fizyczna podnosi poziom dopaminy. Szczególnie wskazany jest w tym przypadku trening mięśni głębokich. Takie ćwiczenia przywrócą prawidłowe napięcie w okolicy brzucha i pleców, dzięki czemu nacisk na żołądek powinien się z czasem zmniejszyć.
Masaż sposobem na ukojenie nerwów
Łagodzący wpływ na nerwicę mają również masaże. Dotyk działa kojąco na układ nerwowy, tym samym obniżając poziom kortyzolu. W ten sposób można pozbyć się nadmiaru stresu z ciała. Umiejętny masaż potrafi natychmiastowo uspokoić i pozytywnie nastroić organizm. Nawet kilka-kilkanaście minut masażu dziennie jest w stanie wiele zdziałać.
Farmakologia
Zdarza się, że psychiatra może zalecić przyjmowanie leków psychotropowych. Są to najczęściej leki z grupy SRRI o działaniu przeciwdepresyjnym bądź przeciwlękowym. Farmakologiczne leczenie nerwicy żołądka nie daje jednak gwarancji na poprawę. Z tego powodu powinno mieć wyłącznie charakter wspomagający. Leki zaleca się przyjmować krótko, nie mogą stanowić podstawy leczenia.
Naturalne metody walki z problemem
Jeżeli chodzi o trwałe rezultaty kuracji, w tym wypadku lepiej postawić na naturalne metody. Na ból żołądka pomogą zdecydowanie bardziej napary lub tabletki ziołowe. W walce ze stresem najskuteczniejsze będą zioła, takie jak: melisa, rumianek, krwawnik, mięta, męczennica, ziele damiana, dziurawiec, koper włoski oraz tymianek. Środki znajdujące się w tych roślinach wykazują działanie uspokajające, a także rozkurczowe.
Preparaty ziołowe nie stanowią zagrożenia dla organizmu. Są dostępne w aptekach i można je kupić bez recepty. Ważne tylko, aby nie przekroczyć dziennej dawki zalecanej przez lekarzy. W innym razie można niechcący wywołać biegunki i bóle brzucha.
Dieta
W następnej kolejności należy zwrócić uwagę na związek psychiki i flory bakteryjnej w jelitach. Brak odpowiednich bakterii zaburza wydzielanie neuroprzekaźników niezbędnych do utrzymania zdrowia psychicznego. Na szczęście zdrowe odżywianie może pomóc przywróceniu dobrego samopoczucia.
Dieta przy rozstrojeniu żołądka powinna opierać się na nieprzetworzonej żywności. Wskazane są kwasy tłuszczowe omega-3 zawarte w orzechach, pestkach, awokado i rybach. Oprócz tego należy spożywać produkty bogate w magnez i kwas foliowy. Dobrze też dostarczyć organizmowi witaminy z grupy B. Ubogą dietę trzeba będzie wzbogacić w warzywa i owoce. Przy powracających wzdęciach lepiej zrezygnować z jedzenia roślin strączkowych oraz warzyw kapustnych, brokułów, kalafiora, cebuli, pora i papryki. Godne polecenia są za to banany – chronią żołądek przez działaniem soków trawiennych.
Warto również pamiętać o regularności. Aby perystaltyka jelit uległa poprawie, najlepiej spożywać niezbyt obfite posiłki w odstępie 4-5 godzin. Dodatkowo w miarę możliwości należy zadbać o to, aby wypijać co najmniej dwa litry wody w ciągu doby. Używki mogą dodatkowo podrażniać przewód pokarmowy. Należy zatem zrezygnować alkoholu, kawy i papierosów.
Dla jelit szczególnie zbawienne będzie jedzenie kiszonek i produktów sfermentowanych. Dobrym rozwiązaniem, w szczególności na początku leczenia, może być też suplementacja żywych kultur bakterii. Obecnie istnieje wiele szczepów dedykowanych specjalnie osobom cierpiącym na kłopoty z nerwicą.